Еј, Словени

Еј, Словени (словачки оригинал: Hej, Slováci) е песна во која се трајно воспеани пансловенските идеи и неофицијална химна на пансловенското движење. Во периодот од 1945 - 1991 оваа песна е химна на Титова Југославија, а потоа и на Сојузна Република Југославија (СРЈ) и на Државната Заедница на Србија и Црна Гора, сè до осамостојувањето на Црна Гора во мај 2006, кога химната официјално заминала во историјата. Музиката е заснована на химната на Полска - Домбровска мазурка (Mazurek Dąbrowskiego), дело на полскиот генерал и народен херој, Јан Хенрик Домбровски.

Hej, Slaveni
Hej, Sloveni
Hej, Slovani
Еј, Словени

Печатена верзија на српскохрватски јазик на песната што ќе стане државна химна на Југославија.
Поранешна национална химна на Југославија Србија и Црна Гора Словачка
Друг наслов	"Hej, Slovenci" "Hej, Słowianie"
Текст	Само Томашик, 1834
Музика	Непознат композитор, 1820-те
Усвоена	1977 (со закон) 1988 (со Устав) 1992 (од Србија и Црна Гора)
Укината	1992 (од Југославија) 2006 (од Србија и Црна Гора)
Звучен извадок
"Еј, Словени" (инструментална верзија) снимка помош

Песната е препеана на многу јазици и како таква се среќава под следниве наслови:

• македонски: Еј, Словени
• српски: Хеј Словени/Hej, Sloveni
• хрватски: Hej, Slaveni
• босански: Hej, Sloveni
• словенечки: Hej, Slovani
• словачки: Hej, Slováci
• чешки: Hej, Slované
• полски: Hej Słowianie
• бугарски: Хей, Славяни
• руски: Гей, Славяне
• англиски: Hey, Slavs

Почетоци

Првата верзија на песната ја напишал словачкиот свештеник Самуел Томашик (Samuel Tomášik) во 1834 при една посета на Прага. Растревожен од фактот што низ улиците на најзначајниот чешки град повеќе може да се чуе германски отколку чешки, во својот дневник забележал:

...ако на мајката Прага, бисерот на западнословенскиот свет, ѝ е судено да биде загубена во германското море, што ја чека мојата татковина, Словачка, која од Прага ја црпе својата духовна храна? Вознемирен од таа помисла, се сетив на старата полска песна Jeszcze Polska nie zginęła, póki my żyjemy... (Полска живее додека живееме и ние...). Таа позната мелодија го инспирираше моето срце да извика во непокор: Hej, Slovaci, ešte naša slovenska reč žije... (Еј, Словаци, сѐ уште живее јазикот наш словачки...). Отрчав во мојата соба, запалив свеќа и напишав три строфи во мојот дневник. Песната беше готова за миг. (од дневникот на Самуел Томашик, Недела, 2. Ноември 1834)

Поштенска картичка од 1899 година со првиот ред на чешки (Hej Slované ještě naše slovanská řeč žije!) и поглед на неколку словенски градови

Така, инспирирана од полска народна песна, со соодветна доработка од страна на Михаљ Клеофаш Огињски (Michal Kleofas Ogiński), се роди идната химна на панславизмот. Веќе на широко прифатена, таа се пее и на првиот панславистички конгрес во Прага во 1848, и станува симбол на словенскиот отпор кон Австроунгарскиот јарем. Во 1905, при подигањето на споменикот на словенечкиот поет Франце Прешерн, масата славела, пеејќи ја токму оваа песна.

Со почетокот на Првата светска војна и пленувањето на австроунгарските војници со словенско потекло (Чеси, Словаци, Хрвати, Словенци) од страна на српската и руската војска, песната го пробива својот пат на Балканот. Тука се прават првите преводи на српскохрватски и словенечки јазик. Песната останува популарна и во меѓувоениот период, сè додека Народноослободителната војска во текот на Втората светска војна не ја стави на местото на химна кралството Југославија.

Химна

По Втората светска војна песната, во својата српскохрватска верзија, de facto станува химна на ФНРЈ, т.е. СФРЈ иако сè до 1977 таа се третира како свечена песна, а не химна. Дури во 1977 година таа е официјално прогласена за химна. Бидејќи и самата Југославија е заснована на панславистичките идеи, овој избор бил природен и правилен, бидејќи песната го воспева словенското единство. Во повоениот период за првпат се јавува и македонски препев. По распадот на СФРЈ во 1991, песната постанува химна на Сојузна Република Југославија иако суштината и идеалите кои таа ги носи, се загубени. Така, дефинитивно, со осамостојувањето на Црна Гора во 2006, песната стана „химна без држава“, односно постана симбол на идеали кои, за жал, бледеат во времето.

Текст

Следува текст на химната на повеќе словенски јазици:

Оригинален текст

Словачки јазик Hej, Slováci! ešte naša slovenská reč žije, dokiaľ naše verné srdce za náš národ bije: žije, žije duch slovenský, bude žiť na veky, hrom a peklo! márne vaše proti nám sú vzteky! Jazyka dar zveril nám Boh, Boh náš hromovládny, nesmie nám ho teda vyrvať na tom svete žiadny: i nechže je koľko ľudí, toľko čertov v svete, Boh je s nami, kto proti nám, toho parom zmetie. I nechže sa aj nad nami hrozná búra vznesie, skala puká, dub sa láme a zem nech sa trasie: My stojíme stále pevne, ako múry hradné – čirena zem pohltí toho, kto dostúpi zradne!

