Википедија

Богатство Сеусо

Ризницатат првпат го привлекла вниманието во 1980 година, кога едно парче во сопственост на двајца трговци со антиквитети од Виена било понудено на продажба во Лондон. Дополнителни парчиња стигнале на пазарот, а она што се верува дека е комплетната ризница било купено од конзорциум на чело со Спенсер Комптон, 7-ми маркиз од Нортхемптон.[1] Во документацијата обезбедена од либанската амбасада во Швајцарија се наведува дека богатството првично било пронајдено во регионите Тир и Сидон во Либан, и врз основа на тоа конзорциумот преговарал да ја продаде колекцијата на музејот Гети во Лос Анџелес за 10 милиони долари. Кога таа зделка пропадна, богатството беше ставено на продажба во Њујорк во 1990 година од страна на Сотбис, и било опишано како од „она што некогаш било провинција Феникија во Источното Римско Царство “.

Детал од Ахиловата плоча
Сетот стоп

Потеклото на богатството се веројатно познати, но не се јавно признати. Постојат многу научни докази кои укажуваат на тоа дека складот првпат бил набавен во 1970-тите по убиството на унгарскиот војник, кој го открил богатството при недозволено копање на утврден археолошки локалитет во Унгарија.[2] На 26 март 2014 година, премиерот на Унгарија Виктор Орбан објавил дека половина од богатството Сеусо (седум предмети) го купила Унгарија.[3][4] Премиерот го опишал како „семејниот сребрен прибор на Унгарија“.[5] Во јуни 2017 година и останатите седум артефакти биле вратени во Унгарија, купени за 28 милиони евра.[6] Денес тој е изложен во Унгарскиот национален музеј.[7]

Содржини

уреди

Ризницата се состои од четиринаесет големи украсени сребрени садови и бакарниот котел во кој се наоѓале, а датирана е од крајот на четвртиот или почетокот на петтиот век од нашата ера. Најзабележително е големиот сад, 70 см во дијаметар и тежина од скоро 9 кг, кој го носи натписот:

Овој Сеусус ќе ви трае многу векови Постерите може да имаат корист од вашите достојни садови
Овие, о Сеусо, нека бидат твои за многу векови
Малите садови одговараат достојно да му служат на вашето потомство.

Откритие

уреди
 
Јозеф Сумег, за кој се тврди дека го нашол богатството околу 1975-76 година во близина на Полгарди

Колекцијата првпат го привлекла вниманието во 1980 година, кога едно парче во сопственост на двајца трговци со антиквитети од Виена било понудено на продажба во Лондон. Дополнителни парчиња стигнале на пазарот, а она што се верува дека е комплетното од колекцијата било купено од конзорциум на чело со Спенсер Комптон, 7-ми маркиз од Нортхемптон.[1] Во документацијата обезбедена од либанската амбасада во Швајцарија се наведува дека богатството првично било пронајдено во регионите Тир и Сидон во Либан, и врз основа на тоа конзорциумот преговарал да ја продаде колекцијата на музејот Гети во Лос Анџелес за 10 милиони долари. Кога таа зделка пропаднала, богатството било ставено на продажба во Њујорк во 1990 година од страна на Сотбис, и било опишано како од „она што некогаш било во Феникија во Источното Римско Царство“.

Правен спор

уреди

Продажбата била прекината кога се мислело дека документацијата е лажна, а владите на Унгарија, Југославија и Либан секоја од нив поднесле барања за сопственост. Унгарските власти тврделе дека богатството го открил младиот војник, Јожеф Сумег, околу 1975–76 година во близина на градот Полгарди во централна Унгарија. Телото на Сумег било пронајдено во блиска визба во 1980 година. Официјалната истрага тогаш утврдила дека тој се самоубил, но полицијата подоцна констатирала дека е убиен.[8] Од 2012 година, кривичната истрага за неговата смрт сè уште е во тек.[9]

Случајот на Југославија бил заснован на тврдењата дека богатството првично било пронајдено на 30 јуни 1960 година во селото Барбарига во Истра (денешна Хрватска).[10] Селото е на околу 20 километри северно од градот Пула, важен град во римско време. Според локалните сведоци, богатството било откриено во стари ровови во блискиот комплекс на Југословенската народна армија (ЈНА).[10] Во 1980-тите ЈНА им дала дозвола на локалните археолози, предводени од Весна Гирарди-Јуркиќ, дополнително да го откопаат местото. Според непотврдени извештаи на очевидци за армиските ископувања, 14-те познати артефакти биле само мал дел од многу поголема ризница бидејќи на војниците и полицајците им биле потребни шест дена на локацијата за да ги наведат сите предмети пронајдени на локацијата. Сепак, многу малку детали од проектот биле објавени во јавноста бидејќи наводната локација била целосно во воена област затворена за цивили.[10] Напорите на југословенските археолози на крајот не успеале да дадат убедлив доказ за потеклото на богатството, иако се покажало дека остатоците од почвата пронајдени на артефактите одговараат на примероците од почвата од областа.[10] По распадот на Југославија, новонезависната Хрватска продолжила со случајот и ги вклучила резултатите од анализата на почвата во своето официјално барање за сопственост пред судот во Њујорк.[10]

