Геолошка скала

Геолошка скала — систем на хронолошко изразување на одделните периоди во минатото што ја одразува стратиграфија на Земјата и наоѓа примена во геологијата, палеонтологијата и други науки за Земјата согласно редоследот на позначајни настани во нејзината историја. Поделбите и боите и временските периоди на тука претставената табела се водат според номенклатурата на Меѓународната комисија за стратиграфија (ICS).

Шема на главните геолошки периоди и клучни настани. Еонот хадеј го претставува периодот на Земјата пред фосилните наоди; неговата горна граница е 4,0 Га (пред 4 милијарди години). Другите единици на поделба ја одразуваат еволуцијата на живите организми; архаикот и протерозоикот се еони, а палеозоикот, мезозоикот и кенозоикот се ери во рамките на еонот фанерозоик. Периодот квартар во кои живеат пралуѓето и луѓето е премал за да биде видлив во овој размер.

Наодите од радиометриско датирање укажуваат на тоа дека Земјата е стара 4,54 милијарди години. Нејзиното „длабоко минато“ е поделено на повеќе периоди во склад разни позначајни настани што го карактеризираат секој период. Периодите исто така се препознаваат и по различниот состав на секој слој, што укажува на крупни биолошки и палеонтолошки збиднувања како масовни изумирања. На пример, границата помеѓу периодите креда и палеоген ја исцртува т.н. „кредопалеогенско изумирање“ го бележи исчезнувањето на диносаурусите и многу други видови на организми. Постарите временски дијапазони за кои нема доверливи фосилни наоди (пред еонот протерозоик) се определени според апсолутна старост.

Терминологија

Најголемата постоечка единица за време супереонот, кој се состои од еони. Еоните се делат на ери, кои пак се поделени на периоди, епохи и доба. Поимите еонотем, ератем, систем, оддел (серија) и степен се називи за карпестите слоеви што одговараат на овие геолошки периоди.

Единиците потоа се делат на ран, среден и доцен (за временскиот период) и горен, среден и долен за карпестите слоеви. На пример, долнојурскиот оддел во хроностратиграфијата соодветствува на ранојурската епоха во геохронологијата.

Согласно македонскиот правопис, сите периоди од било кој вид се пишуваат со мала буква.

Геолошките единици од ист период но различен дел од светот изгледаат различно и содржат поинакви фосили, па затоа во минатото добивале различни називи. На пример, во Северна Америка, долниот камбриум се нарекува „вокопски оддел“ што се дели на зони согласно последователноста од трилобити. Во Источна Азија и Сибир пак, истата единица е разделена на степените алексиум, атдабаниум и ботомиум. Клучна улога на комисијата е да ги усогласува нескладните поими за периодите што се поклопуваат, со цел да обезбеди еднообразни геолошки хоризонти за употреба во целиот свет.

Скратена табела на периоди

милиони години

Подробна табела на периоди

Во табелава се наведени поважните настани и особености на периодите што ја сочинуваат геолошката скала (согласно ICS). Поскорешните периоди се погоре, а постарите подолу. Висината на секој оддел е неповрзана со траењето на периодот.

Поврзано

• Антропоцен
• Геолошка историја на Земјата
• Еволуција
• Историска геологија
• Палеонтологија
• Природознание

Наводи

Поврзано

• Геолошко време Архивирано на 18 април 2005 г. - НАСА (англиски)
• База „GeoWhen“ (англиски)
• Геолошка скала на Меѓународната комисија за стратиграфија (англиски)
• Chronos.org Архивирано на 5 декември 1998 г. (англиски)
• „Deep Time“ - Историја на Земјата: Интерактивна инфографика (англиски)