Википедија

Ејми Тан

Ејми Рут Тан (родена на 19 февруари 1952 година) е американска авторка најпозната по нејзиниот роман Клубот на среќата и радоста (1989), кој бил адаптиран во филм од 1993 година. Таа е позната и по други романи, збирки раскази, книги за деца и мемоари.

Ејми Тан
Тан во 2007 г.
Роден/аЕјми Рут Тан
19 февруари 1952(1952-02-19) (72 г.)
Оукланд, Калифорнија, САД
ЗанимањеПисателка
ОбразованиеСан Хозе Стејт Јуниверсити (БА, МА)
Значајни делаКлубот на среќата и радоста (1989), Ќерката на местачот на коски (2001)
Сопруг/аЛу Дематеи (m. 1974)
Потпис
Ејми Тан
Традиционално 譚恩美
Упростено 谭恩美
мрежно место
amytan.net

Тан има добиено голем број награди за нејзиниот придонес во книжевната култура, вклучувајќи го Националниот хуманитарен медал, книжевната награда Карл Сандбург и Наградата за заедничко богатство за истакната служба.

Тан има напишано уште неколку романи, меѓу кои „Божјата сопруга на кујната“ (1991), „Сто тајни сетила“ (1995 година), „Ќерката на местачот на коски“ (2001), „Спасувајќи ја рибата од давење“ (2005) и „Долината на чудењето“ (2013). Тан има напишано и две книги за деца : Дамата на Месечината (1992) и Сагва, кинеската сијамска мачка (1994), која била претворена во анимирана серија и се емитувала на PBS. Последната книга на Тан е „Хрониките на птиците во дворот“ (2024), илустриран приказ на нејзините искуства со птиците и социополитичката клима од ерата од 2016 година.

Ран живот и образование

уреди

Ејми е родена во Оукленд, Калифорнија.[1] Таа е второ од трите деца родени на кинеските имигранти Џон и Дејзи Тан. Нејзиниот татко бил електро инженер и баптистички свештеник кој отпатувал во Соединетите Држави со цел да избега од хаосот на кинеската граѓанска војна.[2][3] Таа раскажува дека нејзиниот татко и таа ќе го читале речникот заедно бидејќи „тој бил многу заинтересиран за тоа што содржи еден збор“.[1] Ова бил почеток на нејзиниот пат да стане писател, бидејќи сакала да користи зборови, да создава приказни за да се чувствува разбрана.[1] Ејми го посетувала средното училиште Маријан А. Петерсон во Санивејл една година. Кога имала петнаесет години, нејзиниот татко и постариот брат Питер починале од тумори на мозокот во рок од шест месеци еден од друг.[4]

Нејзината мајка Дејзи потоа ги преселила Ејми и нејзиниот помлад брат Џон Џуниор во Швајцарија, каде што Ејми завршила средно училиште во Институтот Монте Роза, Монтре.[5] Во овој период, Ејми дознала за претходниот брак на нејзината мајка со друг маж во Кина, и за нивните четири деца (син кој починал како мало дете и три ќерки). Дознала и како мајка и ги оставила тие деца во Шангај. Овој инцидент бил клучен дел од основата за првиот роман на Ејми, Клубот на среќата и радоста.[3] Во 1987 година, Ејми отпатувала со Дејзи во Кина, каде ги запознала нејзините три полусестри.[6]

Ејми имала тежок однос со нејзината мајка. Дејзи во еден момент ја нападнала Ејми со нож и и се заканувала дека ќе ја убие додека се расправале за новото момче на Ејми. Нејзината мајка сакала Ејми да биде независна, нагласувајќи дека Ејми треба да се погрижи да биде самодоволна. Ејми подоцна дознала дека нејзината мајка имала три абортуси додека била во Кина. Дејзи често се заканувала дека ќе се убие, велејќи дека сака да и се придружи на нејзината мајка (бабата на Ејми, која починала од самоубиство).[7] Се обидела да се самоубие, но никогаш не успеала.[7] Дејзи починала во 1999 година[8] на 83-годишна возраст; таа имала Алцхајмерова болест.[9]