 
Комплетот Хиполит

Во ноември 1993 година, Апелациониот суд во Њујорк ги отфрлил барањата и не нашле случај за отстранување од сопственоста на Маркизот од Нортхемптон 1987 (труст основан од Маркизот од Нортхемптон);[11] одлуката била потврдена од Апелацискиот оддел во април 1994 година.[12] Среброто било заклучено во банкарски трезор додека следела понатамошна правна постапка. Маркизот ги тужел своите адвокати Ален и Овери за отштета во врска со советот даден за време на купувањето на среброто, а тој случај бил решен надвор од судот во 1999 година за пријавени 15 милиони фунти.[13] На 25 јуни 1999 година, во писмени одговори на прашања во Домот на лордовите, британската влада потврдила дека нема понатамошен интерес за случајот и ја потврдиле одлуката дека немаат побаравувања.[14]

Унгарското барање за поседување е веројатно оправдано со фактот дека на една од главните таблички, „Ловната плоча“, се гледа натпис. Тој гласи „Пелсо“, римското име за езерото Балатон во Унгарија, езерото е западно од наводното место на откривање.[15] Исто така, во близина на езерото, во 1873 година бил откриен претпоставениот римски статив (подоцна обновен, на кој било откриено дека е четириножје). Според научниците, овој објект имал слична декорација како предметите од богатството Сеусо, и многу веројатно е креација на истите раце. Сместено е во Унгарскиот национален музеј во Будимпешта.[16]

Подоцнежните случувања

уреди

Во септември 2006 година, лондонскиот аукционер Бонамс објавил дека ќе го изложи богатството приватно, во потег што се смета за увертира за продажба со приватен договор или со аукција на иден датум. Портпаролот на Министерството за образование и култура на Унгарија, кое сè уште тврдело дека тие, ги известиле британските власти дека не смее да се продаваат.[17] На 12 октомври 2006 година, во Домот на лордовите биле дадени дополнителни писмени одговори на прашањата на Колин Ренфрју, баронот Ренфрју од Кајмстхорн, особено во врска со можното ревидирано барање на Унгарија за богатството од нејзиниот прием во Европската унија во 2004 година.[18] Бонами продолжиле со својата приватна изложба на 17 октомври 2006 година.[19]

 
„Ловната плоча“ во зградата на унгарскиот парламент

Во март 2007 година, Весникот за уметност објавиле дека има уште „187 сребрени позлатени лажици, 37 сребрени чаши за пиење и 5 сребрени чаши“, претходно непознати, но се дел од оригиналното богатство, се верувало дека постојат.[20] Истражувањето презентирано во февруари 2008 година од страна на унгарскиот археолог Золт Виси го зајакнало мислењето дека потеклото на богатството можеби е регионот на езерото Балатон во Унгарија.[21]

Археолошката програма на Канал 4 Тим на време емитувале специјална емисија за богатството во декември 2008 година.[22] Програмата ги презентирала доказите на Унгарија за веројатното потекло на богатството во близина на градот Полгарди. Маркизата од Нортхемптон се повлекла од планираното учество во програмата и на Канал 4 не им била дадена дозвола да го снимат богатството, кое се чувало во трезорот на Бонамс во Лондон.

Враќање во Унгарија

уреди

На 26 март 2014 година, Виктор Орбан, унгарскиот премиер, изјавил дека половина од богатството Сеусо (седум предмети) е вратено на Унгарија, за сума од 15 милиони евра.[3][4] Седумте артефакти биле привремено изложени во зградата на унгарскиот парламент на 29 март 2014 година. На 12 јули 2017 година, унгарскиот премиер изјавил дека седум парчиња се вратени во Унгарија, а богатството ќе биде изложено заедно.[23] Од 28 јуни 2019 година, целосното богатство е изложено во Унгарскиот национален музеј како постојана изложба „Богатството Сеусо. Сјајот на Римската Панонија“.[24]

Поврзано

уреди

Галерија

уреди
  •  
    Геометриска плоча
  •  
    Ловечка плоча
  •  
    Ловечка плоча (детал)
  •  
    Дионис
  •  
    Дионис
  •  
    Стоп за животни
  •  
    Кутија за парфеми
  •  
    Ахилова плоча
  •  
    Мелеаџерска чинија
  •  
    Мелеаџерска чинија (детали)

Наводи

уреди
  • Весник за трговија со антиквитети, 30 септември 2006 година
  • Рут Е. Лидер-Њуби - Среброто и општеството во доцната антика: функции и значења на сребрената плоча во четвртиот до седмиот век
  • Марлија Мундел Манго и Ана Бенет - „Богатството Севсо“ во Journal of Roman Archeology Suppl. 12:1, 1994 г.

