Ирски календар
Оваа статија или заглавие има потреба од викифицирање за да ги исполни стандардите за квалитет на Википедија. Ве молиме помогнете во подобрувањето на оваа статија со соодветни внатрешни врски. |
Оваа статија можеби бара дополнително внимание за да ги исполни стандардите за квалитет на Википедија. Ве молиме подобрете ја оваа статија ако можете. |
Ирскиот календар не се придржува до астрономските сезони (почнувајќи во северната полутопка, на рамнодениците и краткодениците) или метеоролошките сезони (почнувајќи на 1 март 1 јуни 1 септември и 1 декември). Поточно речено, ги центрира сезоните околу краткодениците и рамнодениците (така што, на пример, средината на летото паѓа на летната краткодневица), почнувајќи ја сезоната на отприлика средишната точка помеѓу краткодневицата и рамноденицата.
• Пролет – Февруари, Март, Април
• Лето – Мај, Јуни, Јули.
• Есен – Август, Септември, Октомври.
• Зима – Ноември, Декември, јануари.
Ова е продолжение на келтскиот и галскиот систем, кој по потекло е пагански. Ова е особено видливо во ирските (галски) имиња за мај (Bealtaine), август (Lúnasa) и ноември (Samhain), кои всушност се имиња на галски пагански празници. Покрај тоа, имињата за септември (Meán Fómhair) и октомври (Deireadh Fómhair) се преведуваат директно како „средина на есента“ и „крај на есента“. Христијанството, исто така, оставило свој белег врз ирските месеци: името за декември (Nollaig) значи Божиќни празници.
Календарски имиња на ирски
уредиДенови во неделата - Laethanta na Seachtaine
уредиСпоред историските текстови, за време на галската ера во Ирска, денот започнувал и завршувал на зајдисонце. Преку контакт со Римјаните, седумдневната недела била присвоена од континенталните Келти, а потоа се раширил низ Келтите во Британија и Ирска. Во Ирска, четири денови во неделата (Понеделник, Вторник, Сабота, Недела) имаат имиња добиени од латински. Другите три се однесуваат на постовите држани од страна на католичкото свештенство.
• Недела: An Domhnach или Dé Domhnaigh — латински Dominica, „на Господа“
• Понеделник: An Luain или Dé Luain — латински Lunae, „на Месечината“
• Вторник: An Mháirt или Dé Máirt — латински Martis, „на Марс“
• Среда: An Chéadaoin или Dé Céadaoin — староирски, „прв пост“
• Четврток: An Déardaoin или Déardaoin — староирски, „ден помеѓу постови“
• Петок: An Aoine или Dé hAoine — староирски, „пост“
• Сабота: An Satharn или Dé Sathairn — латински Saturni, „на Сатурн“
Месеци – Míonna
уреди
• јануари – Eanáir
• Февруари – Feabhra
• Март – Márta
• Април – Aibreán
• Мај – Bealtaine
• Јуни – Meitheamh
• Јули – Iúil
• Август – Lúnasa
• Септември – Meán Fómhair
• Октомври – Deireadh Fómhair
• Ноември – Samhain или Mí na Samhna
• Декември – Nollaig или Mí na Nollag
Годишни времиња - Ráithí na Bliana/Na Séasúir
уреди
• Пролет: An tEarrach – пролетна рамноденица: Lá Leathach an Earraigh
• Лето: An Samhradh – летна краткодневица: Grianstad an tSamhraidh
• Есен: An Fómhar – есенска рамноденица: Lá Leathach an Fhómhair
• Зима:An Geimhreadh – зимска краткодневица: Grianstad an Gheimhridh
Верки сезони - Séasúir Creidimh
уреди
• Велигденски пост: An Carghas - латински Quadragesima, „четиридесета“
• Велигден: Cáisc - латински Pascha (од грчки, од арамејски, „Пасха“)
• Адвент: An Aidbhint - латински Adventus, „пристигнување“
• Божиќни празници: Nollaig - латински Natalicia, „роденденска прослава“
• Постни денови: Laethanta na gCeithre Thráth, „деновите на четири времиња“
Празници и свети денови - Féilte na Bliana
