Четници! Борбените герилци

Четници! Борбените герилци е воен филм направен во 1943 година. Во филмот глумеле Филип Дорн, Ана Стен и Мартин Кослек.

Филмот првично бил наречен Седмата колона. Режиран е од Луис Кинг и е заснован на приказна на Џек Ендрјус, кој исто така го напишал и сценариото. Филмот бил продуциран од Сол М. Вурцел и Брајан Фој. Филмот бил најавен во списанието Бокс Офисе во изданието од 30 мај 1942 година: „„Седмата колона“, приказна заснована на подвизи на генералот Дража Михаиловиќ, југословенски герилски водач. Филмот се појавувил во каталогот на Американскиот филмски институт (АФИ) за американски играни филмови направени помеѓу 1941-1950 година.

Филмот беше рекламиран во оригинална печатена реклама на следниов начин:

„Најавуваме -- Највозбудливата слика објавена оваа година! Возбудата ја следи возбудата во оваа жива драма... која се распламтува од денешните наелектризирани наслови! Токму овој момент...се уништува воз на нацистичката војска. . .! Живејте, сакајте, борете се со Драја Михајлович и неговите борбени герилци“.

Заплет

Во почетната сцена, германските војници и тенкови се прикажани како го напаѓаат Кралството Југославија додека бомбардери го напаѓаат главниот град Белград . Кога нацистичка Германија, Италија, Унгарија и Бугарија ја нападнаале Југославија на 6 април 1941 година, полковникот на српската армија Дража Михаиловиќ формира банда од герилци познати како четници, кои започнуваат движење на отпорот против окупацијата на Оската. Силите на Михаиловиќ потоа се впуштаат во напад на германските и италијанските сили, принудувајќи ги да ангажираат седум дивизии на Оската против нив.

Четниците заробуваат италијански конвој за снабдување. Потоа, Михаиловиќ преку радио контактира со германскиот штаб во блискиот крајбрежен град Котор во Црна Гора и нуди размена на италијански заробеници за бензин. Разгневен, генералот Фон Бауер одбива, но кога Михаиловиќ се заканува дека ќе ја извести италијанската висока команда за неговата одлука, полковникот на Гестапо Вилхелм Брокнер му наредува на Фон Бауер да се усогласи.

Брокнер, кој не можеше да го фати Михаиловиќ, е убеден дека сопругата на југословенскиот лидер Љубица и нивните две деца, Нада и Мирко, се кријат во Котор. Тој планира да ги искористи како заложници за да го уценува Михаиловиќ да се предаде. Брокнер ги предупредува жителите на градот дека секој што ќе биде фатен како му помага на семејството Михаиловиќ ќе биде погубен и подготвува депортација на 2.000 мажи од Котор во нацистичка Германија.

Сепак, секретарката на Брокнер, Наталија, е шпион на четниците и е вљубена во Алекса, еден од помошниците на Михаиловиќ. Предупредени од информациите на Наталија, четниците го напаѓаат возот во кој се превезувале двете илјади затвореници и ги ослободуваат. Во знак на одмазда, Брокнер дава декрет дека нема да им се дели храна на граѓаните на Котор додека Лубица и нејзините деца не бидат предадени на Германците. Лубица се обидува да му се предаде на Брокнер, но Наталија го спречува, по што Михаиловиќ бара да се сретне со Фон Бауер и Брокнер.

Меѓутоа, откако Михаиловиќ пристигнува во германското седиште, Фон Бауер изјавува дека, бидејќи официјалната југословенска влада капитулирала, меѓународното право не го спречува да го убие Михаиловиќ, иако тие се состануваат под знамето на примирје. Михаиловиќ потоа му открива на генералот дека четниците ги држат како заложници неговата сопруга и ќерка, како и љубовницата на Брокнер и дека ќе бидат погубени доколку на граѓаните на Котор не им се даде храна. Блефувајќи, Михаиловиќ исто така му кажува на генералот дека го заробил фелдмаршалот фон Клаузевиц и 600 војници и тие исто така ќе бидат погубени доколку не се исполнат неговите услови. Генералот налутено го ослободува Михаиловиќ и обезбедува оброци за Котор.