Македонски јазик Еј, Словени, жив е тука зборот свет на родот, штом за народ срце чука преку син во внукот! Жив е вечно, жив е духот словенски во слога. Не нè плашат адски бездни ниту громов оган! Пустошејќи, нека бура и над нас сè втурне. Пука даб и карпа сура, тлото ќе се урне! Стоиме на стамен-прагот - клисури и бедем. Проклет да е тој што предал Родина на врагот!

Текст на химната

Покрај оригиналот, песната е препеана и на многу други словенски јазици како на:

Српскохрватска кирилица Хеј, Словени, јоште живи Дух наших дедова, Док за народ срце бије Њихових синова . Живи, живи, дух словенски Живећеш веков'ма. Залуд прети понор пакла, Залуд ватра грома! Нек' се сада и над нама Буром све разнесе, Стена пуца, дуб се лама, Земља нек' се тресе. Ми стојимо постојано Кано клисурине. Проклет био издајица Своје домовине!	Српскохрватска латиница Hej Slaveni, jošte živi Duh naših djedova, Dok za narod srce bije Njihovih sinova. Živi, živi duh slavenski Živjet ćeš vjekov'ma. Zalud prijeti ponor pakla Zalud vatra groma! Nek se sada i nad nama Burom sve raznese, Stijena puca, dub se lama, Zemlja nek se trese. Mi stojimo postojano Kano klisurine. Proklet bio izdajica Svoje domovine!	Словенечки јазик Hej Slovani, naša reč slovanska živo klije, dokler naše verno srce za naš narod bije. Živi, živi, duh slovanski, bodi živ na veke, grom in peklo, prazne vaše proti nam so steke! Naj tedaj nad nami strašna burja se le znese, skala poka, dob se lomi, zemlja naj se strese. Bratje, mi stojimo trdno kakor zidi grada, črna zemlja naj pogrezne tega, kdor odpada!	Бугарски јазик Хей славяни, все още жив е духът на нашите предци. Докато сърцето за народа бие на техните следовници. Жив е, жив е духът славянски ще живее с векове. Не ни плашат ни бездните адски, нито огнените гръмове. Нека сега и над нас със буря всичко да се разнесе. Скала се пука, дъбът се цепи, земята нек се разтресе. Ние стоим твърдо като крепост. Проклет да е предателят на своето отечество!
Чешки јазик Hej Slované, ještě naše slovanská řeč žije, pokud naše věrné srdce pro náš národ bije. Žije, žije duch slovanský, bude žít na věky. Hrom a peklo, marné vaše, proti nám jsou vzteky. Jazyka dar svěřil nám Bůh, Bůh náš hromovládný. Nesmí nám ho tedy vyrvat na tom světě žádný. I nechať je tolik lidí, kolik čertů v světě. Bůh je s námi, kdo proti nám, toho Perun smete. I nechať se též nad námi, hrozná bouře vznese. Skála puká, dub se láme. Země ať se třese ! My stojíme stále pevně, jako stěny hradné. Černá zem pohltí toho, kdo odstoupí zrádně ...	Полски јазик Hej Słowianie, jeszcze nasza Słowian mowa żyje, póki nasze wierne serce za nasz naród bije. Żyje, żyje duch słowiański, i żyć będzie wiecznie, Gromy, piekło - złości waszej ujdziem my bezpiecznie! Dar języka zwierzył nam Bóg, Bóg nasz gromowładny. Nie śmie go nam tedy wyrwać na świecie człek żadny. Ilu ludzi, tylu wrogów, możem mieć na świecie, Bóg jest z nami, kto nam wrogiem, tego Piorun zmiecie! I niechaj się ponad nami groźna burza wzniesie, skała pęka, dąb się łamie, ziemia niech się trzęsie. My stoimy stale, pewnie, jako mury grodu. Czarna ziemio, pochłoń tego, kto zdrajcą narodu!	Руски јазик Гей, славяне, наше слово Песней звонкой льётся, И не смолкнет, пока сердце За народ свой бьётся. Дух Славянский жив на веки, В нас он не угаснет, Беснованье силы вражьей Против нас напрасно. Наше слово дал нам Бог, На то Его воля! Кто заставит нашу песню Смолкнуть в чистом поле? Против нас хоть весь мир, что нам! Восставай задорно. С нами Бог наш, кто не с нами — Тот умрёт позорно.	Русински јазик Гий Славляне, ищи жиє дух нашых дїдôв ! Кой за нарôд сирцё биє йих вірных сынôв  ! Живи, живи дух Славляньскый живи лем вікамы ! Нам нестрашны бездны адьскы прокляты бісамы ! Нич ся трафит кой над намы ся буря рознесе, Стїна пукне, дуб ся зломит зимля ся розтресе Стойиме сьме, постояны гикой йсї скалины ! Проклят буде, уддаватиль своєй утцюзнины !

Надворешни врски

• Еј, Словени на Викиизвор.
• Слободна Југославија - преземање на песните на српскохрватски, македонски и словенечки јазик Архивирано на 24 јуни 2006 г.