Замокот Котор
Котор или Которград (Градот Котор), била средновековна тврдина над денешната населба Котор во Котор Варош, Босна и Херцеговина, ентитетот Република Српска, општина Котор Варош. За време на средновековното Кралство Босна, тврдината била развиена за да биде прво и омилено седиште на Хрвоје Вукчиќ, господар на Доњи Краји, парохијата Врбања, заедно на другите две, Кључ и Јајце.[1][2]
Историја
уредиВо некои неодамнешни (2002) извори се наведувало дека населбата под тврдината наречена Коториште,[3] која никогаш не одговарала на фактичката ситуација, бидејќи Коториште, населбата Котор Варош била на спротивниот (десен) брег на реката Врбања.
Во својата првобитна форма (чии урнатини сè уште постоеле, постоела кула, малку нагоре по сртот над реката Јакотина и зандана (веднаш над водопадот). Кулата и занданите биле поврзани со камени скалила, чии скршени остатоци се уште биле видливи. Во кулата, до ослободувањето на Котор Варош во 1945 година, постоело ѕвоно со импресивна големина.[4] Неговата судбина била непозната.
За прв пат Котор се споменувала во 1382 година. Му припаѓал на војводата Хрвоје Вукчиќ Хрватиниќ (1350-1416). Котор останал омилениот имот на Хрвоје, каде што починал.
Котор подоцна станал дел од Јајце Бановина, а Османлиите го освоиле во 1519 година, 52 години по официјалниот пад на Босна. Окупаторските сили за да ја осветлат долината Врбања, а најсилен отпор на нивното понатамошно продирање го пружала одбраната Котор во Бетл на Вечиќко поле, проследена со Османлиите набргу и Бања Лука, Србац и Кобаш, Дервента и цела Посавина. Потоа, накратко преминал во Славонија.
Тимари од которскиот мустафхиз имало дури и во селата околу Високо и Високовиот Дубровник (веројатно главните трговски канцеларии). Хамдија Крешевљаковиќ претпоставувала дека мустафхизот „во Котор се иселил од град, кој бил поблиску до Високо“. До 1838 година, Котор имал свој екипаж. За време на австриската окупација на десниот брег на Сава, во Котор биле преместени екипажот и управата Кобашка капетанија, која била под јурисдикција на судската капетанија Јајце. Било забележано дека 1833 г. Во Котор бил воспоставен само еден топ.
Хамдија Крешевљаковиќ понатаму, според непишани извори, напишал:
| „ | ...„Со името што ми е познато овие Диздари: „Хусеинага“ 1557 година, „Салихага“ до 1748 година, неговиот наследен „Авдага“ од 1758 до по 1793 година, „Мехмедага“ 1810 година и неговиот син „Абдурахманага“. 1816. Во 1858 година Салихага доброволно ја отстапил службата на неговиот брат Авдага во Тачбилу на 3.400 акчес.
Анонимниот опис вели дека малите тврдини во Котор, опкружени со ѕид, со мали топови, а со тоа и предградието, приближно седумдесет куќи...“ |
“ |
Истражување и зачувување
уредиСегашниот изглед на кулата и занданата била пример за невнимание и запоставување важен споменик на средновековната култура, а локалните власти немале или не знаеле како да ги искористат како вредно и профитабилно туристички место.
Наводи
уреди- ↑ Kreševljaković H. (1953): Stari bosanski gradovi. Naše starine, I: 7-44.
- ↑ Pelidija E. (2002): Banjalučki boj iz 1737 - Uzroci i posljedice. El-Kalem, Sarajevo.
- ↑ Мrgič-Radојčić Ј. (2002): Donji Kraji: Krajina srednjovjekovne Bosne. Filozofski fakultet, Beograd, ISBN 868026959X.
- ↑ Samardžija S. (1983): Četrnaesta srednjobosanska NOU brigada. Skupština opštine Prnjavor, Banja Luka.