Зен — школа на махајанскиот будизам. Потекнува од Кина, во текот на 6 век познато како Чан. Од Кина, ова учење се пренесува во Виетнам, Кореја и Јапонија.[1]

Зен го претставува достигот на самопознание и личните експресии на директни разбирања на Будистичките учења.[2] Во оваа филозофија, поголемо значење содржи самостојно просветлување или со интеракција со просветлен учител, отколку на просветлување постигнато со напишаните правила на многубројни сутри и мантри.[3]

Сепак се применуваат голем број на запишани преданија од Махајана, посебно од Јогачара, како и техники на Сутрата Татхагатагарбха и Хуауан. Исто така Прајнапарамита литературата како и Мадхуамака се покажале доста влијателни.

Кинески Чан

уреди

Историска поделба на Чан

уреди

Историјата на Чан во Кина се состои од повеќе периоди. Зборот Зен, добро познат во оваа современа доба, всушност е резултат на долгата историја на Чен, со многу промени и контигентни фактори. Секој период се состои од различни методи на Зен учењето, некои методи останале до ден денес, додека други целосно исчезнале. [4][5]

Историчарот фергузон разликува 3 периоди (од 5 век до 13 век)::

  1. Легендарен период: од Бодидарма во доцниот V век па сè до востанието на Ан ЛуШан во 765 н.е, во центарот на династијата Танг. Нема многу податоци за овој период, но важни елементи од ова време се познатите шест Патријарси, вклучувајЌи ги Бодидарма и Хуијенг, и на легендарната поделба помеѓу Северната и Јужната школа на чан учењето.[4]
  2. Класичен период: од крајот на Ан Лушан востанието(765год до почетокот на династијата Сунг, околу 950 год). Ова е време на големите учители на Чан филозофијата, познатите Мазу Даоуи и Лињи Уихуан и творецот на џи-лу жанрот, исполнет со записите на сите нивни мудрости и преданија.
  3. Писмен период (950 до 1250): за време на династијата Сунг (960-1279). Во овој период составена е гонган збирката-колекција на народни преданија, како и кратки раскази од познати учители, приложени со поезија, коментари и додатни објаснувања. Овој период покажува како писмените записи придонеле кон сочувување и развивање на Чан филозофијата. Овој период го идеализира Класичниот период односно златната доба на Чан. Благодарение на златната доба се создала литературата на Писмената доба содржувајќи ги големите методи на познатите учители.

Иако професорот Џон Рае има поинаков поглед кога станува збор за поделбата на Чан историјата, тој ја дели на четири периоди-[6]

  1. прачан (500-600). Во овој период, Чан се развива низ повеЌе област во Северна Кина. Нејзината основа е практичната примена на дхјана, и е поврзано со учењата на Бодувамата и Хуике. Основното учење се содржи во текстот Два влеза и Четири методи.[7]
  2. Ран-Чан (600-900). Во овој период Чан се здобива со значително јасна и важна форма. Важни личности од овој период се: петтиот патријарх Даман Хонгрен (601-674), неговиот дарма-наследник Ѕуљуан Схенџиу (606 -706), шестиот патријарх Хуиненг (638-713), антагонист на најдобрата Платформ Сутра и Сенхуи (670?-762), чија пропаганда го овозможила статусот на шестиот патријарх Хуиненг. Основна поделба на школите: Северна школа, Јужна школа и Охејад школа.[8]
  3. Среден-Чан (750-1000). Во овој период се развиваат учењата на најголемите зен-мастери. Главни учители се Мазу Даоуи (709-788), Шитос Хигиан (710-790), Линји Уихуан( 857) и Хуефенг Уицун (822-908).Важни елементи се Хунгџоу и текстот Антологија на патријаршката сала (952) испонлета со мнгоубројни приказни и добро познатото родословие на школата Чан.[9]
  4. династијата Сунг (околу 950-1300) Во овој период Чан филозофијата создаде своја конечна форма и свое општествена место во златната доба на Чан, со употребата на коани за одделни студиски и медативни учења. Важни Школи од овој период се Линји и Цаидонг додека познати учители се Дахуи Зонгао (1089-1163) кој ја вовел Хуа Тоу праксата, и Хонгџи Зенгјуе (1091-1157) кој ја истакнал важноста на зазен-седечката медитативна форма. Во овој период започнува збирката на класичните коан-колекции,исто така Чан учењето се пренесува во Јапонија(под името Зен) и во Кореја(под името Сеон).

Потекло и Таоистичко влијание

уреди

Кога Будистите од Индија пристигнале во Кина, нивното учење одма се сплотило со Кинеската култура. Конфуцизмот и Таоизмот доста влијаеле на Будизмот. Големиот учител Д.Т.Сузуки го доживува Чан како природна еволуција на Будизмот подвлијание на Таоизмот. Сепак во некои предели Будизмот бил прикажан како недеформирана примитивна верзија на Таоизмот.[10]

Судејќи според анализите на влијателните луѓе од Хан Динсатијата како и коментарите според Хинауана учењето, Будизмот се перцепира и се согледува со голема поврзаност кон духовниот Даоизам(Таоизам). Буда се прикажува како бесмртник кој има постигнато некои од Даоизам формите на безсмртноста. Будистичката техника на дишење се гледа како едно продолжително учење на Даоизмот..[11]

Во најстарите преводи од Будистички текстови Таоизам терминолгијата се користи за опишување на методот ко-и (спојување на концептите), додека Кинеските Будисти меѓусебе се натпреварувал со следниве филозофии: таоизам и конфуцијанство.[12]

Првите Будистички регрути во Кина биле Таоисти.[10] Наспроти овој начин на развивање, се чини дека таоистичкиот концепт на природност е преземен од раните Чан ученици.[13]Тие на некој начин ги изедначија и сплотија Тао вредностите со Будизмот, и наместо да се чувствуваат “врзани” за апстракните мудрости од сутрите, тие ја насочија енергијата во согледување на Будистичката (и Тао) природа во секојдневниот живот.[14]

Како надополнивање на Тао идеате,припаѓаат и Нео-Тао концептите. Концепти како Ти-јунг (Суштина и Функција) и Ли-Шех(Чудата и Душевното ) биле предавани во Хуа-јен Будистички школи, што резултирало со големо влијание на Чан. Од друга страна пак Таоистите погрешно го протолкувале значењето на Сунуата- го споредиле со Таоистичкото небитие..[15]

Легендарниот период/прачан: време на Шесте патријарси

уреди
 
Bodhidharma. Woodcut print by Yoshitoshi (Japanese), 1887.

Основачот на Чан учењето во Кина е Индискиот монах Бодидарма.Неговата животна сторија како и на Шесте патријарси, се одвивала во текот на династијата Танг, што резултирало со зглемување на бројот на Чан школата.[4]

Индискиот монах Бодидарма дошол во Кина за време на Јужната и Северната династија за да пренесе “посебно учење надовр од скриптите” што “се издига над сите зборови”.[16]Биографски информации за Бодидарма постојат многу малку,но неговото житие се развива кога Чан традицијата се здобива со посилно значење во раниот 8 век. Во текот на овој временски период, се формирала лозата сосставена од шесте предци. основачи на Чан во Кина.[17] Краткиот текст Два Влеза и Четири Методи, напишани од Тан-Лин (曇林; 506–574), содржи учења кои се припишуваат на Бодидарма.

Сепак вистинските корени на Чан лежат во изолираните практичари на Будизмот, кои наШле прибежиШте во Шумите и планините. Дазу Хуике екстремниот самник, кој ги Школувал другите, е клучна фигура во приказните за Бодидарма. Хуике е вториот Чан патријарх.кој бил назначен од Бодидарма како негво наследник. Еден од учениците на Хуике, Сенгчан се согледува како третиот патријарх.

Ран Чан/Класична династија Чан-Танг (618-907)

уреди

Ран Чан

уреди

Сепак нема довлно податоци за поврзаноста помеЃу Хуике, Сенгчан и чествриот патријарх Даохин (580-651) затоа и ова сознае останува бледо и недоплонето. Со Даохин и неговиот наследник, петтиот патријарх Хонгрен (601-674) се создала нова насока на учење. Се собирале големи групи на ученици, па екстремната изолираност станала застарен метод и начин на учење. Периодот Што ги опфаЌа Даохин и Хонгрен е познат како време на просветителни учења на источната планина, поради самата локација на престолнината на Хонгрен, планината Хуамгеми. Хуи-ненг ученик на Хонгрен, го добива статусот на шести патријарх.[18][4]

Терминот "наставата на источната планина", се користи од страна на Сенхуи (606-706) најважниот наследник на Хонгрен. Во 701 тој бил повикан од царицата Ву во нејзиниот дворец, која му давала голема сума на пари. Така неговата школа добила поддршка и легитимација од царскиот дворец.[19]

Но во Чан-традицијата возвишен е уште еден ученик на Хогрен, Хуиненг (638-731)кој е прогласен како шестиот и последниот патријарх. Драматичната приказна за животот на Хуиненг е раскажана во Платформ Сутрата. Конкурентноста за титулата патријарх била многу голема. Откако бил избран од петтиот патријах Хонгрен, Хуиненг морал скришум да избега во доцните ноЌни часови од храмот Нанхуа, за да ги избегне љубоморните погледи на верните ученици на Хонгрен.