Ејми и нејзината мајка не зборувале шест месеци откако Ејми го напуштила баптистичкиот колеџ што нејзината мајка го избрала за неа, колеџот Линфилд во Орегон, да го следи своето момче на колеџот Сан Хозе Сити во Калифорнија.[3][10][11] Ејми го запознала на состанок на слепо и се омажила за него во 1974 година.[4][10][11] Ејми подоцна дипломирала и магистрирала англиски и лингвистика на Државниот универзитет во Сан Хозе. Таа посетувала докторски курсеви по лингвистика на Универзитетот во Калифорнија, Санта Круз и Универзитетот во Калифорнија, Беркли.[12]

Кариера

уреди

Додека била на училиште, Тан работела на неколку чудни работи - служејќи како оператор на разводни табла, шанкер и производител на пица - пред да започне кариера со пишување. Како хонорарен деловен писател, таа работела на проекти за AT&T, IBM, Bank of America и Pacific Bell, пишувајќи под не кинески псевдоними. Овие проекти се претвориле во работохолизам од 90 часа неделно.

Клубот на среќата и радоста

уреди

На почетокот на 1985 година, Тан започнала да го пишува својот прв роман, Клубот на среќата и радоста, додека работела како бизнис писател. Таа се приклучила на работилницата за писатели, Програмата Скуа вели (анг: Squaw Valley), за да го усоврши нејзиниот нацрт. Таа на работилницата доставила дел од нацрт-романот како приказна со наслов „Крајна игра“. Пред да присуствува на програмата, Тан ја прочитала Љубовен лек на Луиз Ердрих и била „воодушевена од нејзиниот глас... [таа] можеше да се идентификува со моќните слики, прекрасниот јазик и таквите трогателни приказни“. Подоцна, многу критичари ја споредиле Тан со Ердрих. Авторката Моли Гилс, која предавала на работилницата, ја охрабрила Тан да испрати дел од нејзините дела на списанија. Тан и дава признание на Гилс што ја водела до крајот на пишувањето на книгата. Се започнало со тоа што Гилс видела десетина приказни во нацртот од 13 страници доставен до програмата. Приказните на Тан, извлечени од ракописот на Клубот на среќата и радоста, биле објавени и од списанието FM и од Севентин , иако приказната била отфрлена од Њујоркер.[13]

По прифаќањата и одбивањето, Тан се приклучила на новата писателска група од Сан Франциско, предводена од Гилс.[13] Гилс ја препорачала Тан на академската агентка Сандра Дијкстра во 1987 година. Дијкстра ја пријавила Тан и побарала од Тан да напише синопсис за книгата заедно со преглед за други приказни.[13]

Работејќи со Дијкстра, Тан објавила неколку други делови од романот како раскази, пред да биде испратен како нацрт-романски ракопис. Таа добила понуди од неколку големи издавачки куќи, вклучувајќи ги АА Нопф, Винтиџ, Харпер и Роу, Вајденфелд и Николсон, Сајмон и Шустер и Путнам Букс, но ги одби сите бидејќи понудиле компензација што таа и агентот ја сметале за недоволна.[13] Тан на крајот ја прифати втората понуда од ГП Путнам санс за 50.000 долари во декември 1987 година.[14] Клубот на среќата и радоста, се состои од осум поврзани приказни за искуствата на четири кинеско-американски парови мајка-ќерка. Тан ѝ ја посветила книгата на нејзината мајка со следните зборови: „Еднаш ме праша што ќе се сеќавам. Ова и многу повеќе“.[9]

