Арлекин

Арлекин (италијански: Arlecchino; француски: Arlequin; старофранцуски: Harlequin) — најпознат „цани“ (комичен слуга) од италијанската Комедија дел арте. Улогата се верува дека била воведена од страна на Цан Ганаса на крајот од 16 век, но истата била популаризирана од страна на италијанскиот глумец Тристано Мартинели во Париз во периодот од 1584-1585 година, и станала типски лик по смртта на Мартинели во 1630 година.

Класичен изглед на ликот на Арлекин во Комедија дел арте во 1670-тите, прикажан со волшебничко стапче кое служело за промена на сцената во претставата

Арлекин е препознатлив по карираниот костум. Неговата улога опишува весел, досетлив и итар слуга, кој често настојува да ги спречи намерите на неговиот господар и се обидува да ја заведе својата љубена Коломбина преку духовитост и снаодливост, често борејќи се за неа со суровиот и меланхоличен Пјеро. Неговиот лик подоцна прераснал во прототип на романтичен херој. Арлекин ги наследил својата физичка пргавост, измамнички способности и име од злонамерниот ѓавол во средновековните претстави за Исусовите страдања.

Ликот на Арлекин се појавил во Англија во почетокот на 17 век и заземал главна улога во изведениот жанр Арлекинада, воведен од страна на Џон Рич во почетокот на 18 век. Со развојот на жанрот Арлекинада како вид на пантомима, ликот на Арлекин бил поврзуван со ликот на Кловн. Околу 1800 година, англискиот глумец Џозеф Грималди од ликот на Кловн направил груба претстава за попрефинетиот лик на Арлекин, кој станал повеќе од романтичен лик. Највлијателна двојка која ги толкувала ликовите на Арлекин и Кловн во Викторијанската епоха биле браќата Пејн, кои биле активни во текот на 1860-тите и 1870-тите години.

Во уметноста и во популарната култура

• „Арлекин“ (англиски: Harlequin) — композиција на американската џез-група Ведер рипорт (Heavy Weather) од 1977 година.

Поврзано

• Комедија дел арте
• Кловн

Литература

• Andrews, Richard (2008). The Commedia dell'Arte of Flamino Scala: A Translation and Analysis of 30 Scenarios. Lanham, Maryland: The Scarecrow Press. ISBN 9780810862074.
• Banham, Martin, editor (1995). The Cambridge Guide to the Theatre (new edition). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 9780521434379.
• Beijer, Agne; Duchartre, Pierre-Louis (1928). Recueil de plusieurs fragments des premières comédies italiennes qui on été représentées en France sous le règne de Henri III. Recueil, dit de Fossard, conservé au musée national de Stockholm. Paris: Duchartre & Van Buggenhoudt. OCLC 963462417.
• Duchartre, Pierre-Louis (1929; Dover reprint 1966). The Italian Comedy. London: George G. Harrap and Co., Ltd. ISBN 0486216799.
• Ferrone, Siro (2006). Arlecchino. Vita e avventure di Tristano Martinelli attore. Bari: Lateraz. ISBN 9788842078685.
• Gambelli, Delia (1993). Arlecchino a Parigi. Rome: Bulzoni. ISBN 9788871195803.
• Henke, Robert (2002). Performance and Literature in the Commedia dell'Arte. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 9780521172387.
• Katritzky, M. A. (2006). The Art of Commedia: A Study in the Commedia dell'Arte, 1560-1620, with Special Reference to the Visual Records. Amsterdam & New York: Rodopi B. V. ISBN 9789042017986.
• Lea, K.M. (1934). Italian popular comedy: a study in the Commedia dell'Arte, 1560-1620, with special reference to the English stage. 2 vols. Oxford: Oxford University Press.
• McConnell Stott, Andrew (2009). The Pantomime Life of Joseph Grimaldi. Edinburgh:Canongate Books Ltd. ISBN 9781847677617.
• Neville, Giles (1980). Incidents In the Life of Joseph Grimaldi. London: Jonathan Cape Ltd. ISBN 0224018698.
• Oreglia, Giacomo (1968). The Commedia dell'Arte. New York: Hill and Wang. pp. 55–70. ISBN 9780809005451.
• Rudlin, John (1994). Commedia dell’Arte, An actor’s handbook. London: Routledge. ISBN 9780415047708.
• Rudlin, John; Crick, Olly (2001). Commedia dell'Arte: A Handbook for Troupes. London: Routledge. ISBN 9780415204088.
• Sterling, Charles (1943). "Early Paintings of the Commedia Dell Arte in France." Metropolitan Museum of Art Bulletin, New ser., v. 2, no. 1 (Summer, 1943).
• Scuderi, Antonio. "Arlecchino Revisited: Tracing the Demon from the Carnival to Kramer and Mr. Bean." Theatre History Studies, vol. 20, 2000., pp. 143–155.

Надворешни врски

• Арлекин на Ризницата ^?