Исто така историски податоци кои датираат од средината на 8 век ја прикажуваат важноста на наследникот на Хуиненнг, Шенхуи кој се здобил со моќта да влијае во царскиот дворец. Тој тврдеше дека оригиналниот наследник на Хонгрен е Хуиенг, а не Сенхиу како што се верувало. Северната школа на Сенхиу се здобила со помалку признанија отколку Јужната школа на Шенхуи. Приказната на Шенхуи била толку влијателна што сите школи го сметаа Хуиненг како свој предок.[4][18]

Класичен Чан

уреди

Династијата Танг ја губи моќта по бунтот Ан Лушан (755-763) и Чан сцената повторно се менува.Метропоскиот Чан почнува да го губи својот статус, а други школи почнуваат да прават име во надворешните предели контролирани од диктаторите. Тоа се школите-претходници на денешниот Чан[20]

Најважното од овие школи е Хонгџу од Мазу под кое исто така се наоѓаат Шиту, Баиџанг и Линжи. Со своите истакнувања на личниот израз на увидот како и одбивањето на позитивните образложби за истиот, оваа школа станува заштитен знак на Зенот. Шиту се смета за татко на Каодонг, додека Линжи се смета за основоположник на Ринзај-зен.

За време на династијата Сунг, кога Зенот претставува една од најголемите Будистички школи,чија популарност е пренесена и во кралскиот двор, династијата Танг се смета за златната доба на Зенот, што е одлично опишано со познатата поговорка:

Погледни ја територијата на Танг —
целата се наоѓа во сферата на Чан школата.[21]

Царот Вуџунг во 845-846 ги гони Будистичките школи во Кина. Тоа го уништува метрополскиот Чан, Ма-цу и компанија преживуваат и стануваат водечки школи во Зенот на доцната династија Танг.[22]

Преживеаниот Чан се дели во 5 Куќи на Зен (五家) или 5 школи на Зен. Отпрвин не се сметаат за школи или секти, но со тек на време го добиваат тој статус. Повеќето Чан лози низ Азија како и од остатокот од светот се развиваат од 5те куќи на Зен.

Периодот на Петте Династии и Десетте Кралства(907–960/979)

уреди

Не постои централизирана контрола во Кина во периодот на Петте Династии и Десетте Кралства по падот на династијата Танг, па е поделена на неколку независни региони. Само некои од нив го поддржуваат Будистичкото учење. Школите Хуа-јен и Тиент-таи кои дотогаш зависат од поддршката на царот, се губат. Падот на династијата Танг исто така влијае и на аристократијата, многу од благородниците губат од своето влијание и богатство, а Будизмот и понатаму ослабува. Северната Школа на Шенџиу и Јужната школа на Хеншуи не преживуваат во овие услови.

Книжевен Чан - династија Сунг (960–1297)

уреди

Периодот на 5те Династии и 10те Кралства завршува со динстијата Сунг, која формира силна централна влада. За време на династијата Сунг, владата ја користи Чан фолозофијата (禪) за да ја зацврсти својата контрола над земјата и Зенот станува најголемата секта во Кинескиот Будизам. Идеалната слика на Чан спиритуалноста е направена за време на династијата Танг и таа е причината за новиот статус на Чан учењето.[23] Кинескиот бирократски систем влегува во Чан храмовите низ Кина со вметнувањето на системот Ву-шен (Гозан) за време на јужниот Сунг и таа се развива во еден организиран систем на храмски титули и администрација.[24]

Школата Линжи станува доминантна Чан школа со поддршката од книжевниците и судот. Малку детали се знаат за оваа школа пред династијата Сунг, а првпат се спомнува во Зутанг жи во 952 година, 86 години пред умирањето на Линжи. Но Зутанг жи ја замислува лозата на Џуефенг Јикун како наследник на Мазу и школата Хонгџу.Според Велтер, вистинскиот основач на школата Линжи е Шоушан или Бајинг (923-993), четвртата генерација на дарма-наследник на Линжи.

'Проширените записи за ламбата од ерата Тјеншенг на Тјеншенг Гуангденг-лу создадени од Ли Зунџу (李遵勗)(988-1038) потврдуваат дека статусот на Шоушан Шенгниан, и го ставаат Линжи како главен татко на Чан и наследник на Мазу, намалувајќи ја важноста на лозата Фајан.[25]Записите исто така го популаризираат слоганот 'специјален пренос надвор од учењата', поддржувајќи го барањето од школата Линжи 'Зен да се раздели и да биде над сите други учења на Будизмот'.[26]

Во текот на 12 век се појавува јасна разлика помеѓу школите Линжи и Каодонг. Двете школи се натреваруваат за поддршката на книжевниците, кои стануваат помоќни кога владата-Сунг почнува да го ограничува нивното влијание врз општеството.Хонгџи Џенџуе (1091-1157) од школата Каодонг го истакнува тивкото просветлување или шикантаза како единствена вештина која може да ја практикуваат монасите.[27]

За време на династијата Сунг двете школи се пренесуваат во Јапонија каде стануваат две јасно разделени школи или "секти".

Пост-Класичен Чан

уреди

Текот на развитокот на овој период во Кина е доста различен, будистичките школи пробале да се спојат во една скинретична кинеска будистичка школа.

Јуен Династија(1279-1368)

уреди

Династијата Јуен била царството воспоставено од Кублај Кан, водичот на Монголскиот Борјигин клан, откако Монголците ги победиле Јин и јужната Сонг династија во Кина. Чан предавањата започнале да се мешаат со Пуре Ланд предавања(1263-1323).

Минг Династија(1368-1644)

уреди

Чан Будизмот доживеал некој вид преродба во династијата Минг, со учители како Ханшан Делинг (憨山德清), кој пишувал и одржувал предавања за Чан и за Пуре Ланд Будизмот, кој посмртно бил определен за првиот патријарх на Обаку Зен училиштето, исто како Јинги Зухонг и Оји Зиџу(蕅益智旭).

Чан бил предаван паралелно со Пуре Ланд будизамот во многу Будистички храмови во Кина. По одреден временски период, многу од разликите помеѓу Чан и Пуре Ланд будизмот биле избришани, со тоаШто многу мајстори вршеле истовремени предавања за Чан и Пуре Ланд.[28]

Со пропаѓањето на династијата Минг, неколку кинески Чан мајстори преминале во Јапонија, каде што ја започнале школата Обаку.[29]

Династија Ќинг (1644-1912)

уреди

На почетокот од династијата Ќинг, практикувањето на тепање и викање било вратено во употреба од страна на Мијун Јуанву и под публикацијата на Вуденг јантонг (Строгото пренесување на Петте Чан Школа) од Феијин Тонгронг(1593-1662), дхарма наследник на Мијун Јуанву.

Книгата (Строгата трансмисија на петте Чан Школи) ги сместувала само-прогласените Чан монаси без соодветна Дхарма трансмисија во категорија “Непознати”, а со тој акт им ја намалил важноста на неколку важни Чаодонг монаси.[30]

Поново време

уреди

По неколку векови на општествено пропаЃање во текот на династијата Ќинг (1644–1912), Чан филозофијата била повторно оживеана во раниот 20 век од страна на Сју Јун(虛雲), добро позната фигура во Кинескиот Будизам на 20 век. Всушност, многу од денешните Чан учители водат корени од Сју Јун(聖嚴) (во нив спаѓаат и шенг-Јен и Сјуен Хуа) кои го ширеле Чан на западот, каде што пополека растел во текот на 20 и 21 век.

Чан филозофијата била потисната во Кина во текот на 60-тите, во револуција на народните култури , но денес пополека се враќа во употреба, а исто така има голем број следбеници во Тајван и Хонгконг (па дури и кај кинези кои живеат во други земји).

Ширење на Чан филозофијата во Азија

уреди

Тиенскиот будизам во Виетнам

уреди
 
Thiền monks performing a service in Huế.

Тиенскиот будизам (禪宗 Thiền Tông) е витнамско име за школата на зен будизмот. Тхиен воглавно потекнува од Кинескиот Чан Зонг(禪宗).

Во Виетнам (580 год) Индискиот монах Винитаручи,откако ги завршил своите студии во Сенгчан и станал третиот патријах на Кинескиот Чан одпатувал во Виетнам. Со овој тек на настани се оформирало првото религиозно учење на Чан во Виетнам. Најстарата веркса група предводена од Винитаручи ги поставила корените не Чан учењето во Виетнам. Во 10 век Винитаручи Школата постанува една од највлијателните Будистички Школи во Виетнам, предводена од патријахот Ван-Ханх (починат 1018)

Други познати Зен Школи како Во Нгон Тхонг, ги вклучува методите на Мази и на Тао Дуонг, поврзани со нианфо мантрите, молитви на Кинеските монаси. Рел игиозниот крал на Виетнам го формирал школата Труц Лам, каде што таоизмот и неоконфуцијанството се главни филозофии. Сепак со високата престижност ова школата владееше со векови откако Конфуцизмот станала доминатна филозофија во кралството. Во 17 век група на монаси водени од учителот Нгујен Тјеу ја основале новата Школа Лам Те. Подоцна во 18 век се создава една нова посовремена школа под името Лиеу Киан .