Бидејќи била реалистка, Тан му предвидела на својот сопруг дека романот ќе исчезне од полиците на книжарницата по шест недели. Таа мислела дека повеќето први романи ја среќаваат таа судбина во тоа време.[15] Путнам букс ги аукцирала правата за препечатување во април 1989 година,[16] кои беа купени од Винтиџ букс. Успешната понуда на Vintage била 1,2 милиони американски долари. Сепак, Рендом Хаус одлучиле да ги сменат плановите, а на Ајви букс му беше доделено да ја отпечати верзијата со мека повез за масовен пазар, а потоа Винтиџ за помала публика како поскапо произведена верзија.[17] До 1991 година, книгата веќе била преведена на 17 јазици.[18]

Библиографија

уреди

Кратки раскази

уреди
  • "Мајчин јазик"
  • „Риби образи“ (1987)
  • „Гласот од ѕидот“
  • „Правила на играта“
  • „Два вида“

Романи

уреди
  • Клубот на среќата и радоста (1989)
  • Божјата сопруга на кујната (1991)
  • Сто тајни сетила (1995)
  • Ќерката на местачот на коски(2001)
  • Спасување риба од давење (2005)
  • Долината на чудењето (2013)

Детски книги

уреди
  • Дамата на Месечината, илустрирана од Гретчен Шилдс (1992)
  • Злобниот Марис Клаусен Јапер на вечноста, илустриран од Гретчен Шилдс (2020)
  • Сагва, кинеската сијамска мачка, илустрирана од Гретчен Шилдс (1994)

Нефикција

уреди
  • Доверливо од средовечноста: Остатоците од дното турнеја во Америка со три акорди и став (со Дејв Бери, Стивен Кинг, Табита Кинг, Барбара Кингсолвер) (1994)
  • Мајка (со Маја Ангелоу, Мери Хигинс Кларк ) (1996)
  • Најдобрите американски раскази 1999 година (уредник, со Катрина Кенисон) (1999)
  • Спротивно на судбината: Книга за размислување (ГП Путнам санс, 2003 година,ISBN 9780399150746 )
  • Тешко за слушање, коавтор во јули 2013 година, на интерактивна е-книга за нејзиното учество во писателски/музички бенд, Остатоците од дното.[19]
  • Каде започнува минатото: Мемоарите на писателот, (ХарперКолинс издавачи, 2017 година,ISBN 9780062319296 )
  • Хрониките на птиците од задниот двор, напишани и илустрирани од Тан (Кнопф, 2024 година, ISBN 9780593536131 )

Награди

уреди
  • 1989 година, финалист на Националната награда за книга за Клубот на среќата и радоста[20]
  • 1989 година, финалист на Награда на националниот круг на критичари на книгата за Клубот на среќата и радоста [21]
  • Финалист за награда за фикција на Лос Анџелес Тајмс
  • Награда за рецензенти на книги во Заливот
  • Златна награда на Комонвелтот
  • Значајни книги на Американската библиотечна асоцијација
  • Најдобра книга за млади возрасни на Американската библиотечна асоцијација
  • 2005–2006, Азиски/тихоокеански американски награди за литература Почесно признание за Спасување риби од давење [22]
  • Клубот Jна среќата и радоста избран за Големото читање на Националниот фонд за уметности[23]
  • Значајна книга на Њујорк Тајмс
  • Избор на уредници на книги
  • Финалист за наградата Оринџ
  • Номинирана за наградата Оринџ
  • Номинирана за Меѓународната книжевна награда во Даблин
  • Награда од Audie : Најдобра не-фикција, скратено
  • Награда за избор на родители, најдобра телевизиска програма за деца
  • Награда на Британската академија за филмска и телевизиска уметност на потесен избор, адаптација за најдобро сценарио
  • 1996 година, награда Златна плоча на Американската академија за достигнувања[24]

