Википедија

Пеликани

Пеликани
Период: олигоцен-денес
Обичен пеликан
Научна класификација
Царство: Животни
Колено: Хордати
Класа: Птици
Ред: Пеликановидни
Семејство: Пеликани
Rafinesque, 1815
Типски вид
Pelecanus onocrotalus
Linnaeus, 1758
Видови

8, во текстот

Пеликани (науч. Pelecanidae) — семејство големи водни птици. Карактеристични се со нивниот долг клун и вреќичката под него, која им служи за лов и исцедување на водата од клунот. Тие имаат светло перје, со исклучок само на два вида. Клуновите, ќесичката и кожата на лицето им добива малку боја пред сезоната на парење. Фосилните остатоци од пеликаните се стари најмалку 30 милиони години.

Таксономија и систематизација

уреди

Семејството прв официјално го опишал Карл Лине во 1758 г.[1] Името потекнува од старогрчкото пелекан (πελεκάν),[2] што произлегува од зборот пелекис (πελεκυς) кој значи „секира“.[3] Во античко време, зборот се однесувал и на пеликаните и на клукајдрвците.[4]

Пеликаните го дале своето име на редот пеликановидни, кој со текот на времето претрпува промени.[5]



Suliformes


Pelecaniformes


Ardeidae



Threskiornithidae






Scopus umbretta



Balaeniceps rex




Пеликани (Pelecanus)





Дијаграмот е заснован на Hackett et al. (2008).[5]

Видови

уреди

Осумте вида пеликани може да ги поделиме во 2 групи, едната со 4 пеликани кои гнездат на земја со претежно бели перја, и другата со 4 пеликани со сиви или кафени перја и кои гнездат или на дрва или на морски карпи.

Живи видови пеликани
Секојдневни и стручни називи на птиците[6] Фотографија Опис Ранг и статус
Кафен пеликан
Pelecanus occidentalis
Лине, 1766
 
 Долг е 1.4 m, распон на крилјата 2 – 2.3 m, тежи 3.6 – 4.5 кг.[7] Најмал пеликан, прекриен со кафено перје, се храни со нурнување.[8] Пет подвида. Живее од брегот на северна Америка и Карибите до јужна Америка и Галапагос.[9] Статус: Најмала загриженост.[10]
Перуански пеликан
Pelecanus thagus
Молин, 1782
 
 Долг е 1.52 m, распон на крилјата 2.48 m,[11] тежи околу 7 кг.[12] Со темни перје и светли линии од главата надолу по страните на вратот. Монотипичен е. Тихоокеанскиот брег на јужна Америка, од Еквадор и Перу до јужен Чиле.[9] Статус: Близу до загрозен.[13]
Точкестоклун пеликан
Pelecanus philippensis
Гмелин, 1789
 
 Долг е 1.27 – 1.52 m, распон на крилјата 2.5 m, тежи околу 5 кг.[14] Претежно има сиво-бело перје, розовкаста задница и клун со точки.[14] Монотипичен. Јужна Азија, од јужен Пакистан, преку Индија, источно до Индонезија;[9] веќе изумрен во Филипини и источна Кина.[14] Статус: Близу до загрозен.
Розов пеликан
Pelecanus rufescens
Gmelin, 1789
 
 Долг е 1.25 – 1.32 m, распон на крилјата 2.65 – 2.9 m,[15] тежи 3.9 – 7 кг.[16] Сиво-бело перје, повремено розовкасто на грбот, со жолта точка на врвот на клунот и сива ќесичка.[15] Монотипичен. Африка, Сејшели и југозападна Арабија;[9] изумрен на Мадагаскар.[17] Статус: Најмала загриженост.[18]
Американски бел пеликан
Pelecanus erythrorhynchos
Gmelin, 1789
 
 Долг е 1.3 – 1.8 m, распон на крилјата 2.44 – 2.9 m, тежи 5 – 9 кг.[19] Перјето е речиси цело бело, освен пердувите за летање кои се црни и се гледаат само во лет. Монотипичен. Северна Америка, зимува во Мексико.[9] Статус: Најмала загриженост.[20]
Обичен пеликан
Pelecanus onocrotalus
Linnaeus, 1758
 