Зен учителот Тхич Тханх Ту е највлијателната фигура на Зен учењето во Виетнам, тој бил ученик на познатиот учител Тхичх Тхиен Хоа.

Најпознат автор на голем број Зен книги во Виетнам е Тич Њат Хањ, кој е исто така основателот на Дарма центарот Плум Вилаге во Франција заедно со неговиот колега Чан Кунг.

Сеон во Кореја

уреди

Во доцниот период Сила (7 до 9 век) монаси од Кореја кои ги стекнале своите знаења во Хваом и Јогакара Школите го започнале својот пат кон Кина со цел да се запознаат со нивнинте традиции и обичаи. Мазу Зен учителот во Кина привлекол голем број на Корески ученици. Некои ученици се вратиле во Кореја и ја основале школата наречена девете планини. Ова било почетокот на Чан во Кореја, кое се развивало под името Сеон.

Сеон го постигнал својот најзначаен развиток откако монахот Џинул од кралстовот Горуео, го воспоставил реформско движење и ја вовел употребата на Коан-збирките во Кореја. Џинул го основал манастирот Сунгвангса како центар за прочистување и медитирање. Во времето на Џинул, религиозната група Јогуе постигнала доминатност, статус којшто до ден денес. важи за оваа религиска група во Корејскиот Будизам. Не само што била доминатна во високите општествени кругови туку и во руралните области.

Сепак во наредните неколку века, се појавуваат важни учители како Хуегеун, Таего, Гихва и Хујеонг кои разботеле кон развивање на основите на Корејската Будистичка медитација формирани од Џинул. Во големите манастири во Сеон продолжува да се практикува во Кореја , како и да се предава на универзитетот Донгук, кој содржи голем број на студии поврзани со оваа религија. Таего Боу (1301-1328) ученик на познатиот Линџи од Кина се вратил во Кореја за да ги обедини училиштата Девете Планини. Во современа Кореја, најголема доминатност во Зен постигнала со Јогуе организацијата која во суштина е зен религиозна секта.

Важните елементи на Сеон се медитатицјата, монаптвото и испосниптво. Многу коресјки монаси поседуваат само неколкуосновни лични предмети, а понекогаш им се прекинати какви било врски со надворешниот свет. Постојат одредени монаси што го прифаЌаат питачкиот живот, и обично се движат од храм во храм, вежбајќи медитирање. Ваквиот начин на живот е прифатен од монаси за кои медитацијата претставува најважна цел во нивниот живот.

Моментално во Кореја Будизмот се наоѓа во состојба на транзиција. Иако теоријата на ненадејното преосветлување на Џнул ги создало корените не Будизмот во Кореја, сепак современиот учител Сеонгцхеол оставил длабоки траги во Корејскиот Будизам. Иако постои отпор кон промени во редовите на Јогиен организацијата со псоледните три врховни патријаси-став кој е во согласност со Сеонгшеол, има постепена промена во атмосферата на Корејскиот Будизам.

Зен во Јапонија

уреди

Камакура (1185-1333)

уреди

Сè до 12 век,Зен филозофијата не беше воведена како посебена школа. Муōан Еисаи патувал во Кина и се врати за да ја воспостави лоза Линји, која на крајот исчезнала. Децении подоцна, Нанпо Шомуо кој стдирал според Линји учењата во Кина, ги поставил темелите на јапонската Отокан лоза најважаната и највлијателната лоза на ринзајска школа во Јапонија

Во 1215 Доген помлад современик на Еисаи, патувал во Кина каде учел и медитирал за подоцна да го воспотави школата Сото во Јапонија. Подоцна значителното напредување на оваа школа се должи на Кеизан.Сото свештениците велат дека ако Доген е татко на Јапонскиот Сото Зен, Кеизан Јокин (1268-1325) е неговата мајка!

Муромачи (односно Ашикага) (1336-1573)

уреди

За време на периодот Муромачи, ринзајската школа постигнала голем успех. Ринзај било организирано со системот гозан. Овој систем ја опфатил цела Јапонија, каде централната власт ја имало главната управителна сила, преку која се администрирал системот. Манастирите на Ринка Школите, чија местоположба била главно во руралните населби далеку од градовите, имале повисок степен на самостојност. Лозата о-то-кан, исто така била доста самостојна. Уште една Pика ложа била поддржана од најпознатиот зен учител Бассуи Токушо. Сото филозофијата се прифаќа насекаде низ Јапониија.

Азучи-Момојама (1573-1600) и Едо (односно Токугава) (1600-1868)

уреди

После воениот период во Јапонија, земјава повторно воспостави единство со Азучи-Момојама периодот. Ова ја намали моќта на Будизмот, филозофија што стана силна политичка и воена сила во Јапониија и се согледуваше како закан од владеечкиот општествена класа. Неоконфуцијанството се здобива со популарност додека Будизмот добива строга државна контрола. Јапонија ги затвори своите порти кон остатокот на светов. Постана забрането развивањето на нови методи, училишта и храмови. Но едиствен исклучок беше лозата Обаку , која за време на Едо периодот беше воведена од Кинескиот монах Лнген во 17 век.

Познати зен учители од овој период се Банкеи Јотаку (1622-1693) Матсуо Башо (1664-1694) и Хакуни Екаку (1686-1768).

Обновата на Мејџи (1686-1912) и експанзионизам

уреди

За време на периодот Мејџи (1868-1912) Јапонија го заменува феудалниот систем со Западен модернизам. Шинтоизмот постанува државна религија, и Будизмот се соочува со прилагодување кон новиот режим. Ринзај и Сото Зен се соочуваат со засрамувачките последици кога Јапонскиот национализам беше одобрен од Зен институциите.

Будистичките основатели во Западот се соочија со големи предизвици, главно поради потребата да се прилагодат одредени Зен гледиШта според Западната кутлура, додека истовремено треба да се одржува Јапонскиот идентите на оваа филозофија.

Денешно време (после 1945)

уреди

После Втората светска војна интересот за Зен филозофијата постојано растел. Јапонски учители дојдоа во Западот за да ги споделат своите Зен методи и учења додека луѓе како што се Филип Каплеау и ХоланЃанецот Јанвилен Ван Де Ветеринг заминале во Јапонија за да студираат Зен.

Современи зен-организации

уреди

Постојат три традиционални школи на Зен во современа Јапонија: Сото, Ринзај и Обаку. Сото е најголемата и најважаната школа, додека Ринзаи е на второ место.

Зен во Западот

уреди

Иако практилно е тешко да се следи кога во луѓето на Западот се запознале за постоењето на Зенот како посебна форма на Будизам, посетата на Соен Шаку, Јапонски Зен монах, во Чикаго во 1893 година на Светскиот Парламент на Религии често се користи како показател на настан кој го засилува неговото постоење во Западниот свет. Значителен број на заинтересирани луѓе во оваа религија се појавува во доцнежните педесетти и раните шеесетти кога, освен потомци на Азиски имигранти, одредени групи на луѓе од Западот покажале зголемен интерест, особено Јапонскиот Зен. Оваа заинтересираност е потпомогната од книгите на Алан Вотс и Региналд Хорацио Блајт со книги на Зен тематики издадени помеѓу 1950 и 1975, како и различни поетики од великани како Џек Керунак, Ален Гинсберг и Гери Снајдер.

Западни лози на Зенот

уреди

Во последниве педесеттина години најпознатите форми на Зен, водени од различни учители и нивните наследници од Источна Азија, почнуваат да се оформуваат и на Западот.

Потекло: Јапонија

уреди

Во Јужна америка, Зен наследствата од школата на Санбо Киодан, формирана 1954 од Јасутани Хакуун се најбројни. Имено, самата група е заснована во Јапонија, и има реформистички ставови, кои имаат значајно влијание на Зенот во Западот. Најраспростанети се наследствата на Хакују Таизан Маезуми и неговоите “Монаси на Белата Слива”. Наследници на Маезуми се Сузам Мјоји Андерсен, Џон Даидо Лори, Тетсуген Берндард Гласман, Николи Јикјо МекМејхон , Џоан, Хогетсу Хоберирхтс и Шарлот Јоко Бек.

Зен центарот на Сан Франциско, за Сото медитација, основан од Шунрију Сузуки, е серија на центри, составени од Зен манастирот Тасајара во 1967 како првиот од свој вид во Америка во близина на планискиот предел Биг Сур, Храмот за почетници и Зен-Фарма ценатрот Зелена Клисура. Проследено со други Сото центри за медитација, како Саншин Зен заедницата на Шохаку Окумура сместена во Блумингтон, Индијана, и уште неколку други центри сместени во Минеаполис и од гранката на Даџнин Катагири.