Поврзано

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 „Amy Tan“. The National Endowment for the Humanities (англиски). Посетено на 2024-01-16.
  2. ↑ Sherryl Connelly (February 27, 2001). „Mother As Tormented Muse Amy Tan Drew On A Dark Past For 'Daughter'“. nydailynews.com. New York Daily News. Архивирано од изворникот на 2011-03-14. Посетено на 15 December 2013.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 „Amy Tan Biography and Interview“. www.achievement.org. American Academy of Achievement.
  4. ↑ 4,0 4,1 Huntley, E.D. (1998). Amy Tan: A Critical Companion. Westport, Conn.: Greenwood Press. стр. 5–7. ISBN 0313302073.
  5. ↑ "The Archives of my Personality", address to the American Association of Museums General Session (Los Angeles), May 26, 2010
  6. ↑ „Penguin Reading Guides - The Joy Luck Club - Amy Tan“. Архивирано од изворникот на July 24, 2010. Посетено на August 7, 2010.
  7. ↑ 7,0 7,1 „'I Am Full Of Contradictions': Novelist Amy Tan On Fate And Family“. NPR.org (англиски). Посетено на 2018-04-23.
  8. ↑ Krug, Nora (2017-10-11). „Amy Tan talks about her new memoir, politics and why she's not always 'joy lucky'“. The Washington Post (англиски). ISSN 0190-8286. Посетено на 2018-04-23.
  9. ↑ 9,0 9,1 „Daisy Tan Dies at 83“. Washington Post (англиски). 2024-01-10. ISSN 0190-8286. Посетено на 2024-02-23.
  10. ↑ 10,0 10,1 Kinsella, Bridget (August 9, 2013). „'Fifty Shades of Tan': Amy Tan“. Publishers Weekly. Посетено на October 11, 2014.
  11. ↑ 11,0 11,1 Tauber, Michelle (November 3, 2003). „A New Ending“. People Magazine. Посетено на 11 October 2014.
  12. ↑ „Amy Tan Biography“. Архивирано од изворникот на July 2, 2008. Посетено на July 19, 2008.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Feldman, Gayle (7 July 1989). „The Making of Amy Tan's The Joy Luck Club: Chinese magic, American blessings and a publishing fairy tale“. Publishers Weekly. Посетено на 2020-11-06.
  14. ↑ McDowell, Edwin (1989-04-10). „THE MEDIA BUSINESS; First Novelists With Six-Figure Contracts (Published 1989)“. The New York Times (англиски). ISSN 0362-4331. Посетено на 2020-11-06.
  15. ↑ Tan, Amy (2019-04-23). „Amy Tan Reflects on 30 Years Since The Joy Luck Club“. Literary Hub (англиски). Посетено на 2024-02-16.
  16. ↑ McDowell, Edwin (1989-04-10). „The Media Business: First Novelists With Six-Figure Contracts“. The New York Times (англиски). ISSN 0362-4331. Посетено на 2024-02-16.
  17. ↑ „Paperback-publishing switch surprises industry“. Chicago Tribune. 1989-07-13. стр. 12.
  18. ↑ Fong-Torres, Ben (1991-06-12). „Can Amy Tan Do It Again? / Publisher, public hoping for a second blockbuster“. San Francisco Chronicle. стр. B3.
  19. ↑ „Hard Listening - Coming June 18th 2013“. www.rockbottomremainders.com.
  20. ↑ „National Book Awards“. Архивирано од изворникот на October 12, 2018. Посетено на 11 October 2014.
  21. ↑ „All Past National Book Critics Circle Award Winners and Finalists“. National Book Critics Circle. Архивирано од изворникот на April 27, 2019. Посетено на 11 October 2014.
  22. ↑ „APALA: 2005-2006 Awards“. Архивирано од изворникот на October 16, 2014.
  23. ↑ „The Big Read: The Joy Luck Club“. August 13, 2021. Архивирано од изворникот на 2022-01-04. Посетено на 2024-05-23.
  24. ↑ „Golden Plate Awardees of the American Academy of Achievement“. www.achievement.org. American Academy of Achievement.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Ејми_Тан&oldid=5248712“