Поврзано

уреди
  • Лео В. Гагион, Харви Курцвејл и Лудовик де Валден - „Судењето на богатството Севсо: Што ќе направи нацијата во име на своето наследство“ во Кејт Фиц Гибон, ед. - Кој го поседува минатото? Културна политика, културна сопственост и закон . (Прес на Универзитетот Рутгерс, 2005)ISBN 0-8135-3687-1

Надворешни врски

уреди
  1. ↑ 1,0 1,1 Antiques Trade Gazette Архивирано на 29 септември 2007 г., 30 September 2006.
  2. ↑ „Time Team Specials – The Mystery of the Roman Treasure – Channel 4“. channel4.com. Посетено на 2015-08-30.
  3. ↑ 3,0 3,1 „Orbán: Magyarország visszaszerezte a Seuso-kincset“. hvg.hu. 26 March 2014. Посетено на 2014-03-26.
  4. ↑ 4,0 4,1 „Hungary buys back 7 Roman-era silver trays, jugs“. idahostatesman.com. 26 March 2014. Посетено на 2014-03-26.
  5. ↑ „Sevso Treasure, "Hungary's family silverware," returned“. Budapest Business Journal. 26 March 2014. Посетено на 2014-03-30.
  6. ↑ „Baán: Hetek óta itthon van a Seuso-kincs, a TEK hozta haza“. HVG. 12 July 2017. Посетено на 2017-07-12.
  7. ↑ „The Seuso Treasure - The Splendour of Roman Pannonia“. Hungarian National Museum. Посетено на 17 September 2023.
  8. ↑ „Helyi divattal igazolják a Seuso-kincsek eredetét – Hírek – Múlt-kor történelmi magazin“. mult-kor.hu. Посетено на 2015-08-30.
  9. ↑ „Bűnügy: Bors: újra nyomoz az NNI a Seuso-kincseket megtaláló Sümegh meggyilkolása ügyében – HVG.hu“. hvg.hu. Посетено на 2015-08-30.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 Peritz, Romina (28 March 2014). „Borba za neprocjenjivo Seusovo blago“. Jutarnji list (хрватски). Посетено на 7 October 2016.
  11. ↑ Republic of Croatia, et al. v. Trustee of the Marquess of Northampton 1987 Settlement, 203 A.D.2d 167, 610 N.Y.S.2d 263 (1994); Republic of Croatia, et al. v. Trustee of the Marquess of Northampton 1987 Settlement, 232 A.D.2d 616, 648 N.Y.S.2d 25 (1st Dep't 1996).)
  12. ↑ Ancient silver returned to owner. upi.com April 22, 1994
  13. ↑ The Times, 8 May 1999.
  14. ↑ Собраниски расправи, House of Commons, 25 јуни 1999 г., столб WA111
  15. ↑ Gibbon, K.F.; American Council for Cultural Policy (2005). Who Owns the Past?: Cultural Policy, Cultural Property, and the Law. Rutgers University Press. стр. 94. ISBN 9780813536873. Посетено на 2015-08-30.
  16. ↑ „The Curse of the Sevso Silver – The Atlantic“. theatlantic.com. Посетено на 2015-08-30.
  17. ↑ "Sevso Treasure Up For Sale" at culture.hu – Hungarian Ministry of Education and Culture.[мртва врска][мртва врска]
  18. ↑ Hansard 12 October 2006
  19. ↑ Art Newspaper Архивирано на 5 февруари 2012 г., Times Архивирано на 4 јуни 2011 г. and Guardian
  20. ↑ „The silver missing from the Sevso hoard?“. theartnewspaper.com. Архивирано од изворникот на 2007-03-10. Посетено на 2015-08-30.
  21. ↑ „Archaeology of the Sevso Treasure | Current Archaeology“. archaeology.co.uk. Посетено на 2015-08-30.
  22. ↑ „Time Team Specials – Episode Guide – Channel 4“. channel4.com. Посетено на 2015-08-30.
  23. ↑ „Orbán: Hazakerült a Seuso-kincsek további hét darabja“. hvg.hu. 12 July 2017. Посетено на 2017-11-28.
  24. ↑ „Permanent exhibition“. Seuso Research project official site. Посетено на 17 September 2023.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Богатство_Сеусо&oldid=5290106“