Исто така многубројни се Ринзаи Зен центри во Западот. Во Јужна Америка, некои од најистакнатите се Ринзаи-џи основана од Роши, Кјозан Јошу Сасаки Калфифорнија, Чозен-џи , основана од Роши Омори Соген во Хаваи, Даи Босатсу Зендо Конго на Роши Еидо Шимано и Роши Соен Накагава во Њујорк, Даијузенџи основано од Роши Доген Хосокава (ученик на Роши Омори Соген) во Чикаго, Илиноис и Чобо-Ји на Роши Генки Такабајуши во Сиетл, Вашингтон.

Во Европа е воспоставен Манастирот Егли (Еглеѕ) од духовниот наследник на Еидо Шимано, Денко Мортенсен.

Потекло: Кина

уреди

Сјуен Хуа е првиот Кинески учител кој го споделувал своето знаење со луѓето во Јужна Америка. Неговите учења ги опфаќаат Чан и многубројни други традиции од кинескиот Будизам. Во близина на Јукиа, Калифронија, го има основано манастирот т.н. Град на Десет Илјади Буди кој се протега на површина на 237 акри/959,000 метри квадратни.

Други кинески Чан учители со Западни ученици е Шенг-јен, кој ги поседува мудростите на Цаодонг (една од т.н. Петте Куќи на Чан) и Линџи (школа која ги промовирала своите учења во Јапонија како Ринзаи ). Спонзорството на Будистичката Асоцијација во Сооединентите Држави го довела Шенг-јен во Америка во 1978 при што тој создава ланец од Чан Медитациони Центри во Квинс, Њујорк и Одморалиште “Дхарма Тапан” за Чан монаси, во Пајн Буш, Њујорк.

Основачот на Организацијата Фо Гуанг Шан (Светлата планина на Буда) , една од гранките на Чан школата, е почитуваниот Учител Сјинг Јун , кој воедно е дел од гранка на Линџи (односно Ринзаи) Традицијата.

Потекло: Кореја

уреди

Зен школата Кван Ум, најголемата Зен школа во Западот, подучува на форма на Сеон Будизам. Учител Соенг Хјанг, родена како Барбара Трекслер (подоцна Барбара Роудс) е Духовен Учител од меѓународнотата школа Куан Ум и наследник на Учител Сеунг Сан.

Потекло:Виетнам

уреди

Двајца учители вредни за споменување кои имале значајно влијание во Западните земји се Учителот Тиен-ан, кој дошол во Америка како професор на УЦЛА во 1966 предавајќи Тиен Медитација, и Учител Нат Хан, монах во Виетнам во време на Виетнамската Војна, кај што бил мировен активист. За неговите постигнувања бил номиниран од Мартин Лутер Кинг Џуниор во 1967 за Нобеловата награда за Мир. Во 1966, тој го напушта Виетнам и во денешницата живее во манастирот “Селото на Сливата” во Франција. На тема Будизам, има напишано над стотина книги, со што е вреднуван како еден од најистакнататите автори кои биле читани на Западот. Тој обрнува големо внимание на сати-одговонорноста и совесноста , како најзначајна одлики во секојдневниот живот.

Пан-наследедни огранизации

уреди

Во Америка, две вакви организации се имаат оформено во последните неколку години. Најстарата е “Американски Зен Учители” кои се спонозори на многу настани, како и најразлилни Јужно Американски Сото Учители, предводени од наследници на Таизан Маезуми и Шунрију Сузуки, кои имаат формирано своја “Сото Зен Будистичка Асосицијација”.

Историјата на Зен книжевноста

уреди

Иако се вели дека Зен скриптите не би можеле целосно да ја опиШат оваа филозофија, сепак Зен има многу богата литература. Најважен елемент од основните учења е сознанието дека ние сепак веЌе сме просветлени битија, со Бодислава идеалот, односно сочувство со сите сетилни суштества.

Спротивности

уреди

Во класичниот Кинески Чан, учењата за оригиналната просветленост се претставени како збирка од спротивности: Природата на Буда-Празноста (Сунуата), апсолутно-релативно, постепено и ненадејно самопознаније.

Буда-Природата и Сунуата

уреди

Кога Будизимот бил воведен во Кина, народот ја прифатил и ја разбрал во согланост со сопствената култура. Идејата за Будистичка природа била лесно прифатено, поради сличноста со Тао. Сунуата укажува на една основна суштина исто како Буда-природата. Но сепак на Кинеските Будисти им биле потребни неколку векови за да разберат дека Синуата не се однесува на одредена суШтина Што се наоЃа во позадината на видливиот свет. Ова сознание видливо ја одредува насоката на Чан развивањето.

Апсолутно-релативно

уреди

Прајнапарамита Сутрите и Мадхуамака ја нагласуваат непостоечката спротивност на формата и празнината. Како што вели Сутрата на Срцето- формата е празнина, празнината е форма. Идејата дека постои апсолутна реалност во нашиот секојдневен живот од релативна реалност, целосно се вклопила во Кинеската култура која истакнува непостојаноста на светов и општеството. Но ова не ви кажува како апсолутното е постојано во променливиов свет. Одговорите на слични прашања се објаснети во “Петте чинови и Десетте бика”.

Ненадејно и постепено просветлување

уреди

Во Зен-Будизмот главно се согледуваат два начина на просветлување: ненадејно и постепено.

Во почетоците на Чан се дава значајност на потепеното прочистување на човековите намери и мисли, навлегувајЌи во вистинската човекова природа, односно трансцендентност на телото и умот, и прочисување на знаењето и перцепијата.

Во 8 век на Чан историјата, шенхуи успеШно ги обновува застарените принципи откако создава поделба помеѓу таканаречената Северна Школа, водена од Јукуан Шенхиу чие учење пропагира постепена просветленост неговата таканаречена Јужна Школа, која пропагира ненадејно просветлување. Според Шенхуи просветленоста се случува наеднаш, затоа понатамошни дискусии не се потребни за оваа вистинска природа. Откако поделбата помеЃу ненадејно и постепено просветлување ги зацврстила своите корени, во подоценсниот тек на развитокот сепак се создала одредена тензија и горчина помеЃу голем број теории и размислување помеѓу школите Чан и Хуа-јен. Во Платформ Сутрата поделбата помеЃу ненадејно и постепено просветлување сепак не е толку остра. Анализите на Гуифенг Зонгми наследник на Шенхуи, ја согледуваат ненадејната просветленост како последица на постепено применување и негување на Будистички техники и мисли. Сепак потребата за негување на овие медитации после просветленоста е поддржано од Ринзаи школарта и Санбо Куодан.

Бодисатва идеал

уреди

Како важен дел од Зен учењето е и Бодисатва идеалот, поврзано со апосолутното, како и сочувство со сите суШтества.

Десетте будистички доблести (парамити) се дел од Бодисатва-идеалот, којшто исто така се спомнува во Диамон Сутра: -Дана (дарежливост, несебичност) -Сила (моралност) -Ксанти (трпение, толеранција, стрпливост, прифатливост, издржливост) -Вирва (поветеност, насочена енергија, напор) -Прајна (мудрост, согледување, увид)

Бодисатва идеалот е главна тема на прајнапарамита-сутрата.

Големиот учител Хакуин Екаку ја истанува неизбежната сочувствителност и поветеност кон сите битија, како најзначаен дел од Будистичкиот пат кон просветленост. Според Хакуин потебата за прочистување на умот од кругот на кармата, чекореќи кон тркалото на четирите универзални закону, посветувајќи се себеси кон спасот на сите битија додека се посветува секоја минут од животот свој кон придобивките на Дармата.

Посветеноста на Хакуин го овозможила неговото просветление:“Зарем избричената глава и облекава на монахов не припаЃа на еден просветлен ум? Зарем рецитирањето на сутрите, мантрите, и сараните не се кажани од еден просветлен ум(...) Јас конечно се сплотив во самото срце на оваа голема убавина. НаеднаШ, неочекувано, видов - беШе јасно како ден. Што всуШност претставува еден проветлен ум?... Па тоа е способноста да се прават добри дела, подарувајќи ги даровите на Дарма учењето.”

Амитабха, Авалокитесвара, Манјусри, Самантабадра и Кситигарба се исто толку почитувани и вреднувани како Гаутама Буда.

Зен текстови

уреди

Зен литература

уреди

Зен-традиција развила богата текстуална традиција, заснована на толкувањета на будистичките учења и снимените изреки на Зен мајсторите. Кинески текстови.

Кинески текстови

уреди
Хуи-ненговата Платформна Сутра
уреди

Меѓу првите специјализирани Зен текстови, кои датираат од најмалку 8-от век, е платформната сутра на Шестиот патријарх, која му се припишува на Хуи-ненг. Таа била составена во текот на еден подолг временски период, и содржи различни слоеви на пишување. [4]Таа е ...

