Чавела Варгас

Чавела Варгас
	Чавела Варгас настапува во 2009
Животописни податоци
Родено име	Изабел Варгас Лизано
Роден(а)	17 април 1919; Сан Хоакин де Флорес, Хередија, Костарика
Починал(а)	5 август 2012 (возр. 93); Куернавака, Морелос, Мексико
Жанрови	Ранчера
Занимања	пејачка, актерка
Период на активност	1961– 2012
Соработници	Хосе Алфредо Химензе

Изабел Варгас Лизано (шпански: Isabel Vargas Lizano; 17 април 1919 - 5 август 2012), попозната како Чавела Варгас била мексиканска пејачка родена во Костарика. Таа била позната по нејзината изведба на мексиканскa ранчера, но и за нејзиниот придонес во другите жанрови на популарната латиноамериканска музика. Таа била влијателен изведувач во Америка и Европа, муза на личности како Педро Алмодовар. Ја нарекувале грубиот глас на нежноста (шпански: la voz áspera de la ternura)^[1] Латинската Академија за Изведувачки Уметности и доделил Греми во 2007 година, откако ја добила наградата за животно дело во име на истата организација.

Живот и кариера

Варгас на концерт во Шпанија, 2006.

Варгас е родена во Костарика, во Сан Хоакин де Флорес како Изабел Варгас Лизано, ќерка на Франсиско Варгас и Херминија Лизано. Таа била крстена на 15 јули 1919 година со имињата "Марија Изабел Анита Кармен де Хесус". Поминала тешко детство. Нејзините родители се развеле и ја оставиле за неа да се грижи вујко ѝ. Се заразила со полиомиелитис. Името Чавела е нагалено од Изабел. На 17-годишна возраст ^[2] Чавела Варгас ја напуштила родната земја поради недостаток на можности за музичка кариера и заминала во Мексико, каде забавната индустрија тогаш била во подем. Таму живеела речиси осум децении и стекнала мексиканско државјанство. ^{[се бара извор]}

Долги години пеела на улиците но во триесеттите години станала професионален пејач. Во младоста Варгас се облекувала како маж, пушела пури, пиела многу, носела пиштол и била позната по нејзиното карактеристично црвено пончо, кој го облекувала на своите настапи. Варгас пеела канцонерска ранчера која ја изведувала во нејзин посебен стил. Типичната ранчера, претставена од Хосе Алфредо Хименес, била машка но емоционална песна за љубовта и несреќите што ги носи истата. Обично се пеела во со алкохол, бидејќи во мачо културата приказот на чувствата кај мажите биле дозволени само во пијана состојба. Ранчерата се пее од машка перспектива и со придружба на маријачи. Чавела ја пеела оваа песна соло, користејќи само гитара и глас, поттикнувајќи особен стил на пеење како човек во пијана состојба. Таа често го успорува темпото на мелодиите за да извлече драматична напнатост од песните..

Кон крајот на 50-тите години, таа стана позната во уметничките кругови, поради нејзините настапи во Акапулко, тогаш центарот на меѓународниот туризам, каде што пеела во салата Шампањ во ресторанот Ла Перла. Нејзиниот прв албум, Noche de Bohemia (Боемски Ноќи), бил издаден во 1961 година со професионална поддршка на Хосе Алфредо Хименес, еден од најистакнатите пејачи / текстописци на мексиканската ранчера.^[3] Таа снимила повеќе од 80 албуми.^[4] Варгас била многу успешна во текот на 1950-тите, 1960-тите и првата половина на 1970-тите, со турнеи во Мексико, САД, Франција и Шпанија^[5] и била блиска со многу истакнати уметници и интелектуалци од тоа време, меѓу кои и Хуан Рулфо, Агустин Лара, Фрида Кало, Диего Ривера, Долорес Олмедо и Хосе Алфредо Хименес.^[6]

Делумно повлекување и враќање на сцената

Повлекувањето од сцената се должело на 15 годишната борба со алкохолизмот, којашто таа ја опишала во својата автобиографија И ако сакате да ми го знаете минатото (Y si quieres сабја de mi pasado), објавена во 2002 година, како "моите 15 години во пеколот".^[7] Чавела не можела да продолжи со нејзините тешки пијанства и интензивен живот. Во 1970 година, "потопена во алкохолната магла", како што самата вели, ја вратило назад некое индиско семејство помагајќи и без да знае која е. Во 2003 година, таа во "Њујорк тајмс" изјавила дека 25 години не пиела.^[8]

Варгас се вратила на сцената во 1991 година, настапувајќи во боемскиот ноќен клуб "Ел Хабито" во Којоакан, Мексико Сити. Нејзината кариера почнала да ја враќа меѓународната важност со изведби во Латинска Америка, Европа и САД. Дебито на Варгас во Карнеги Хол било во 2003 година, на нејзина 83-годишна возраст ^[9] со промоција на шпанскиот режисер Педро Алмодовар кој бил нејзин обожавател и пријател.

На 81-годишна возраст, таа јавно изјавила дека е лезбијка во автобиографијата со наслов И ако сакаш да ми го знаеш минатото.

Тоа не ги изненадило нејзините обожаватели. Со години Варгас одбивала да го промени родот при пеењето на песните. Песната "Палома Негра" ("Црниот гулаб"), Варгас ја изведува како да е маж кој ја обвинува жената дека се забавува цела ноќ и му го крши срцето.

