Википедија

Жељка Цвијановиќ

Жељка Цвијановиќ (мом. Грабовац; родена на 4 март 1967 година)[1] е политичар од босанските Срби, кој служи како 8-ми и актуелен српски член на Претседателството на Босна и Херцеговина, колективен федерален шеф на државата. Таа е и нејзин актуелен претседател, од 2022 година. Таа претходно била 9-ти претседател на Република Српска од 2018 до 2022 година.

Жељка Цвијановиќ
18-ти Претседател на Претседателството на Босна и Херцеговина
На должноста
Стапил
16 Ноември 2022
Претходник Шефик Џаферовиќ
Лични податоци
Роден(а) Жељка Грабовац
4 март 1967(1967-03-04) (57 г.)
Теслиќ, СР Босна и Херцеговина, СФР Југославија
Националност Босански Срби
Партија Сојуз на независни социјалдемократи
Сопружник Александар Цвијановиќ
Деца 2
Установа Универзитетот во Сараево
Универзитетот во Бања Лука

Членот на Алијансата на независни социјалдемократи, Цвијановиќ била 11-ти премиер на Република Српска од 2013 до 2018 година[2] На општите избори во 2018 година, таа била избрана за претседател на Република Српска, преземајќи ја функцијата на 19 ноември 2018 година.

На општите избори во 2022 година, Цвијановиќ била избрана за српски член на Претседателството на Босна и Херцеговина, со што стана првата жена член на Претседателството од крајот на Босанската војна. Таа положила заклетва како член на Претседателството на 16 ноември 2022 година.

Ран живот и образование уреди

Цвијановиќ е родена како Жељка Грабовац во Теслиќ, денешна Босна и Херцеговина на 4 март 1967 година. Пред да замине во политика со полно работно време, таа била професорка по англиски јазик. Цвијановиќ студирала на Филозофскиот факултет на Универзитетот во Сараево, на Филозофскиот факултет во Бања Лука и на Правниот факултет во Бања Лука. Таа е професор по англиски јазик и литература, а магистрирала и дипломатско и конзуларно право на Правниот факултет во Бања Лука на тема „Меѓународен и правен статус на ЕУ“.

Кариера уреди

Цвијановиќ работела како наставник по англиски јазик и како виш преведувач и асистент во Набљудувачката мисија на Европската Унија во Босна и Херцеговина. Потоа била советник за евроинтеграции и соработка со меѓународни организации на премиерот на Република Српска Милорад Додик; како шеф на кабинетот на премиерот; и раководела со Одделението за координација и европска интеграција.

Во парламентарниот мандат 2010–2014 година, Цвијановиќ била експерт-надворешен член на Комисијата за европска интеграција и регионална соработка на Народното собрание на Република Српска. На 29 декември 2010 година, таа била назначена на позицијата министер за економски прашања и регионална соработка во Владата на Република Српска предводена од премиерот Александар Џомбиќ. На 12 март 2013 година, Цвијановиќ била назначена за премиер на Република Српска, наследувајќи го Џомбиќ. Како нов премиер, таа стана првата жена на таа функција.

На општите избори во 2014 година, Цвијановиќ се кандидирала како кандидат на актуелната коалиција СНСД - ДНС - СП за српски член на Претседателството на Босна и Херцеговина. Таа загубила од опозицискиот кандидат Младен Иваниќ (ПДП) со мала разлика, а подоцна била повторно назначена за премиер на Република Српска во 15-тиот кабинет на ентитетот.