......Прекрасен спој на почетните учења на Чан, едно виртуелно издишување на целата традиција до втората половина на ВИИИ век. Во срцето на проповедта е истото разбирање на природата на Буда што сме ја виделе во текстовите кои им се препишуваат на Бодидарма и Нингрен, вклучувајќи ја идејата дека суштинската природа на Буда е невидлива за обичните луѓе само поради нивните илузии".[31]

Таа го содржи познатиот расказ за конкурсот за наследникот на Хонгрен. Според текстот, Хуиненг победил на овој натпревар, но морал да побегне од манастирот за да го избегне гневот на приврзаниците на Хенгзуи.

Приказната не е фактички запис, туку состав од 8 век, најверојатно од страна на т.н „Школа на Воловата Глава“. Платформната сутра наведува и објаснува широк спектар на будистички текстови: Дијамантската Сутра, Лотусовата Сутра (Садарма Пундарика Сутра), Вималакири Нирдешката Сутра, Сурангамаската Сутра, Ланкаватараската Сутра, „Будењето на Верата во Махајаната“ Сутра и Махапаринирвана-та Сутра.

Пренос на Ламбата
уреди

Чан-традиција се разви од веќе-востановената традиција на "канонски будизмот", кој "остана норматививен за сиот подоцнежен кинески будизам". Таа е основана на крајот од шестиот век, како резултат на Кинезите кои развиле разбирање на будизмот во претходните векови. Еден од пронајдоците на овој канонски будизмот биле преносните листи, наречени "Пренос на Ламбата", литературен уред за воспоставување на лоза. Т'иен Таи и Чен го презеле овој литературен уред, за да дадат овластување на оние кои ги развивале традициите, и да ја гарантираат нивната веродостојност.[32][33]

Текстовите на Чан го претставуваат училиштето како самиот будизмот, или како централно учењето на будизмот, кое се пренесувало од седумте Буди од минатото до дваесет и осумте патријарси, како и сите генерации на кинески и јапонски Чан и Зен мајстори кои следеле.[34]

Традицијата развила свој корпус во овој жанр, со дела како „Антологија на патријаршиската сала“ (952) и „Џингде запизи за Преносот на Ламбата“ (објавена 1004).

Преносните записи на Чан – „Танг-Лу“,биле од суштинско значење во формирањето на идентитетот на Чан. Евиденциите на Преносот на Ламбата (Ќинг-те ч’уан-танг лу), составена од Тао-јун и објавена во 1004 година, вовеле неколку од клучните елементи на Чан-традицијата. Друг клучен текст е „Запис на Широкаиот Пренос Шна ламбата“ собран за време на ерата Т'иен-Шенг" (Тјен-Шенг Куанг-Танг Лу), составен од Ли Чун-Су и објавен во 1036, кој јасно ја претставил идејата за "специјален пренос надвор од наставата". Сè до Т'иен-Шенг Лу Куанг-Танг, Чан бил гледан како настава во согласност со будистичката библиска традиција. Во десеттиот век, во периодот кога имало превирање на Петте династии и десет кралства, регионално ориентирани училишта со различни погледи на идентитетот на Чен биле развиени. Еден поглед бил на Чиа-ваи Пие-ч’уан, кој гласел "специјален пренос надвор од наставата". Спротивен став бил тој на Чиао-ч’ан И-Чих, "хармонија меѓу Чан и учењето". Погледот на хармонијата помеѓу Чан и учењата бил доминантен во лозата на Фа-Тен Вен-И (885 -958), и преовладувал во Јужните кралства во десеттиот век.

Оригиналниот предговорот на Ќинг-те Чу’ан-танг Лу од страна на Тао-Јуан го одразува ставот на Фа-јен на хармонија со учењата. Тој бил заменет со вовед од страна на Јанг И, кој ја нагласил "посебната пракса надвор од наставата".

Според Тао-јуан, "Бодидарма не покажал вербалниот исказ ШПу-ших ју-јенк, и не воспоставил зборови и букви Шпу-ли Уен-цук." Разликите датиират до толкувањето на текстот на Лонг за „Расправијата на Двата Влеза и Четири Практики“, текст припишан на Бодидарма. Во овој текст, "влезот преку принципот" (Ли-џу) се одликува на два начина: Влезот преку принцип се вели дека е " Некој разбуден на вистината во согласност со предавањата“Шчи-Чиаок. Подоцна, откако ќе се сфати вистинската природа ШЧен-ХсингЌ, за еден се вели дека "живе цврсто, без треперење, и никогаш повеќе нема да биде занишан од писмени учења Вен-Чиаок."

Првата изјава може да се види како поддршка на хармонијата меѓу учењата и Чан. Втората изјава може да се види како поддршка на "специјалниот.[35]

Пренос на Ламбата
уреди

Чан-традиција се разви од веќе-востановената традиција на "канонски будизмот", кој "остана норматививен за сиот подоцнежен кинески будизам". Таа е основана на крајот од шестиот век, како резултат на Кинезите кои развиле разбирање на будизмот во претходните векови. Еден од пронајдоците на овој канонски будизмот биле преносните листи, наречени "Пренос на Ламбата", литературен уред за воспоставување на лоза. Т'иен Таи и Чен го презеле овој литературен уред, за да дадат овластување на оние кои ги развивале традициите, и да ја гарантираат нивната веродостојност.

Текстовите на Чан го претставуваат училиштето како самиот будизмот, или како централно учењето на будизмот, кое се пренесувало од седумте Буди од минатото до дваесет и осумте патријарси, како и сите генерации на кинески и јапонски Чан и Зен мајстори кои следеле.

традицијата развила свој корпус во овој жанр, со дела како „Антологија на патријаршиската сала“ (952) и „Џингде запизи за Преносот на Ламбата“ (објавена 1004).

Преносните евиденции на Чан – „Танг-Лу“,биле од суштинско значење во формирањето на идентитетот на Чан. Евиденциите на Преносот на Ламбата (Ќинг-те ч’уан-танг лу), составена од Тао-јун и објавена во 1004 година, вовеле неколку од клучните елементи на Чан-традицијата. Друг клучен текст е "Запис на Широкаиот Пренос Шна ламбатаЌ собран за време на ерата Т'иен-Шенг" (Т'иен-Шенг Куанг-Танг Лу), составен од Ли Чун-Су и објавен во 1036, кој јасно ја претставил идејата за "специјален пренос надвор од наставата". Сè до Т'иен-Шенг Лу Куанг-Танг, Чан бил гледан како настава во согласност со будистичката библиска традиција. Во десеттиот век, во периодот кога имало превирање на Петте династии и десет кралства, регионално ориентирани училишта со различни погледи на идентитетот на Чен биле развиени. Еден поглед бил на Чиа-ваи Пие-ч’уан, кој гласел "специјален пренос надвор од наставата". Спротивен став бил тој на Чиао-ч’ан И-Чих, "хармонија меѓу Чан и учењето". Погледот на хармонијата помеѓу Чан и учењата бил доминантен во лозата на Фа-Тен Вен-И (885 -958), и преовладувал во Јужните кралства во десеттиот век.

Оригиналниот предговорот на Ќинг-те Чу’ан-танг Лу од страна на Тао-Јуан го одразува ставот на Фа-јен на хармонија со учењата. Тој бил заменет со вовед од страна на Јанг И, кој ја нагласил "посебната пракса надвор од наставата".

Според Тао-јуан, "Бодидарма не покажал вербалниот исказ ШПу-ших ју-јенк, и не воспоставил зборови и букви ШПу-ли Уен-цук." Разликите датиират до толкувањето на текстот на Лонг за „Расправијата на Двата Влеза и Четири Практики“, текст припишан на Бодидарма. Во овој текст, "влезот преку принципот" (Ли-џу) се одликува на два начина: Влезот преку принцип се вели дека е " Некој разбуден на вистината во согласност со предавањата“Чи-Чиаок. Подоцна, откако ќе се сфати вистинската природа Чен-ХсингЌ, за еден се вели дека "живе цврсто, без треперење, и никогаш повеќе нема да биде занишан од писмени учења Вен-ЧиаоЌ."

Првата изјава може да се види како поддршка на хармонијата меѓу учењата и Чан. Втората изјава може да се види како поддршка на "специјалниот пренос надвор од учењата"

Линџи Јулу
уреди

Линџи Јулу ("Женжо Линџи Хуижао Чанси Јулу“) е плодотворен текст на Линџи и Ринзаи училиштето. Тој содржи снимени изреки припишани на Линџи Јихуан (Д. 866). Тој бил објавен во 1120, но се развивал во еден период кој се протегал 952-1120. Првото спомнување на Линџи е во Зутанг Џи(祖 堂 集 "Антологија на патријаршиската сала“), составена во 952, 86 години по смртта на Линџи. Тјеншенг Гуангденг Лу (天 圣 广 灯 录), „Проширен запис за Ламбата од ерата Тјеншенг", составена од Ли Зунжу (李 遵 勖) (988-1038) го поставува Линџи како главен патријарх на Чан и како наследник на Хонгжоу училиштето. Исто така го основа слоганот" Специјален пренос надвор од предавањата" , поддржувајќи ги тврдењата на школата на Линџи дека "Чан е одвоен и супериорен во однос на сите други будистички учења". Женжоу Линџи Хуижао Чанси Јулу ("Записот за Линџи"), составена од Јуанџуе Зонган во 1120, е класична верзија на евиденцијата на Линџи .

