Шавринке
Шавринке (словенечки: Šavrinke, еднина: Šavrinka; италијански: savrine или saurine) биле девојчиња и жени од заднината на северна словенечка Истра, како и од хрватска Истра, кои продавале земјоделски култури и други помали стоки на градските пазари.
Активни особено околу градот Трст, сега во Италија, Шавринке го надополнувале својот приход на домаќинството продавајќи земјоделски производи во околните градови. Главниот производ што го продавале Шавринки биле јајцата. За да ги набавеле, понекогаш враќале во селото производи како игли, конци, иглички и ножици.
Како и многу други форми на женска работа надвор од домаќинството, Шавринке вообичаено се занимавале со оваа форма на трговија како млади адолесценти. Поточно, тие би го научиле занаетот од нивните мајки по завршувањето на шесте одделенија од основното училиште и ќе престанеле да работат по бракот. Само во тешки економски ситуации, мажените жени продолжиле да се занимаваат со овој занает, кој понекогаш барал повеќедневно пешачење помеѓу урбаните и руралните центри или најмалку три часа пешачење дневно. Шавринките најмногу продавале јајца и леб, но собирале и бобинки и јаткасти плодови на патот.[1]
Домаќинствата во кои жените работеле како Шавринке биле главно многу сиромашни. Така, мажите од домаќинството често барале и платена работа шетајќи по селата во областа на Трст со мотика на рамениците.[2] Така, мотиката на машкото рамо го означувала како да бил достапен за работа, а и како сиромашен. Еквивалентна ознака за Шавринки биле нивните стапала, кои биле обележани со прашина, кал и животински измет што ги исполнувале патиштата. На словенечкиот дијалект што се зборувал на овие простори (познат како Бржанија или Крашки роб), овој вид нечистотија на патиштата се нарекувал шавре, па оттука и името на овие жени.[3] Сепак, повеќето речници ја преведувале šavra како „незгодна, несмасна“ жена.[4] Било неизвесно дали словенечките ридови Шаврин биле именувани по Шавринке или обратно.
Овој облик на труд бил главно феномен од крајот на деветнаесеттиот век, а во голема мера исчезнала до крајот на Втората светска војна. Клучна економска институција во селата на Истар во време на мир, работата на Шавринки била ограничена со владините регулативи кои имале за цел да ја регулираат продажбата на јајца во Австрија за време на Првата светска војна и во Италија, на која регионот и припаѓал по војната, за време на фашизмот. Последователното воведување на дозволи за продажба на јајца, кои биле прилично скапи, го претворило огромното мнозинство од Шавринки во де факто шверцери, кои се изложиле на ризик себеси и своите деца.[5] Под италијанско владеење, казната за нелегална трговија со јајца најчесто ја носеле локалните полициски сили, кои ги конфискувале јајцата, а понекогаш и го апселе шверцерот за една ноќ. Нивната адаптација на нелегалниот статус на нивната работа додала и други многу посакувани стоки на репертоарот на Шавринке, како што биле грапа и цигари.[6] Ова било случај дури и кога нивната трговија не била нужно криминализирана во Италија и Југославија по Втората светска војна, делумно според Римскиот договор од 1955 година.
Во современа Словенија, Шавринките станале дел од локалниот фолклор. Тие биле запаметени како жени кои донеле завидни приходи во своите села со напорна работа, што во одреден момент ги направило и вреден брачен партнер.[7] Како симбол на Истра, нивните животи биле одбележани во романите како „Шавринке“ на Марјан Томшич (1986), како и во песните на Алојз Коцјанчич (собрано во Шавриске песми, 1962 година). Јужно од селото Храстовље на словенечкото приморје била скулптурата на познатиот сликар и селанец Јоже Полен, подигната во 1990 година, на која била прикажана Шавринка која носела корпа со леб над главата. Локалното културно здружение, „Шаврини ину анка Шавринке“, честопати ѝ прикажувала на јавноста сцени од животот на овие жени како форма на зачувување на наследството.[8] Повторното откривање и вградување на Шавринке некои научници го гледале како дел од развојот на регионалниот истарски идентитет кој ги преминувал државните граници, но го нагласувало словенечкиот национален елемент, ако не и доминација, во регионот.
Наводи уреди
- ↑ Del Bello, Nicoló (1890). La Provincia dell' Istria. Studi economici. Koper: Capodistria. стр. 132.
- ↑ Ivančič, Miloš (2014). Abitanti so v Istri. Lipa. ISBN 97896193762-0-1.
- ↑ Andrejabutolo (2018-07-11). „Šavrinske vasi“. skokcezplot. Посетено на 2021-03-07.
- ↑ „šavra“. Slovar slovenskega knjižnega jezika (Druga, dopolnjena in deloma prenovljena. изд.). Inštitut za slovenski jezik Frana Ramovša ZRC SAZU. 2014.
- ↑ Rožac Darovec, Vida (2007). „L'attraversamento del confine nei ricordi delle donne istriane“. Qualestoria. XXXV (1): 37–58.
- ↑ Verginella, Marta (2018). „La mobilità femminile tra confini politici e nazionali nell'area alto-adriatica tra Ottocento e Novecento“. DEP. 38: 69–82.
- ↑ Ledinek, Špela; Rogelja, Nataša (2000). Potepanja po poteh Šavrinke Marije. Ljubljana: Slovensko etnološko društvo. ISBN 9789619031988.
- ↑ „Kulturno društvo Šavrini in anka Šavrinke Gračišče“. savrinke.blogspot.com (словенечки). Посетено на 2021-03-07.