уреди
• Празник: Lá Saoire
• Државен празник: Saoire Phoiblí
• Црковен свет ден: Lá Saoire Eaglaise
• Фестивал посветен на Архангел: Téarma na Féile Mhicíl
• Фестивал посветен на Хилари: Téarma na Féile Bríde
• Фестивал посветен на св.Троица: Téarma na Tríonóide
• Новогодишна вечер: Oíche Chinn Bhliana
• Новогодиен ден: Lá Caille
• Именувањето и обрежувањето на Исус: Ainmniú agus Timpeallghearradh Chríost
• Ноќ спроти Водици: Oíche Chinn an Dá Lá Dhéag
• Водици: Nollaig Bheag или Nollaig na mBan или An Eipeafáine
• Водици или појавувањето на Исус на народите: An Taispeáint nó Nochtadh Chríost do na Gintlithe
• Крштевањето на нашиот Господ: Baiste ár dTiarna
• Преобразувањето на св. Павле: Tiontú Naomh Pól
• Ден на св.Бриџит: Lá Fhéile Bríde или Lá Feabhra
• Воведението на Христос во храмот: Toirbhirt Chríost sa Teampall
• Прочистување на Света Богородица: Glanadh na Maighdine Beannaithe Muire
• Сретение Господово: Lá (Fhéile Muire) na gCoinneal
• Ден на св. Патрик: Lá Fhéile Pádraig
• Св. Јосиф од Назарет: Naomh Iosaef na Nasaire
• 1 април: Lá na nAmadán
• Вечер на св. Јован/вечер со огнови на отворено: Oíche Fhéile San Seáin
• Благовештение на Света Богородица: Lá Fhéile Muire san Earrach или Lá Theachtaireacht an Aingil или Sanas na Maighdine Beannaithe Muire или Lá Fhéile Muire na Sanaise
• Мај: Lá Bealtaine
• Посетата на Света Богродица: Cuairt na Maighdine Beannaithe
• Успение на Света Богородица: Lá Fhéile Muire Mór (san Fhómhar)
• Преображение Господово: Athrú Cló ár dTiarna
• Раѓање на Света Богородица: Breith na Maighdine Beannaithe Muire
• Св. Михаил и сите ангели: Naomh Michíl agus na hAingil uile
• Ноќ на вештерките: Oíche Shamhna
• 1 ноември: Lá Samhna
• Духовден: Lá na Marbh
• Безгрешно зачетие: Giniúint Mhuire gan Smál
• Бадник: Oíche na Nollag
• Стефановден: Fhéile Stiofáin или Lá an Dreoilín
• Ден на масакрот врз невините: Lá na Leanaí Neamhchiontacha
• Св. Марко Богослов: Lá Fhéile Naomh Marcas Soiscéalaí
• Св. Филип и Јаков, апостоли: Lá Fhéile Naomh Pilib agus Naomh Séamas, Aspail
• Св. Матијас: Lá Fhéile Naomh Maitias
• Св. Петар: Lá Fhéile Naomh Peadar
• Св. Тома: Lá Fhéile Naomh Tomás
• Св. Јован, апостолот: Lá Fhéile Naomh Séamas Aspal
• Св. Вартоломеј: Lá Fhéile Naomh Parthalán
• Св. Лука, богослов: Lá Fhéile Naomh Lúcás Soiscéalaí
• Св. Матеј, богослов: Lá Fhéile Naomh Matha Soiscéalaí
• Св. Јован Богослов: Lá Fhéile Naomh Eoin Soiscéalaí
• Св. Андреј: Lá Fhéile Naomh Aindreas
• Св. Симон и Јуда: Lá Fhéile Naomh Siomón agus Naomh Iúd
• Ден на Свифин: Lá San Svaítín
Подвижни празници - Na Féilte Reatha
уреди
• Адвент: An Aidbhint
• Суви денови: Laethanta na Cátaoireach, (исто така нарекувани постни денови: Laethanta na gCeithre Thráth)
• Денови на барање: Laethanta na hAichiní
• Денови на пост и апстиненција: Laethanta Troscaidh agus Tréanais
• Велики Вторник: Máirt na hInide
• Пепелница: Céadaoin an Luaithrigh
• Велигденски пост: An Carghas
• Света Недела: Seachtain na Páise
• Цветници: Domhnach na Pailme или Domhnach na hImrime
• Велика Среда: Céadaoin an Bhraith
• Велики Четврток: Déardaoin Mandála [na hAithne]
• Велики Петок: Aoine an Chéasta
• Велика Сабота: Oíche Cásca
• Велигденска Недела: Domhnach Cásca
• Велигденски Понеделник: Luan Cásca
• Вознесение Христово (Четврток): Déardaoin Deascabhála
• Тело Исусово (Четврток): Déardaoin Chorp Chríost
• Педесетница (Недела): Domhnach Cincíse
• Духови (Понеделник): Luan Cincíse
• Света Троица (Недела): Domhnach na Trionóide