Коан-колекции
уреди

Жанрот на „средбени дијалози“ се развил во различни збирки наречени „коани“, кои формирале еден голем литературен корпус.

Применувањето на Коан се развил од литературната пракса, стилизирајќи фрагменти на средбен дијалог во добро изменети приказни. Се појавил во интеракција со "образовани писатели". Имало опасности вклучени во таков книжевен пристап, како што биле одредувањето на специфични толкувања на приказните.

Двете најпознати Коани се "Безпортна Порта" и „Записот на Синиот Брег“. Везпортната Порта(кинески: 无门 关 Њуменгуан; јапонски: Мумонкан) е збирка од 48 Коани и коментари објавена во 1228 од страна на кинески монах Вумен (无门) (1183-1260). Записот на Синиот Брег (кинески: 碧 岩 录 Бìѕáн Лù; јапонски: Хекиганроку) е збирка на 100 коани собрани во 1125 од страна на Ѕуанњу Кељин (圜悟 克勤 1063-1135).

Јапонски текстови

уреди

Јапонската зен-традиција, исто така развила сопствен корпус. Во текот на Токугава периодот, „Shōbōgenzō“ на Доген станал авторитетен текст на училиштето на Сото. Во Ринзаи-училиштето, коан-програми биле систематизирани од страна на дарма-наследници на Хакуин, кој самиот произведувал проширен корпус на пишани текстови.

Шобогензото на Доген

уреди

Во текот на Токугава-периодот, Сото-училиштето започнало да става поголем акцент на текстуалниот авторитет. Во 1615 , било изјавено дека "Стандардите на Ехеиџи партијата мора да бидат правило за сите Сото монаси". Во тоа време со ова се мислело на сите сите дела на Доген, кои со тоа станале нормативен извор за учење и организација на Сото-училиштето.

Клучен фактор во овој растечки акцент на Доген била жалбата на Манзан да ги промени правилата за дхарма преносот, врз основа на аргументи кои произлегуваат од Шобогензо. Друга реформа била спроведена од страна на Генто Сокучу (1729-1807), кој се обидел да го очисти Сото-училиштето од употреба на коани. Генто Сокучу вградил нови прописи врз основа на прописите на Доген.

Овој растечки статус на Доген како текстуален авторитет претставувал проблем за Сото-училиштето.

Постапувајќи по барање на Сото Хиерархијата, во 1722 владата забранила копирање или објавување на кој било дел од Шобогензо. Во текот на обновата на Мејџи, споменот на Доген бил искористен за да се обезбеди централното место на Еихеи-Џи во Сото-организација, и "да се цементираат поблиски врски со луѓето“.[36]

Зенжу Шибуроку
уреди

Зенжо Шибуроку, „Четирите Текста на Зен Сектата“ е колекција од 4 основни Зен тектови кои биле употребувани во Јапонија како воведни текстови во едукацијата на почетни Зен монаси. Колекцијата била составена од Југјузу (Десет Слики од Бикови), Шинџинмеи (Верба во Умот), Шодока (Песна на Просветлување) и Зазенги (Принципите на Зазен).

Зен учења

уреди

Со традиција долга 1500 години и голем број на различни школи со многубројни методи и учења, скоро невозможно е да се долови основната суштина на Зен-учењето, која што е дел од реалноста таква каква што е-изразена преку различни настани во секојдневниот живот, а не преку зборови. Но нишката што ги поврзува сите овие школи и методи, е сознанието на реалноста таква каква што е, Бодисатба идеалот и приоритето на зазен.

Посочување кон месечината

уреди

Зен учењето може да биде опишано како посочување на прстот кон месечината. Разбудување и просветлување, реализирање на комплетноста на дхармадхату. Но, зен традицијата исто така посочува дека не треба да се сфати буквално овој акт, посочување кон месечината како просветлување.

Калуѓерката Вујин Чанг го замолила Хуи Ненг (Шестиот зен патријарх) да ја објасни Маханирвана Сутра. Учителот иако не знаел да чита и ветил дека ќе и помогне, па ја замолил калуѓерката да му го прочита текстот.

Калуѓерката рекла: ако не знаеш да читаш, тогаш како би можел да ја разбереш вистината што ја содржат овие зборови? -Вистината и зборовите не се поврзани. Вистината може да се спореди со месечината-одговорил Хуи Ненг, посочувајќи кон истата. - а зборовите можат да се според со прстов. Можам со прстов да посочам кон месечината, но мојот прст не е месечината, а на тебе едноставно не ти е потребен мојот прст за да ја согледаш.

Разновидноста во зен учењето

Различни традиции содржат различни техники и методи во нивните учења: Постојат два различни начини во разбирање и практикување на Зен. Овие два начина се изразену преку Кинеските термини Пен-чуех и Ших-чхуех. Терминот пен чхуех се однесува на верувањето дека со самото раЃање на човекот тој е веќе просветлен, додека схих-чѕех содржи верување дека човекот во одреден период на својот живот поминува низ затворот на излузија и не знаење до вистинското Зен ослободување: Нашето просветлување е безвременска, сепак нашата реализација има свој тек и свое време. Според ова верување доживувањето на просветлениот мир треба да е суштинско-централно значење во нашиов живот.

Ринзаи

Традицијата Ринзаи опфаќа посебно значење на кеншо односно самоспознавање на сопствената природа: Хакуин го претпочита терминот: самоспознавање на сопствената природа, едиствената реалност во овој свет. Буда-природата односно мудроста и космичкото Буда-тело односно празноста, вистинското единство што човекот го поседувал пред неговото раѓање. Како и други термини од богатите мудрости на Махајана терминологијата, биле доста јасни на овој учител кој бил посветен на изучување на сутрите и Зен литературата.

Ова биле проследено со сатори вежби, потребни за достигнување на просветленост. Зен значењето не може да избледне кога ќе го разберете, и не постои можност да го отфрлите кога целосно ќе го прифатите. Колку повеќе рабираш, толку повеќе учи, толку повеќе прифаќаш, толку повеќе се трансформираш.

Постепеното негување на ова учење од Чан учителот Шенг Јен е опишано со следниве зборови: Чан значи просветленост, односно самопознавање на сопствената вистинска природа. Но дури и ова сознание не е доволно. Откако Ќе ја согледате својата природа, треба да дозволите ова искуство да созрее, односно треба да имате просветлени мигови повторно и повторно, и да го подрживе овој тек на настани со постојани вежби и медитации. Иако Чан учењето вели дека при првото просветлување ваШ поглед кон светот е ист ко тој на возвишениот Буда, вие сепак не сте целосен-комплетен Буда.

Многу други Зен учители ја поддржуваат идејата за постепено просветлување,а за да се постигне тоа изучување на зазен и коанот се од големо значење. Писателот Линји ги опишал овие постепени просветлувања во неговите Три мистеизони Порти, и Четирите Патишта кон Знањето на Хакуин.

Сото

Основачот на Сото во Јапонија големиот учител Доген , нагласува дека учењето и медитирањето неможат да бидат одвоено од просветленост.

Со самото учење и вежбање се изразува просветленост: Основното учење на Доген е дека секој акт како ученик на Буда и најважното достигнување (просветленоста) се една Целина и неможат да бидат оделни.

За Доген, важен елемент е зазенот или Шикантаза, кога станува збор за Будистичкото учење: Правилна местоположбан а телото при медитирање е основнот учење кога било пренесено од Буда на неговите ученици, оде ден учител на друг и така со генерации, без никакви промени или прекини кон оваа техника.

Школата Сото го заменила учењето од коанс со шикантаза во време на учителот Генто Сокучу.

Зен-учењето во западната цивилизација

Зен-учењето во западот е дел од современата верзија на Перениал филозофијата, иста идеја составена од неколку вистини што е поддржана он мноуг бројни луѓе низ различни временски периодии места;. Пишувањата на Сузуки се клучно поврзани со ова разбирање. но сепак самиот учител се нашол под влијание на западот и неговите традиции. Оваа интерпретација е составена од духовниот прогрес. искуство и дирекното познание на прекрасната неизбежна реалност, возбишена и исполнета со којашто се поврзува или идентификува човековиот ум. Ова разбирање се разликува од Јапонскиот Зен. кој е составен од учења и медитации во манастири, каде се прифатени обични домашни обврски од секојдневниот живот.

Зен медитации

Најважниот елемент на Зен-учењето се медитациите (дхуана). Зен-традицијата вели дека се потребни одредени медитации со специфична положба на телото за да се овозможи создавање на возвишената мудрост на Буда-природата. Има неколку термини опишувајќи го процесот на самоспознание какошто се интроспекција, чекор назад, пресвртување, или насочување на очите во внатрешноста.