Синот на Михаиловиќ, Мирко, демонстрирајќи го својот патриотизам, го издава својот вистински идентитет на својата учителка по германски. По приведувањето на Мирко, Фон Бауер и Брокнер ја придружуваат Љубица до планинското упориште на Михаиловиќ и потоа го информираат дека секој маж, жена и дете во Котор ќе бидат погубени доколку четниците не се предадат во рок од 18 часа.

Михаиловиќ ја известува Љубица дека не може да се предаде. Таа потоа се враќа во Котор за да ги утеши нивните деца. Михаиловиќ веднаш организира план за напад и испраќа дел од своите луѓе на планинскиот премин во Котор, каде што ги измамуваат Германците да мислат дека се предаваат, додека останатите четници го напаѓаат градот од планините од другата страна.

Иако Алекса, кој добил задача да се инфилтрира во германската артилериска батерија, е заробен од Германците, планот на Михаиловиќ успева. По интензивна битка, четниците ја добиваат контролата над Котор и ги ослободуваат сите заложници, вклучително и семејството на Михаиловиќ.

Во последната сцена, Михаиловиќ емитува радио порака до своите сограѓани Југословени дека герилците ќе продолжат да се борат додека не ја повратат целосната слобода за својот народ и не ги избркаат трупите на Оската која напаѓа.

Критички прием

Податотека:Chetniks 193 Movie Poster.jpg

Постер за филм на Фокс од 1943 година.

„Њујорк тајмс“ позитивно го критикуваше филмот на 19 март 1943 година, откако бил прикажан во Њујорк на „Глоуб“ во рецензијата на „ТМП“, Томас М. Прајор. Прајор напишал дека филмот е „прекрасно одигран“ и дека го има „вистинскиот дух“.

Хал Ериксон од Алл Мовие (AMG) исто така позитивно го критикуваше филмот, опишувајќи како Дража Михаиловиќ бил оправдан и ослободен од настаните по војната. Ериксон напиша дека филмот го прикажува Дража Михаиловиќ како „несебичен идеалист, кој ги водеше своите трупи на отпорот, познати како четници, во еден по друг напад против Германците за време на Втората светска војна“.

Филмот бил поволно оценет во весникот за забава во Лос Анџелес, „Холивуд репортер“, кога бил објавен во 1943 година: „Ретко кога Холивуд обрнал внимание на филм кој нуди повеќе возбудлив материјал од оваа прва функција за жив воен херој од Втората светска војна“.

Во прегледот во Чикаго Дејли Трибјун на 1 април 1943 година, „Приказната за четниците е драматично раскажана во филмот „ЧЕТНИК“, Меј Тине напиша: „Ова е жестоко задоволувачка слика. Сите знаеме за четниците, борбени герилци на Југославија. Го голтаме секој збор што можеме да го најдеме за да прочитаме за нив - и многумина од нас сонуваат за нив. . . . Сега доаѓа филмот. . .

Филмот бил прикажан во кината низ целата земја во САД во 1943 година. Филмот бил прикажан на Глоуб во Њујорк Сити на 18 март, Б и К Аполо во Чикаго, театарот Вилијамсбург во Вирџинија во недела, 21 февруари 1943 година како Борбените герилци: „четници“, во театарот Стенфорд во Пало. Алто Калифорнија и театарот Квилна во Лима, Охајо. Филмот бил прикажан како двоен игран во некои кина во 1943 година, во комбинација со Ние сме маринците (1942), документарен филм за американскиот марински корпус.

Според приказната во списанието Бокс Офисе од 3 април 1943 година, „Градоначалникот на Чикаго во ПС за дебито на четниците“, градоначалникот на Чикаго, Едвард Џ. на 1 април.

