Википедија

Платон Атанацковиќ

Платон Атанацковиќ (Сомбор, Војводина, Хабсбуршка монархија, 10 јули 1788 - Нови Сад, Хабсбуршка монархија, 21 април 1867 год.) бил писател, лингвист, покровител на српската култура,[1] епископ на Бачкашката епархија и претседател на Матица српска.[2]

Роден во тогашната австроунгарска окупирана Војводина, станал епископ на Бачка и го промовирал образованието меѓу својот народ во дијаспората и матичната земја. Со помош на германскиот превод на делата на Фредерик Ајхоф,[3] тој го демонстрирал спознанието на санскрит и српски (Srodstvo slavenoserbskog jezika sa sanskritam или Афинитет на словенско-српските јазици и санскрит, Letopis Matice srpske).[4]

Секуларното име на Платон било Павле. Се занимавал со литература, политика и хуманитарна работа. 70 години предавал како професор во Сентендре, Унгарија. Во 1829 година се замонашил во Крушедолскиот манастир, по смртта на неговата сопруга. Набргу бил издигнат во црковен чин игумен, а потоа и архимандрит . Станал во 1839 година епископ на Будим. Тогш бил преместен во државната управа во Бачката епархија.

Тој направи многу за образованието и за промоција на културата во нацијата. Финансиски помогнал да се основа Српската правна академија во Нови Сад,[5] и основал фондација во Сомбор за образование на сиромашни студенти[6] и му помагал на Српскиот народен театар.

Работи

уреди

За време на неговиот живот тој напиша повеќе од 40 литературни и училишни дела, вклучувајќи неколку преводи од германски:

  • Буквар (српски буквар)[7] [8]
  • Принос родољубивих мислеј на жертвеник народна напретка,[9]
  • Dijetalne besede ,
  • Povjest rezidencije episkopa budimskago“,
  • Апостоли и Еванѓеље во Празничани и Неџелни дана преко цијеле године,[10]
  • Педагошка ,
  • Методика ,
  • Сродство Славеносербског Језика со Санскритам [4]
  • Starozavetni Proroci svi sedamnajst, превод од германски Платон Атанацковиќ, епископ бачки, Нови Сад, 1861 година[11]
  • Radost' u isceleiu negovoga kralevskoga erchercoga Iosifa, ungarie Palatine, 1864[12]
  • Тобијас, Јудит, Естер, Јоб, превод од германски: Платон Атанацковиќ, бискуп од Буда, Нови Сад, 1858 година[13]
  • Socinenija Solomonova i Sirachova, превод од германски Die Werke Solomons und Sirachs од Платон Атанацковиќ, епископ бачки, Виена, 1857 година[14]
  • Slovce Presvjascennejseg Gospodina Platona Atanackovica, Episkop Budimskog, Novi Sad, 1839[15]

Наводи

уреди
  1. ↑ Gorenstein, Shirley (March 4, 1973). Transactions of the American Philosophical Society. The Society. ISBN 9780871696311 – преку Google Books.
  2. ↑ „Danica Ilirska“. March 4, 1844.
  3. ↑ Katičić, Radoslav (March 4, 1992). Novi jezikoslovni ogledi. Školska knjiga. ISBN 9788603004847 – преку Google Books.
  4. ↑ 4,0 4,1 „Atanaković, Platon – Persons of Indian Studies by Prof. Dr. Klaus Karttunen“. Посетено на Sep 15, 2020.
  5. ↑ https://dml.cz/bitstream/handle/10338.dmlcz/400824/DejinyMat_41-2010-1_16.pdf
  6. ↑ Tomašević, Nebojša (March 4, 1982). „Treasures of Yugoslavia: An Encyclopedic Touring Guide“. Yugoslaviapublic.
  7. ↑ Kempgen, Sebastian (November 24, 2016). Slavic Alphabet Tables: Volume 3 - Odds and Ends (1530-1963). University of Bamberg Press. ISBN 9783863094461 – преку Google Books.
  8. ↑ „Savremena škola“. March 4, 1950.
  9. ↑ Atanacković, Platon (March 4, 1864). „Prinos rodoljubivych myslij na žertvenik narodnoga napredka“. Br. Episkopske Pečatně.
  10. ↑ Atanacković, Platon (March 4, 1862). „Apostoli i evangelī︠ia︡ u prazdnične i ned︠ie︡lʹne dane preko ci︠e︡le godine: s prevodom srbskim ot Episkopa Platona za učilištnu i domašn︠iu︡ potrebu“. Episkopska Knʹigopečatn︠ia︡.
  11. ↑ Atanackovic, Platon (Sep 15, 1861). „Starozavetni Prorocy (Proroci) svi sedamnajst. Preveo Platon Atanackovic. (Die Siebzehn Propheten des alten Testamentes.) serbocroat. litt. cyr“. Bischöfl. Dr. Посетено на Sep 15, 2020.
  12. ↑ Atanacković, Platon (Sep 15, 1846). „Radost' u iscělenìû něgovoga cesaro-kralěvskoga vysočestva erchercoga Ìosifa, ungarìe palatìna“. Pismeny Kr. Sveučiliŝa Peštanskog'. Посетено на Sep 15, 2020.
  13. ↑ serbocroatice, Biblia; Atanackovic, Platon episcopus Budensis (Sep 15, 1858). „(Tobias, Judith, Esther, Job, Serbisch von Platon Atanackovic.)“. Medakovic. Посетено на Sep 15, 2020.
  14. ↑ „Socinenija Solomonova i Sirachova. (Die Werke Salomons und Sirachs. Übers. von Platon Atanackovic.)“. Grund. Sep 15, 1857. Посетено на Sep 15, 2020.
  15. ↑ Atanacković, Platon (Sep 15, 1839). „Slovce Preosvjaščennejšeg Gospodina Platon Atanackovića, Episkopa Budimskog, govoreno im u Sobornoj Karlovačkoj Cerkvi na dan posvjaščenija svog, 12 septembrja, 1839“. Pechatano pismeny G. Pavla Īankovića. Посетено на Sep 15, 2020.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Платон_Атанацковиќ&oldid=4737221“