Зазен

 
Хсуан Хуа медитира во лотосовата положба, Хонконг, 1953.

Седечката медитација (зазен) исто така може да се нарече и седечката дхуана. Учесниците обично за време на оваа медитација заземаат телесни позиции како што се лотус позицијата, полулотус, Бурмесе или Сеиза-формална седечка позиција, користејќи разни гестикулации (дхуана мудра). За насочено внимание и контрола на мислите, се практикува следење на дишењето, или да се насочи енергијата под папокот (анапанасати). Обично се користат душеци или преници, во некој случај и столици.

Шикантаза

Во школата Сото на Зен, главна предност се дава на медитации кои не опфаЌаат примена на каков било предмет. Учесникот едноставно се концентрира на неговиот мисловен тек, дозволувајќи на мислите да се појават и да исчезнат сами од себе без да остават одреден впечаток на неговот внимание. Доген Зенји напиша многу значајни текстови кои ја опфаЌаат оваа вештина.(Принципите на Зазен и Универзални Инструкции на Зазен учењето).

Сешен

Зен традицијата вклучува и интезивна групна медитација во манастири. Иако дневните вежби во манастирите се обвиваат неколку часа секојден, интезивниот тренинг бара целосна и постојана посветеност на седечката медитација. Во текот ан денот се повторуваат многубројни 30-50минутни медитации кои можат да бидат прекинати за извршување на одредена работа или за јадење но сето ова да биде изврШено со истата насочена енергија што се создава за време ан медитирањето. Спиењето трае 7 часа или помалку. Во модерните Бдустички манастири во Јапонија, Тајланд, и во Западот, учествувањето на интензивниот тренинг трае од 3,4,5 до 7 дена. Во групното Зен медитирање обично се кроситат дрвени кеисаки (стапови за предупредување)со кои се удираат учесниците за да останат фокусирани и будни.

Коан

Коан е приказна, дијалог, прашање или изрека која служи како провокација или тестирање за утврдување на Зен прогресот на ученикот. Односно Коан е дијалог помеЃу Зен учителот и ученикот и ги потенцира не толку воочливите мудрости на Зен учењето.

Да да може ученикот да учествува во коан дискусија, мора да го остави концептуалното размислување и логичниот редослед преку кој го уредуваме светов, за да може природно и спонтано да се развие одоговорт во самиот ученик. Но ова незначи дека зоборивте се безкорисни, поради самиот факт дека коан се зборови: Патот кон Сатори (просветлување) не зависи од зборови, дури иако тоа се зборовите на Буда или на некој друг голем учител, сепак нетрбеа да се одбиваат зборовите, без разлика колку се несоврШени тие се едиственото средство преку кое можеме да го пренесеме наШето просветление. со внимателност Треба да се користтат зборовите и идеите во коаните за да се постигне просветление, да не се помеШаат овие две работи. Концептуалност,а зборовите, лодиката и причините се средстцва преку кој еден може да постигне просветленост, но тие неможат да биде спореден си самото возвиШение на таа просветленост. Коаните се развиле во Кина, преку контекстот на прашања и одговори за време на сесиите на големите зен учители. Преку тоа се создале големи збирки на коани, која ја претставувало интеракцијата помеЃу учителот и ученикот. Во почетокот на династијата Сунг, Коаните станале многу популарни.

Суштината на просветленоста може да биде утврдена со интеракцијата помеѓу учителот и ученикот. Безразлика за каков учење станува збор, нејзината примена е секога лична, секогаШ персонална. Затоа просветленоста не се гледа повеЌе како самопознание туку како личен соживот помеѓу други луЃе.

Денеска Зен учениците при дијалог со учителот преку приватен разговор. учителите потенцираат дека проблемите Што се разреШуваат преку Коанот мораат да биде сфатен сериозно, и буквално. Иако праШањата претставени преку Коан дискусија не содржат некои специфични одоговри, сепак се очекува од учесниците да го покажаат своето разбирање на Зен и на Коанот преку нивните уникатни одговори. Учителот може да го одобори или да го одбие одговорот при што ќе го упати ученикот кон правилниот пат. Исто така има многубројни коментари напишани за Коани кои можат да служат како водич, и имаат голема вредност во сегашните учења на оваа тема. Коан дискусии можат да бидат практикувани за време на седечката медитација (зазен), движечката медитација (кинхин) како и низ било кои други активности од секојдневниот живот. Коан практиката е особено прифатено од страна на јапонската Ринзаи школа, но исто така и во многу други Зен школи.

Интеракција со учител

Уште еден важен аспек на Зен-традицијата кој е лесно занемарен е интеркацијата со Зен-учителот. Сепак има многу различни мислења поврзани со овој аспект, што дури и литературата врз која се основа коан-студијата се смета за несоодветна: Преку одземање на Сите реквизити, без текстови или други херменевтски методи, ученик практикува религизна трансформација под влијание на просветлен учител. На овој начин, употребата на скрипти, текстови, коани збирки се согледуваат како секундарни алатки во учењето, додека дирекната интеракција со Чан учител припаѓа на највисок степен на учење и медитирање.

Зен мантри и церемонии

Најважни елементи во монашкиот живот на будистите се мантрите и церемониите. Мантрите вклучуваат многубројни сутри како се Срцевата Сутра, и Лотус Сутрата(Авалокитешвара Сутра) Сутрата за големото сочувства и други слични мантри. Покрај олтарот во еден Будистички манастир можат да се најдат икони од Буда или Бодисатва. Ваквиот чин на обожување можат да се најдат во мнгоубројни јапонски куќи како што луѓето си создаваат мали светилишта во своите домови, а нивното рецитирање на мантрите се воочува како поврзување со големите светци од минатот. Ваквите молитви се кажуваат и за време на погреби и други настани, за да се разбудат натприродните сили.

Мантрите обично ги опфаќаат големите светци (Бодистави)како Авалокитешвара и Манјусри. Според Махајана Будизмот светците се прочистени битија кои останале вечно во кргуот на смрта и раѓање (самсара) само за да им помогнат на останатие луѓе во нивното ослобдување од овој мачен круг на непрекинато раѓање и умирање. Бидејќи учесниците на Зен патот го посакуваат ова ослобудвање тие ги користат овие мантра како комуникација со светците при што треба самиот зен идел да со разберат со оваа божествена поврзаност. На пример со постојано повторување на некоја манта од Авалокитешвара сутрата, луѓето можат да го зачнат самиот Бодисатва идел во нивната душа. Крајната цел е јасно напишана во последниот од сутрате каде се вели: Наутро биди еден со Авалокитешвара, навечер биди еден со Авалокитешвара. Со реализирање на празноста и на Махајана значењето дека сите битија ја содржат Буда-природата во себе, тогаш би се подразбирало дека нема разлика помеѓу комичката бодисатва и човековата единка. Мудрсота Што ја содржат мантрите, може да биде еднаква со внатреШната сочувствителност на самиот учесник на мантрата. Затоа прекината е поделбата помеЃу објектот и субјектот, личноста Што се моли и светецот. мантрата и сутрата.

Религиозни услуги

Иако во западот Зен медитирањео одржува клучна улога во самата Зен култура, сепак Јапонскиот зен има одредена улога кога станува збор и за религизони услуги во јавноста. Монасите сепак се важен дел од погребалните услуги, статистиките објавени од школата Сото изјавува дека 80 % од народот ги посетува Храмовие само за погребални услуга и други причини пворзани со смрт, додека само 17 % ги посетуваат манаситирте за духовни потреби и само 3% посетуваат Зен сештеник во случај на лични проблеми.

Зен организации и институции

Религијата не само што содржи голема значајност за индивидуецот туку претставув и дел од колективната свест. Иако во западниот свет, индивидиуалното искуство што го нуди иконскито свет на Зен е оппто прифатено, во зен традицијата ова искуство е одржано и пренесено преку висок степен на институционализација. Во Јапонија, формалниот систем на Зен ориентирани Школа, како што се Санбо Куодан и Нинген Зен Ксодан подлегнале на голем број на критики од современиов свет. Големиот предизвик за развивање на Зен учењето во западот се состои од ограничување на харизматичниот авторите и проблемите што ги носи со себе, како и одржување на легитимитет и авторитет со ограничување на бројот на овластени учители.

Обука во Храмови

За време на предавањата на источната планина, Зен учењето стана дел од монашкиот живот. Во школите Сото и Ринзаи, манастирите служат како објекит за обука и за образование на Зен свештениците, повеќето од кои имаат предизпоции да водат свој сопствен храм. Јапонското Сото и Ринзаи се организирани со сѕстем од централни храмови и споредни храмови.

Сото

Современото Сото-Шу има 4 класи на храмови:[37]

  1. Хонзан, главни храмови (Еихеи-џи и Соџу-џи)
  2. Какучи, манастири каде што се одржуваат предавања и анго-церемоии
  3. Хочи, дхарма храмови;
  4. Јун хочи, обични храмови.

