Појас (свештенички)

Појас — долга тесна лента од ткаенина, кожа или усучена врвка, која се користи во облеката на свештенството и монасите во различни религии во светот.

Историја

Појасот веќе го користеле многу народи од древно време. Често се носел не само заради потреба, туку и како симбол на функција, го одредувал статусот на една личност. Во Стар Израел тоа било знак на зрелост на човекот. Појасот можел да се користи и за носење разни предмети - првенствено оружје, но и алатки за пишување, разни инструменти и слично{.

Во Римското Царство и раниот среден век, појасот првенствено бил симбол на воините, како и на претставниците на административната власт. Појасот се користел за носење меч и чанта, а дејствувал и за одредување на статусот на личноста што го носел.

Во раното христијанство

Во раното христијанство, појасот станал дел од одеждите на монасите. Бидејќи тие носеле широка облека, тоа првично имал чисто функционална задача - бил неопходен за да може монахот да работи. Подоцна му било додадено симболично значење - монасите не го симнувале појасот ниту за време на спиењето, што значело нивна постојана подготвеност да се сретнат со Господа, а се сметало и за знак на непосесивност, будност и борба против зли духови. Појасот на монасите бил изработен од кожа, што требало да значи умртвување на телото.

Во православието

Во делото на Псевдо-Херман, кое датира од 8 век, се споменува дека свештениците служеле во фелони без појаси. Појасот, како дел од одеждите на православните свештеници, бил воспоставен дури во 12 век. Појасот можеби се користел порано, но бил едноставна врвка и не бил спомнат затоа што не се гледал од под фелонот. Во доцната Византија, појасот како дел од одеждата бил ремен со тока напред.

Во современото православие, обликот и материјалот на појасот не се строго регулирани, но честопати станува збор за долго, тесно парче ткаенина, врзано одзади и со крст напред. Неговата боја е обично слична на бојата на остатокот од облеката. Во овој случај, расата е опашана со различен појас или ремен. Подѓаконите на Руската православна црква носат орарион, со кој се препашуваат попречно: неговите краеви се обвиткани околу појасот, прекрстени на грб, спуштени напред преку рамениците и закачени во појасот, откако претходно повторно се прекрстиле.

Во католицизмот

Појасот како елемент на одеждите на епископите, презвитерите, ѓаконите и ипоѓаконите е познат во западната црква уште од IX век, тие биле опашани над алба. Свештениците од понизок ранг и мирјаните не носле појас. Првично, појасот бил едноставна врвка, но со текот на времето почнал да се прави од долго парче ткаенина, чии краеви слободно паѓале. Еден од најстарите литургиски појаси што преживеал до нашево време бил извезен по наредба на сопругот на кралицата Ема Баварска (околу 808-876) за Витгар, епископ од Аугсбург. Потоа, богато украсени со златен вез, скапоцени камења и бисери биле направени за многу католички архијереи.

Сè до литургиската реформа во средината на 20 век, при ставањето на појасот, се барало да се изговори следнава молитва: „Опаши ме, Господи, со појас на чистота и изгаси ја мојата желба; Нека надвладее во мене љубителот на воздржаноста и чедност“. По реформата, не се бара да се изговараат посебни зборови ставањето на појасот.

Во едиктот на папата Урбан VIII од 1624 година се барало од сите свештеници да носат појас преку сутаната. Бојата на појасот се разликува во зависност од рангот на тој што го носи, монасите користат едноставна врвка за препашување:

• 
  Папа
  (бел)
• 
  Кардинал
  (црвен)
• 
  Епископ
  (крмуз)
• 
  Монсењор
  (крмуз)
• 
  Свештеник
  (црн)

Литература

• . ISBN 978-5-91393-016-3.