Марко Цар (писател)
Марко Цар (српска кирилица Марко Цар; 30 август 1859 – 1 декември 1953) бил српски писател, политичар и активист од Которскиот залив. Бил полиглот и естетски есеист, пишувајќи бројни песни, романи, наративи, есеи и извештаи за патувања. За време на неговиот живот, тој пишувал за многу весници и списанија.
| Марко Цар Марко Цар | |
|---|---|
| Роден/а | 30 август 1859 Херцег-Нови, Кралство Далмација |
| Починат/а | 1 декември 1953 Белград, Социјалистичка Федеративна Република Југославија |
| Занимање | писател и политичар |
Биографија
уредиМарко Цар бил роден во 1859 година во градот Херцег-Нови во Которскиот залив, тогаш дел од провинцијата Кралство Далмација на Австриската империја.[1] Основното образование го завршил во локалното италијанско популарно училиште, по што се преселил во Котор и ја завршил класичната гимназија.[1]
Потоа се преселил во главниот град на покраината Задар во 1879 година, влегувајќи во политичкиот живот со приклучување кон Српската народна партија (Далмација) на Сава Бјелановиќ (чија биографија подоцна ја напишал и објавил во српскиот печат во Дубровник во 1911 година) која се борела за одбрана на националните интереси на српскиот народ во екот на хрватското националистичко движење. Работел во далматинската исхрана од 1884 до 1918 година.[1] Негови пријатели и колеги биле Луко Зоре, Антун Фабрис, Перо Будмани, Медо Пучиќ, Нико Пучиќ, Иван Стојановиќ и други членови на српско-католичкиот круг. Бил уредник на списанието Задар наречено Вук (Волк), едно од највлијателните периодични списанија, кое излегувало во 1884 година. Иако траело кратко, Вук предизвикало и поттикнало бројни дебати меѓу хрватските, италијанските и српските интелектуалци во Далмација за книжевниот, уметничкиот и општествениот живот од тоа време.[2]
Кога било создадено Кралството на Србите, Хрватите и Словенците, Цар се преселил во главниот град на новата монархија Белград во 1919 година. Средновоениот период го поминал работејќи во југословенското Министерство за образование како инспектор на одделот за уметници до пензионирањето во 1921 година.[1] Тој бил основач на Друштвото на српските писатели во Белград и негов прв претседател. Потоа го добил своето членство во Српската кралска академија, подоцна позната како Српска академија на науките и уметностите, како и членство во Матица српска во Нови Сад. Едно време бил и претседател на Српското литературно друштво (1937-1941).[3]
По априлската војна и нацистичката окупација на Кралството Југославија во 1941 година, Цар пребегнал во Италија преку Задар. По завршувањето на војната и по победата на комунистичките партизани во 1945 година, се вратил во Белград каде го поминал остатокот од својот живот.
Како писател станал познат по неговото дело во 1883 г. насловено Za kišljive dnevi (За дождливите денови).
Работел за Матица српска во Дубровник во 1910 година, а во истата година ја објавил „Наше Приморије“, печатена од српската Дубровничка печатница.
Починал на 1 декември 1953 во Белград, СР Југославија.[3] Неговите посмртни остатоци биле пренесени во Црна Гора во селата на неговото раѓање и по негова желба бил погребан во манастирот Савина.
Бил полиглот, преведувал од италијански и француски на српско-хрватски.[1] Тоа може да се забележи кај српските писатели (Марко Цар, Лујо Војновиќ, Матија Бан, Стјепан Митров Љубиша и други, родени и израснати во деветнаесеттиот век во Далмација или Црна Гора) кои добро го познавале италијанскиот јазик и италијанската литература.[потребен е цитат]
Верски и национални верувања
уредиИако бил роден како римокатолички христијанин, пред смртта се преобратил во источно православие, тврдејќи дека тоа е единствениот начин да се спаси католичко-српската заедница од исчезнување и да се избегне асимилација во Хрвати, за која тврдел дека се случува во Бока. Неговото движење немало значително влијание надвор од неговото родно далматинско крајбрежје, но таму значителен број католици преминале во православни христијани сметајќи дека е потврда на нивниот српски национален идентитет и припадност.
Наследство
уредиЕдна улица во стариот град на Херцег Нови го носи неговото име во негова чест. Исто така, има и биста подигната во негова чест направена од скулпторот Петар Палавичини (исто така напишан Палавичини) недолго по смртта на Цар.
Дела
уреди- Венеција
- U Latinima
- Moje simpatije
- Од Јадрана до Балкана
- Низ родно приморје
- С бојног и љубабног полја
- Сава Бјелановиќ
- Естетичка писма
- Огледала и преданија
- Есеџи
- Jedan zaboravljeni pesnik mora
- Дубровник и Околина
- Savremene Italijanske pripovetke
- Наше примарије
Наводи
уреди- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Boško Novaković (1971). Živan Milisavac (уред.). Jugoslovenski književni leksikon [Yugoslav Literary Lexicon] (српскохрватски). Novi Sad (SAP Vojvodina, SR Serbia): Matica srpska. стр. 60.
- ↑ „Zadarski Vuk i prva pojava materijalističkih ideja u književnosti Dalmacije“. Bulletin Scientifique: Sciences humaines. Section B. Le Conseil. 12-15: 47. 1976.
- ↑ 3,0 3,1 „Car, Marko“. Hrvatska enciklopedija. Lexicographic Institute Miroslav Krleža.
Надворешни врски
уреди- „Marco CAR“. sanu.ac.rs. Архивирано од изворникот на 2016-04-02.