Метрика (книжевност)

Метрика (од грчкиот метрон = мерка; исто така стихосложување или версификација) — теорија во книжевната теорија за структурата на стиховите во метрика или нумерички стиховни системи, силаботонизам, тонизам, слогизам, квантитативен стих.

Што мери метриката

Метричките мерила за текстовите напишани во стихови ги следат следниве правила:

• метричка шема (структура на линија на стих според бројот на слогови и/или бројот на акценти и/или бројот на долги слогови),
• ритам (вистинската реализација на метричката шема),
• спој (рима, асонанца, алитерација),
• строфа (број на стихови).

Класични правила на метриката

Класичните правила се сите оние формални ограничувања кои историски ја разликуваат поезијата од прозата.

Ритам

Ритамот е постојано повторување на гласовните сигнали. Во поезијата го одредува редоследот на кратки и долги и нагласени и ненагласени слогови во текстот. Кратките (ненагласени) слогови се означуваат со знакот U (од неодамна со 0), долгите (нагласените) слогови се пишуваат со знакот — (од неодамна со 1). Според количината и нагласокот на повторените слогови, класичните правила дефинирале 28 низи наречени стапки. Најпознати стапки се: јамб, трохеј, дактил, амфибрах, анапест и спондеј.

• Јамб е двосложна стапка, што конвенционално се бележи U—
• Трохеј е двосложна стапка, конвенционално запишана како - U
• Дактил е трисложна стапка, конвенционално запишана како - UU
• Амфибрах е трисложна стапка, конвенционално напишана како U—U
• Анапест е трисложна нога, конвенционално запишана како UU-
• Спондеј е двосложна стапка, конвенционално запишана како ——

Стих

Стих или линија е посебна низа на стапки. Обично се состои од еден до осум стапки, кои меѓусебе се еднакви или различни. Вообичаено, целата поезија е составена во еднакви стихови или во еднакви групи од различни стихови. Одредени облици на стих се воспоставиле и влегле во постојана употреба. Со нив точно се одредува должината на стихот, видот на неговите составни делови (стапки), па дури и спојот со соседните стихови (рима или асонанца).

Спој

Спој е совпаѓање на гласови или созвучја на два стиха, или на крајот или на средината на стихот. Најистакнат е целосниот спој или рима, каде што еден или повеќе слогови се повторуваат во два или повеќе стиха. Како класично правило на метриката, тоа е поврзано со обликот на стихот и строфата, каде што точно се одредува кои стихови треба да се усогласуваат.

Строфа

Строфа е група стихови кои се поврзани во значајна целина, но често мислата се протега на неколку строфи. Според бројот на стиховите што ја сочинуваат строфата се нарекуваат терцини, квартини, секстини и октави. За секој од нив има однапред одредени римувани стихови. На пример, класичен сонет се состои од два четворостиха (катрена) и два тростиха (терцини) со римата abba, abba, cdc, dcd.

Модерна поезија

Современото поимање на поезијата вклучува и лирска проза и неврзани лирски облици, кои се разликуваат еден од друг практично само во континуирано или повеќеслојно пишување. Од друга страна, има сè помалку епски песни, што често води до погрешна идентификација на „поезијата“ со „лирика“. По правило, поезијата е секој уметнички обработен текст, додека лириката е само оној дел од поезијата што опева чувства.

Поврзано

• Ритмичка стапка