Мултиверзум

Мултиверзумот ― хипотетички збир на универзуми. ^{[б 1]} Се претпоставува дека овие универзуми содржат сè што постои: целината на просторот, времето, материјата, енергијата, информациите и физичките закони и константите кои ги опишуваат. Различните универзуми во мултиверзумот се нарекуваат „напоредни универзуми“. Една претпоставка е дека мултиверзумот е „крпеница од посебни универзуми, сите врзани со исти закони на физиката“.^[1]

Овој концепт бил разговаран низ историјата, вклучувајќи ја и грчката филозофија. Таа еволуирала со текот на времето и нашла примена во различни области, како што се космологијата, физиката и филозофијата. Некои физичари тврдат дека мултиверзумот е филозофски поим наместо научна хипотеза, бидејќи не може емпириски да се потврди. Иако некои научници ги анализирале податоците во потрага по докази за други универзуми, не биле пронајдени статистички значајни докази.

Макс Тегмарк и Брајан Грин предложиле различни шеми за класификација за мултиуниверзумот. Класификацијата на четири нивоа на Тегмарк се состои од Ниво I: Продолжување на нашиот универзум, Ниво II: Универзуми со различни физички константи, Ниво III: Толкување на многу светови на квантната механика и Ниво IV: Краен збир. Некои концепти на мултиверзум вклучуваат модели на двојни светови, циклични теории, М-теорија и космологија на црните дупки.

Антропското начело предложува дека постоењето на мноштво универзуми, секој со различни физички закони, може да ги објасни идеалните услови за живот во нашиот сопствен универзум. Се појавуваат дебати околу Окамовиот брич и едноставноста на мултиверзумот наспроти единствениот универзум, при што поддржувачите како Макс Тегмарк тврдат дека мултиверзумот е поедноставен и поелегантен. Толкувањето на многу светови на квантната механика и модалниот реализам, верувањето дека сите можни светови постојат и се стварни како и нашиот свет, се исто така предмет на дебата во контекст на антропското начело.

Наводи

Забелешки

↑ Во некои модели, како што се тие на бранската космологија, многу напоредни структури можат да постојат во рамки на истиот универзум.

↑ Swain, Frank (2017). The Universe Next Door: A Journey Through 55 Alternative Realities, Parallel Worlds and Possible Futures. London: New Scientist. стр. 12. ISBN 9781473658677.

Дополнителна книжевност

Carr, Bernard. Universe or Multiverse? (2007. изд.). Cambridge University Press.
Deutsch, David (1985). „Quantum theory, the Church–Turing principle and the universal quantum computer“ (PDF). Proceedings of the Royal Society of London A. 400 (1818): 97–117. Bibcode:1985RSPSA.400...97D. CiteSeerX 10.1.1.41.2382. doi:10.1098/rspa.1985.0070. S2CID 1438116. Архивирано од изворникот (PDF) на 9 March 2016. Посетено на 15 September 2014.
Ellis, George F.R.; Stoeger, William R. (2004). „Multiverses and physical cosmology“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 347 (3): 921–936. arXiv:astro-ph/0305292. Bibcode:2004MNRAS.347..921E. doi:10.1111/j.1365-2966.2004.07261.x. S2CID 119028830.
Andrei Linde, The Self-Reproducing Inflationary Universe, Scientific American, November 1994 – Touches on multiverse concepts at the end of the article

Надворешни врски

Interview with Tufts cosmologist Alex Vilenkin on his book, "Many Worlds in One: The Search for Other Universes" on the podcast and public radio interview program ThoughtCast. Архивирано на 18 август 2020..
Multiverse – an episode of the series In Our Time with Melvyn Bragg, on BBC Radio 4.
Why There Might be Many More Universes Besides Our Own, by Phillip Ball, 21 март 2016, bbc.com.

[1] Во некои модели, како што се тие на бранската космологија, многу напоредни структури можат да постојат во рамки на истиот универзум.

[2] Swain, Frank (2017). The Universe Next Door: A Journey Through 55 Alternative Realities, Parallel Worlds and Possible Futures. London: New Scientist. стр. 12. ISBN 9781473658677.

[б 1]

[1]