Наследство

По војната, филмот бил повлечен од оптек откако Михаиловиќ бил обвинет за воени злосторства и погубен од комунистичката влада која ја презеде Југославија. Сепак, филмот бил реемитуван на колото за реприза на сите големи телевизиски пазари во Канада и САД во 1960-тите и 1970-тите. Во октомври, 2009 година, филмот бил прикажан на филмскиот фестивал во Загреб во Хрватска како дел од неговата споредна програма во категоријата Филм како пропаганда.

Специјалистот на американската морнарица од прва класа Артур „Џиби“ Џибилијан, кој го гледал филмот во 1943 година, пред да замине во Југославија окупирана од Германија, каде што го запознал Дража Михајлович како дел од операцијата Хаљард, позитивно го прегледа филмот на IMDb во 2010 година.

Улоги

• Филип Дорн како Дража Михаиловиќ
• Ана Стен како Љубица Михаиловиќ
• Шеперд Струдвик (заслужен како Џон Шеперд) како поручник Алекса Петровиќ
• Мартин Кослек како Гестапо Кол. Вилхелм Брокнер
• Вирџинија Гилмор како Наталија
• Феликс Баш како генерал фон Бауер
• Френк Лактин како мајор. Данило
• Лерој Мејсон како капетан. Сава
• Патриша Перст како Нада Михаиловиќ
• Мерил Роден како Мирко Михаиловиќ
• Лиза Голм (непозната) како Фрау Шпиц
• Џон Банер (непознат) како агент на Гестапо
• Џино Корадо (непознат) како италијански поручник
• Нестор Паива (непознато) како мајор Франческо Бедеро
• Ричард Рајен (непознат) како радио најавувач