 Долг е 1.40 – 1.75 m, распон на крилјата 2.45 – 2.95 m, тежи 10 – 11 кг.[21][22] Бело перје, со розовкасто лице и нозе. Монотипичен. Широко распространет, од источен Медитеран, на исток до Индокина, на југ до јужна Африка.[9] Статус: Најмала загриженост.[23]
Кадрав пеликан (бабјак)
Pelecanus crispus
Bruch, 1832
 
 Долг е 1.60 – 1.80 m, распон на крилја 2.70 – 3.20 m, тежи 10 – 12 кг .[21][22] Најголем пеликан, со кадрави перје на главата, сиви нозе и сивкасто-бело перје.[15] Монотипичен. Југоисточна Европа, до Индија и Кина.[9] Статус: Ранлив.
Австралиски пеликан
Pelecanus conspicillatus
Temminck, 1824
 
 Долг е 1.60 – 1.90 m, распон на крилјата 2.5 – 3.4 m, тежи 4 – 8.2 кг.[24] Претежно бело перје, со црни пердуви на крилјата, и долг, тенок розов клун. Монотипичен. Австралија и Нова Гвинеа, повремено се среќава во Нов Зеланд, Соломони, Бизмарков Архипелаг, Фиџи.[9] Статус: Најмала загриженост.[25]

Опис

уреди
Лов на риби, кафен пеликан, Јамајка

Пеликаните имаат крупно тело покриено со бели, розово-бели, сиво-бели или потемни пердуви. Перјата за летање на врвовите од крилата им се црни или темни. Имаат мала глава, долг врат, а карактеристичен е нивниот долг клун со растегливо ќесе. Розовкастите нозе им се кратки и силни, а четирите прсти споени со кожичка за пливање. На земја е тромав, но добро плива и многу добро и високо лета. Живеат во јата, крај големи езера, мочварни брегови, плитки калливи морски брегови или широки речни утоки.

Исхрана

уреди

Се храни со риби кои ги ловат заеднички, но и со други водни животни. Пленот го здогледуваат во лет, па слетуваат во полукруг со раширени крилја и ги опкружуваат преплашените риби.

Размножување

уреди

Во сезоната на парење, голите површини кожа им добиваат поживи бои: жолта, портокалова или црвена. Гнездата ги прават во поголеми колонии, на земја, со трски, водени растенија и гранки. Еднаш годишно снесуваат 2-3 бели јајца. Младенчињата ги хранат и двата родитела, со полусварена храна која ја чуваат во ќесичката под клунот.