Двата главни храма на Сото верската група се Еихеи-џи и Соџу-џи. Низ историјата Еихеи-џи храмовите се помалубројни во споредба со Соџу-џи. З а време на Токугава периодот, биел изградени приближно 16,200 Соџу-џи храмови, што билое значително голема бројка во споредба со 1,300 Еихеи-џи храмови. Исто така повеќе од 14,000 храмови кои се дел од Сото верската група. 13,850 од нив се идентификуваат со Соџу-џу група на храмови што е голема разлика во споредба со денешниве 148 храмови клои припаѓаат на Еихеи, главно сместени во Хоккаидо-поради колонизацијата за време на периодот Мејџи. Затоа, се вели дека Еихеи е главниот храм во смисла дека е глава на сите Сото дхарма лози.

Којун Ошо вели:

Секоја година, пристигнуваат околу 150 почетници. Околу 90% се синови на свештеници, што значи дека само 10% го избираат самоволно овој сопствен пат. Околу есен пристигнаа 250 монаси. Нивното учење се сотои од запознавање на сите верски обичаи и церемонии на школата Сото. Преку овој начон, можноста за споствено просветлување е секогаш присутна.[web 1]

Ринзај

Ринзајската школа има 14 главни храмови. Тие се:[web 2][web 3]

Наследување на дармата

Во зен-будизмот, наследувње на дармата е обичај преку кој ученивите создаваат нераскинлива врска со учителот, некој видн на духовно братство, кое започнало во времето на Буда. Ова наследување ја претставува важноста на семејната структура во древна Кина како и различните обичаи и ритуали кои го означуваат системот на духовни семејства. Метафорички, тоа може да се опише како пренесување на светлоста од една свеќа на друга. Оваа традиција исто така ги одржува Зен иституциите.

Семејството-структура-

Според Бодифор, Зен е предмонината фрома на будизам поради преносот на дармата. Ги слави своите предци со самото пренедување на нивното духовно богатство на пвистинските наследници, од генерација до генерација, коишто ќе ги продолжат семејните традиции.(...) Овој процесс на наследувањео на семејни традиции се создало преку формата на дарма преносот[38]

Бодифорд разликува 7 димензии кои опфаќааат семејни традиции и наследување на дармата:

  1. Античка димензија: Предците претставуваат основен извор на сила и енергија. Со изврШување на ритуали во чест на предците, се одржува нивната значајност помеѓу живите.[38]
  2. Биолошка димензија: дарма лозата создава (духовно) потомство, исто како што фамилиите создаваат свои потомци.[39]
  3. Лингвистичка димензија: наследниците на дармата, добиваат нови имиња, прикажувајќи ја нивната поврзаност со дарма “фамилијата”.[40]
  4. Ритуал димензија: ритуалите ги претставуваат семејните односи. Честа на еден учител се одржува со ритуали.[41]
  5. Правна димезија: Наставници имаат обврска да ги дисциплинираат нивните ученици, како што студентите имаат обврска да ги почитуваат нивните наставници.[42]
  6. Институционална и финансиска димензија: дарма наследниците имаат обврска да го поддржат нивниот дом-храмот, финансиски и ритуално[43]
  7. Временската димензија: долгорочни взаемни односи придонесува кон зајакнување на претходните димензии.[44]

Семејниот модел е лесно препознатлив во Источна Азија, бидејќи се користи истата терминологија за опишување на земјени и спиритуални семејни односи.

Во школата Сото, наследувањето на дармата создава доживотна поврзаност помеѓу учителот и ученикот. За да се класифицира како Зен свеШтеник, лицето треба да изврши доплонителнини обуки. Во Ринзај, најприфатливо наследување на дармата се означува преку одедениот престо на ученикот во храмот и неговите предизпозиции да стане свештеник. Но тука не спаѓа дипломата инка-Шомени, која се користи како сертификат на доплонителни учења на веќе квалификуваните свештеници. Има околу 50 до 100 сопственици на ина-шомени дипломи.

Самоспознание

уреди

Зен традицијата иако силно верува во формалното наследување на дармата, сепак постојат многу учители кои постигнале Муши-докуго како: Нонин, Џинул, и Сузуки Шосан кои иако биле запознаени со зен учењата, сами без учител постигнале просветление.

Зен-универзитети

уреди

Иако Сото и Ринзај се образовни институции, сепак се соочуват со силна конкурентност од страна на Комазава Универзитетот и Ханазоно Универзитето. Многу познати учители ги завршиле своите студии таму, какошто се Шохаку Окомура и Кеидо Фукушима.

Зен-организации на Западот

уреди

Иако постојат голем број на зен манастири, сепак голем број на учења се одвиваат во различни зен центри низ Западот. Коен воочува три главни проблеми поврзани со Зен традицијата во западот: паричен приход, легитимитетот и авотритетот.

Приход - Зен групите и организациите имаат потреба од паричен приход за да преживеат.. Одерени центри нудат безплатни курсеви за медитација. Овие групи обично се соочуваат со голем број на учесници, чии лекции траат долги временски периоди. Станбени центри, прифаќаат ограничен број на учесници кои се многу посветени и што се од голема корист за заедницата. Донациите се главен извор на приход, а публицитетот се држи на ниско нивопоради можноста од рапиден раст на учесници кои ќе го нарушат балансот.

Легитимитет - Зен групите имаат потреба од легитимитет за да биде општесветно прифатени и ценети. Ова се одржува преку поврзаноста ученик-учител како и наследување на дармата. Тука припаѓаат традициите, како и адаптирање на традиции или позајмување на одредени ритуали од традициите.

Авторитет - постојат два модели: духовно пријателство и духовна хиерархија. Помалите групи имаат тендеција кон посилна порзаност, еднаквост и духовно пријателство, додека поголемите групи имаат тенденција кон хиерархиска организација. Харизамтичниот авторите резултирал со гоелм број на скандали. Сандра Белл која ги анализирала скандалите во Вајрадхату и во Сан Франциско Зен Центарот заклучила дека овој вид на скандали најмногу се случуваат во организации кои припаЃаат на најчистата форма од харизматичен авторитет .

Робер Сарф, исто така, ја истакнува потребата да се баланисра харизматичниот авторитет со институционалниот авторите. Останати анализи на слични скандали посочуваат дека религиозноста и наследноста на дармата им дава неограничн авторитет на учителите. Ваквите скандали довеле кон повторно организирање на зен центрите, каде управувањето на вакви центри се придава кон поголема група на луѓе, прекинувајќи ја улогата на харизматичниот авторитет.

Зен како мотив во популарната култура

уреди

Наводи

уреди
  1. Harvey 1995, стр. 159–169.
  2. Kasulis 2003, стр. 24.
  3. Yampolski & 2003-A, стр. 3.
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 McRae 2003.
  5. Ferguson 2000.
  6. McRae 2003, стр. 11-21.
  7. McRae 2003, стр. 13, 15-17.
  8. McRae 2003, стр. 13, 17-18.
  9. McRae 2003, стр. 13, 18-19.
  10. 10,0 10,1 Fowler 2005, стр. 79.
  11. Lai & Year unknown.
  12. Brown Holt 1995.
  13. Dumoulin & 2005-A, стр. 167.
  14. Dumoulin & 2005-A, стр. 168.
  15. Lai & Year unknown, стр. 8.
  16. Dumoulin & 2005-A, стр. 85-94.
  17. McRae 2003
  18. 18,0 18,1 Dumoulin & 2005-A.
  19. McRae 2003, стр. 33–36.
  20. Yampolski & 2003-A:11
  21. Huaijin 1997:95
  22. Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref>; нема зададено текст за наводите по име ReferenceA.
  23. McRae 1993:119–120
  24. Yampolski & 2003-B:266
  25. Welter & year unknown-B.
  26. Young 2009.
  27. Schlütter 2008.
  28. Sharf 2002
  29. Dumoulin & 2005-B, стр. 299.
  30. Meng-Tat Chia 2011.
  31. McRae 2003, стр. 65-66.
  32. Chappell 1993, стр. 181.
  33. McRae, стр. 2-9.
  34. McRae 2003, стр. 4.
  35. Welter 2000, стр. 93.
  36. Bodiford 2006.
  37. Bodiford 2008, стр. 330, note 29.
  38. 38,0 38,1 Bodiford 2008, стр. 264.
  39. Bodiford 2008, стр. 264-265.
  40. Bodiford 2008, стр. 265.
  41. Bodiford 2008, стр. 265-266.
  42. Bodiford 2008, стр. 266.
  43. Bodiford 2008, стр. 266-267.
  44. Bodiford 2008, стр. 267.
  45. DISCOGS, Hüsker Dü ‎– Zen Arcade (пристапено на 3.12.2020)
  46. Discogs, Janes Addiction* ‎– Janes Addiction (пристапено на 14.12.2020)
  1. Kojun Kishigami Osho, Of roots and branches
  2. Head Temples
  3. Rinzai-Obaku zen