Извори

• Hanson, Patricia King, ed. The American Film Institute Catalog of Motion Pictures Produced in the United States, Feature Films, 1941-1950. Berkeley and Los Angeles, CA: University of California Press, 1999. "Chetniks!", pages 411-412.
• Evans, Alun, editor. Brassey's Guide to War Films. Dulles, VA: Potomac Books, Inc., 2000.
• Chetniks! The Fighting Guerrillas on the Turner Classic Movies (TCM) website.
• Answers.com article on Chetniks! The Fighting Guerrillas.
• New York Times movie review, Movie Review, Chetniks - The Fighting Guerrillas (1943), March 19, 1943 by NYT movie critic T.M.P., Thomas M. Pryor.
• Hal Erickson review of Chetniks! The Fighting Guerrillas on All Movie Guide (AMC).
• Dick, Bernard F. The Star-Spangled Screen: The American World War II Film. Lexington, KY: University Press of Kentucky, 1985, reprinted in 1996. Chetniks! The Fighting Guerrillas is analyzed on pp. 163–165.
• Lees, Michael. The Rape of Serbia: The British Role in Tito's Grab for Power, 1943-1944. New York: Harcourt Brace Jovanovich, 1991.
• Chetniks! The Fighting Guerrillas: A Critical Reappraisal in 2008 by Carl Savich.
• "The Chetniks", Treasury Star Parade, radio recording, episode #101 starring Orson Welles and Vincent Price, produced by the U.S. Treasury Department, 1942, written by Violet Atkins, produced by William A. Bacher.
• LIFE magazine, pages 32–33, July 15, 1946, "Mihailovich Awaits the Verdict". Photo essay entitled "Mihailovich: Chetnik leader fights for his life before open Yigoslav court-martial." LIFE photographs by John Phillips.
• Smith, Richard Harris. OSS: The Secret History of America's First Central Intelligence Agency. Guilford, CT: The Lyons Press, 2005.
• Jareb, Mario. (2006). "How the West Was Won: The Yugoslav Government-in-Exile and the Legend of Draza Mihailovich." Journal of Contemporary History, 3.
• Savich, Carl. (2003). "Draza Mihailovich and the Rescue of U.S. Airmen during World War II.", Serbian Unity Congress.
• Real Heroes Comics, #6, September, 1942. "Chief of the 'Chetniks': Draja Mihailovich." New York: Parents' Magazine Institute, pages 13–18.
• Real Life Comics, #8, November, 1942, Vol. 3, No. 2, "Draja Mihailovitch: The Yugoslav MacArthur." New York: Nedor Publishing.
• Goulart, Ron.Ron Goulart's Great History of Comic Books: The Definitive Illustrated History from the 1890s to the 1980s. NY: McGraw-Hill/Contemporary, 1986. "Draza Mihajlovic", index entry, p. 202.
• Sava, George. The Chetniks. London, UK: Faber and Faber, Ltd., 1942.
• Tamas, Istvan. Sergeant Nikola; A Novel of the Chetnik Brigades. NY: L.B. Fischer Publishing Corporation, 1942.
• Blockbuster listing for Chetniks! The Fighting Guerrillas.
• Inks, Major James M. Eight Bailed Out. NY: Norton, 1954.
• Felman, U.S. Air Force Major Richard. Mihailovich and I. Tucson, AZ: Self-published by author, copyright, 1964. Serbian Democratic Forum, October, 1972.
• Freeman, Gregory A. The Forgotten 500: The Untold Story of the Men Who Risked All For the Greatest Rescue Mission of World War II. NAL, 2007.
• Roberts, Walter, Tito, Mihailovic and the Allies. Duke University Press, 1987.
• "The Chetniks Of Yugoslavia." The War Illustrated, Volume 6, #146, January 22, 1943.
• Deroc, Milan. British Special Operations Explored: Yugoslavia in Turmoil, 1941–1943, and the British Response. Boulder, CO: East European Monographs/New York: Columbia University Press, 1988.
• Ford, Kirk. OSS and the Yugoslav Resistance, 1943-1945. Texas A & M University Press, 1992.
• Low, Robert. "Hitler's No.1 Headache: The Story of Draja Mihailovitch - Fighter for Freedom." Liberty magazine cover, April 25, 1942, page 18.
• "Mihailovich: Yugoslavia's Unconquered. He watches from his mountain walls. (World Battlefronts)." Time magazine cover by Vuk Vuchinich (1901–1974), Monday, May 25, 1942, Vol. XXXIX, No. 21.
• Boxoffice, May 30, 1942, page 16.
• "The Eagle of Yugoslavia.", Time magazine, Monday, May 25, 1942.
• Sindbaek, Tea. (2009). "The Fall and Rise of a National Hero: Interpretations of Draza Mihailovic and the Chetniks in Yugoslavia and Serbia Since 1945." Journal of Contemporary European Studies, 17, 1, 47-59.
• Ove, Torsten. "93-year-old's WWII feats are hidden no longer." Pittsburgh Post-Gazette, Sunday, November 23, 2008.
• Kurapovna, Marcia. Shadows on the Mountain: The Allies, the Resistance, and the Rivalries that Doomed World War II Yugoslavia. Hoboken, NJ: John Wiley and Sons, 2009.
• Pavelic, Boris, and Bojana Oprjan-Ilic. "USA Nevertheless Decorates Chetnik Leader Draza Mihailovic." Novi List, Rijeka, Croatia, May 10, 2005.
• "Chicago Mayor in PA For 'Chetniks' Debut". Boxoffice, April 3, 1943, p. 52.

Надворешни врски

• Chetniks!
• Chetniks! The Fighting Guerrillas
• Четници! Борбените герилци — AllMovie (англиски) Борбените Четници! Борбените герилци — AllMovie (англиски)
• Филмска рецензија на четници од 19 март 1943 година! Борбените герилци , Њујорк Тајмс, Томас М. Прајор
• Список на филмови во базата на податоци за Комплетниот индекс на светскиот филм од 1895 година