Наводи

уреди
  1. ↑ Linnaeus, C (1758). Systema Naturae per Regna Tria Naturae, Secundum Classes, Ordines, Genera, Species, cum Characteribus, Differentiis, Synonymis, Locis. Tomus I. Editio Decima, Reformata (латински). Holmiae: Laurentii Salvii. стр. 132–34. Rostrum edentulum, rectum: apice adunco, unguiculato. Nares lineares. Facies nuda. Pedes digitís omnibus palmatis.
  2. ↑ Jobling, James A. (2010). The Helm Dictionary of Scientific Bird Names. London, United Kingdom: Christopher Helm. стр. 296. ISBN 978-1-4081-2501-4.
  3. ↑ Partridge, Eric (1983). Origins: a Short Etymological Dictionary of Modern English. New York, New York: Greenwich House. стр. 479. ISBN 0-517-414252.
  4. ↑ Simpson, J.; Weiner, E., уред. (1989). „Pelican“. Oxford English Dictionary (2. изд.). Oxford, United Kingdom: Clarendon Press. стр. 1299. ISBN 0-19-861186-2.CS1-одржување: повеќе имиња: список на уредници (link)
  5. ↑ 5,0 5,1 Hackett, S.J.; Kimball, R.T.; Reddy, S.; Bowie, R.C.K.; Braun, E.L.; Braun, M.J.; Chojnowski, J.L.; Cox, W.A.; Han, K.-L.; Harshman, J.; Huddleston, C.J.; Marks, B.D.; Miglia, K.J.; Moore, W.A.; Sheldon, F.H.; Steadman, D.W.; Witt, C.C.; Yuri, T. (2008). „A Phylogenomic Study of Birds Reveals Their Evolutionary History“. Science. 320 (5884): 1763–68. doi:10.1126/science.1157704. PMID 18583609.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  6. ↑ „Zoological Nomenclature Resource: Pelecaniformes (Version 2.003)“. www.zoonomen.net. 14 December 2011. Посетено на 21 May 2012.
  7. ↑ „Brown Pelican“ (PDF). Endangered Species Program information sheet. US Fish & Wildlife Service. November 2009. Архивирано од изворникот (PDF) на 20 јуни 2012. Посетено на 9 June 2012.
  8. ↑ Ridgely, Robert S.; Gwynne, John A. (1992). A Guide to the Birds of Panama: With Costa Rica, Nicaragua, and Honduras. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. стр. 63. ISBN 0691025126. Посетено на 29 June 2012.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 9,7 Sibley, Charles Gald; Monroe, Burt Leavelle (1990). Distribution and Taxonomy of Birds of the World. Yale University Press. стр. 314–15. ISBN 0300049692. Посетено на 29 June 2012.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  10. ↑ „Pelecanus occidentalis“. IUCN Red List. Version 2011.2. International Union for Conservation of Nature. 2011. Посетено на 19 June 2012.
  11. ↑ Chester, Sharon R. (2008). A Wildlife Guide to Chile: Continental Chile, Chilean Antarctica, Easter Island, Juan Fernández Archipelago. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. стр. 174–75. ISBN 0691129762. Посетено на 29 June 2012.
  12. ↑ Austermühle, Stefan (Updated 17 October 2010). „Peruvian Pelican“. Mundo Azul. Архивирано од изворникот на 2012-06-04. Посетено на 9 June 2012. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  13. ↑ „Pelecanus thagus“. IUCN Red List. Version 2011.2. International Union for Conservation of Nature. 2011. Посетено на 19 June 2012.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 Brazil, Mark (2009). Birds of East Asia. London, United Kingdom: A&C Black. стр. 110. ISBN 0713670401. Посетено на 29 June 2012.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Beaman, Mark; Madge, Steve (2010). The Handbook of Bird Identification: For Europe and the Western Palearctic. London, United Kingdom: A&C Black. стр. 83–85. ISBN 1408134942. Посетено на 29 June 2012.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  16. ↑ Elliott (1992), p. 309
  17. ↑ Langrand, Olivier (1990). Guide to the Birds of Madagascar. New Haven, Connecticut: Yale University Press. стр. 96. ISBN 0300043104. Посетено на 29 June 2012.
  18. ↑ „Pelecanus rufescens“. IUCN Red List. Version 2011.2. International Union for Conservation of Nature. 2011. Посетено на 19 June 2012.
  19. ↑ Nellis, David W. (2001). Common Coastal Birds of Florida & the Caribbean. Sarasota, Florida: Pineapple Press. стр. 11. ISBN 1-56164-191-X. Посетено на 29 June 2012.
  20. ↑ „Pelecanus erythrorhynchos“. IUCN Red List. Version 2011.2. International Union for Conservation of Nature. 2011. Посетено на 19 June 2012.
  21. ↑ 21,0 21,1 Snow, David; Perrins, Christopher M, уред. (1998). The Birds of the Western Palearctic concise edition (2 volumes). Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. стр. 93–98. ISBN 0-19-854099-X.CS1-одржување: повеќе имиња: список на уредници (link)
  22. ↑ 22,0 22,1 Mullarney, Killian; Svensson, Lars; Zetterstrom, Dan; Grant, Peter (1999). Collins Bird Guide. Collins. стр. 76. ISBN 0-00-219728-6.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  23. ↑ „Pelecanus onocrotalus“. IUCN Red List. Version 2011.2. International Union for Conservation of Nature. 2011. Посетено на 19 June 2012.
  24. ↑ „Australian Pelican“. Unique Australian Animals. Архивирано од изворникот на 2015-11-08. Посетено на 10 June 2012.
  25. ↑ „Pelecanus conspicillatus“. IUCN Red List. Version 2011.2. International Union for Conservation of Nature. 2011. Посетено на 19 June 2012.

Литература

уреди

Надворешни врски

уреди
 
Викицитат има збирка цитати поврзани со:
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Пеликани&oldid=5245671“