На општите избори во 2018 година, Цвијановиќ била избрана за претседател на Република Српска, стапувајќи на функцијата на 19 ноември 2018 година.[3][4] На 11 април 2022 година, таа и Милорад Додик, српскиот член на босанското претседателство, биле санкционирани од Обединетото Кралство за обид за поткопување на легитимитетот на Босна и Херцеговина, при што британската министерка за надворешни работи Лиз Трас изјавила дека Додик и Цвијановиќ „намерно го поткопуваат тешко стекнатиот мир во Босна и Херцеговина. Охрабрени од Путин [Владимир Путин], нивното непромислено однесување ја загрозува стабилноста и безбедноста низ Западен Балкан.“[5] На 15 ноември 2022 година, Цвијановиќ била наследена од Додик како претседател на Република Српска.[6]

Претседателство (2022–сега) уреди

Општи избори 2022 година уреди

На 1 јули 2022 година, Цвијановиќ ја објавила својата кандидатура на општите избори во Босна и Херцеговина, повторно се кандидирала за член на Претседателството на Босна и Херцеговина од три лица, претставувајќи ги Србите.[7]

На општите избори, одржани на 2 октомври 2022 година, таа била избрана за Претседателство, со 51,65% од гласовите и со тоа станала првата жена член на Претседателството формирано по војната во Босна.[8] Кандидатот на Српската демократска партија Мирко Шаровиќ бил втор со 35,45%.[9]

Внатрешна политика уреди

Цвијановиќ положича заклетва како член на Претседателството на 16 ноември 2022 година, заедно со новоизбраниот член Денис Беќировиќ и реизбраниот член Жељко Комшиќ.[10]

Личен живот уреди

Жељка е во брак со Александар Цвијановиќ, а заедно имаат два сина. Таа има потекло од таткото на босанските Срби и по мајка босански Хрвати.[11]

На 2 април 2021 година, Цвијановиќ ја примила својата прва доза од вакцината СОВИД-19, среде нејзината пандемија во Босна и Херцеговина.[12]

Награди уреди

Награда Земја Доделено од Година Место
  Орден на Република Србија   Србија Александар Вучиќ 2022 година Белград

Наводи уреди

  1. ↑ „Biographies“. www.predsjednistvobih.ba. Посетено на 2022-11-25.
  2. ↑ Zeljka Cvijanovic new Prime Minister of Republic Srpska
  3. ↑ „Okončano brojanje u RS: Cvijanović osvojila 29.999 glasova više od Govedarice“ (Bosnian). Klix.ba. 16 October 2018. Посетено на 16 October 2018.CS1-одржување: непрепознаен јазик (link)
  4. ↑ „Željka Cvijanović na svečanosti preuzela mandat predsjednice RS-a“ (Bosnian). Klix.ba. 19 November 2018. Посетено на 19 November 2018.CS1-одржување: непрепознаен јазик (link)
  5. ↑ „Britain Sanctions Bosnian Serb Politicians For Pushing 'De Facto Secession' Of Republika Srpska“. Raido Free Europe/Radio Liberty. 11 April 2022. Посетено на 15 April 2022.
  6. ↑ M.G. (15 November 2022). „Predsjednik i potpredsjednici RS-a položili zakletvu, Dodik opet izazvao skandal“ (босански). Klix.ba. Посетено на 15 November 2022.
  7. ↑ E.Ć. (1 July 2022). „SNSD šalje Cvijanović u utrku za člana Predsjedništva BiH, Dodik kandidat za predsjednika RS“. avaz.ba (босански). Посетено на 1 July 2022.
  8. ↑ „Željka Cvijanović će biti prva žena u Predsjedništvu BiH od završetka rata“. fokus.ba (босански). 2 October 2022. Посетено на 2 October 2022.
  9. ↑ D.Be. (23 October 2022). „Bećirović dobio 116 hiljada glasova više od Izetbegovića, a Cvijanović sama više od svojih protukandidata skupa“ (босански). Klix.ba. Посетено на 23 October 2022.
  10. ↑ „Komšić, Cvijanović i Bećirović preuzeli dužnost u Predsjedništvu BiH“. Radio Slobodna Evropa (босански). 16 November 2022. Посетено на 16 November 2022.
  11. ↑ Pavković, Jozo (2018-09-18). „Srpske premijerke optužene da su ustaške "unučice"“. Večernji list (босански). Посетено на 2021-01-18.
  12. ↑ „Željka Cvijanović primila vakcinu protiv koronavirusa“ (босански). Klix.ba. 2 April 2021. Посетено на 2 April 2021.

Надворешни врски уреди

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Жељка_Цвијановиќ&oldid=4950200“