Филмско појавување

Варгас се појавува во многу филмови на Алмодовар, вклучувајќи ги и Цветот на мојата тајна ,во песната и во видеото. Таа сепак рекла дека глумата не била нејзината амбиција, иако претходно учествувала во филмови како филмот Ла Солдадера од 1967 година. Варгас се појавила и во филмот Фрида пеејќи ја песната La Llorona (Жената која липа).^[10] Нејзината класична песна "Палома Негра" исто така била вклучена во саундтракот на филмот. Самата Варгас, како млада жена, наводно имала афера со Фрида Кало додека таа била во брак со муралистот Диего Ривера.^[10]^[11] Таа се појавила и во филмот Бабел на Алехандро Гонсалес Ињариту, пеејќи ја песната "Tú me acostumbraste" ("Се навикнав на тебе"), болеро на Франк Домингес.

На 10 февруари 2017 година, за првпат бил прикажан биографскиот филм Чавела, во режија на Кетрин Гунд и Дареша Ки. Филмот меѓу другите ги прикажува Педро Алмодовар, Елена Бенарох и Мигел Боше.^[12]

Во литературата и музиката

Песната на Хоакин Сабина "Por el Boulevard de los Sueños Rotos" ("По булеварот на скршени соништа") е посветена на Варгас. Серџо Рамирес Меркадо, писател од Никарагва, во 2011 година го објавил романот Бегалка (шпански: La Fugitiva), измислена приказна за животот на една писателка од Костарика, Јоланда Оримуно. Во делото на Рамирес, животот на Оримуно го раскажуваат три жени коишто ја запознале. Според многу критичари, еден од женските ликови кои ја раскажуваат приказната на Оримуно е пејачка кој личи на Чавела Варгас. Ликот зборува за својот живот и за невозвратената љубов кон Јоланда Оримуно.

Смрт

Чавела Варгас беше хоспитализирана неколку недели како резултат на респираторни проблеми. Починала во Куернавака, Мексико. Според нејзината официјална страница на Фејсбук, нејзините последни зборови биле "Заминувам со Мексико во срцето".

Дискографија

Con el cuarteto Lara Foster, 1961
Hacia la vida, 1966
Corridos de la revolución, 1970
Amanecí en tus brazos, 1973
La Original, 1973
Lamento Borincano, 1973
Poema 20, 1975
Noche Bohemia, 1989
Noche de Ronda, 1989
Piensa en mí AKA Vuelve, 1991
Boleros, 1991
La Llorona, 1993
Sentimiento de México (vol. 1), 1995
De México y del Mundo, 1995
Le canta a México, 1995
Volver, volver, 1996
Dos, 1996
Grandes mementos, 1996
Macorina, 1994/1996
Chavela Vargas, 1997
Pasión bolero, 1999
Colección de oro, 1999
Con la rondalla del amor de Saltillo, 2000
Para perder la cabeza, 2000
Las 15 grandes de Chavela Vargas, 2000
Grandes éxitos, 2002
Para toda la vida, 2002
Discografía básica, 2002
Antología, 2004
Somos, 2004
En Carnegie Hall, 2004
La Llorona, 2004
Cupaima, 2006/2007
Soledad, 2007
Piensa en mí, 2009
Luz de Luna, 2010
Por mi culpa!, 2010
Luna Grande, 2012

Поврзано

Наводи

↑ Boccanera, Jorge, Entrelineas: Dialogos con Jorge Boccanera, ed. Mario José Grabivker (Buenos Aires: Ediciones instituto movilizador fondos cooperativos C.L., 1999)
↑ Vargas, Chavela, Y si quieres sabre de mi pasado , ed. JC Vales, 2nd ed (Madrid: Santillana Ediciones Generales, 2002). Во интервјуто за Хорхе Боканера, Варгас е цитирана како вели дека пристигнала во Мексико во 17-тата година.
↑ Diccionario de la Música Española e Hispanoamericana. 5 vols. Madrid: Sociedad General de Autores y Editores, 2002. s.v. "Vargas, Chavela".
↑ Yarbro-Bejarano, Yvonne. "Crossing the Border with Chabela Vargas: A Chicana Femme's Tribute" [sic] Chap. 3, Sex and Sexuality in Latin America (New York: New York University Press, 1997)
↑ Diccionario de la Música Española e Hispanoamericano. 5 vols. Madrid: Sociedad General de Autores y Editores, 2002.
↑ Boccanera, Jorge, Entrelineas: Dialogos con Jorge Boccanera, ed. Марио Хосе Грабиверкер (Буенос Аирес: Едиција на Институтот за развој на фондови за соработка, 1999)
↑ Vargas, Chavela, Y si qui pasado, ed. J.C. Vales, 2nd ed (Madrid: Santillana Ediciones Generales, 2002), p. 189
↑ Некролог во Њујорк тајмс [1], 7 август 2012 година
↑ Vargas, Chavela. (2006) Chavela at Carnegie Hall, CD recording, Tommy Boy
↑ ^10,0 ^10,1 Vargas, Chavela, Y si quieres sabre de mi pasado, ed. JC Vales, 2nd ed (Madrid: Santillana Ediciones Generales, 2002)
↑ Sofía Ruiz-Alfaro PhD (2012) From Chavela to Frida: Loving from the Margins,Journal of Homosexuality, 59:8, 1131-1144, DOI: 10.1080/00918369.2012.712818
↑ Chavela, Посетено на 2019-01-13

Надворешни врски

Чавела Варгас — AllMusic (англиски)
Преглед на албумот во "Карнеги Хол" на Sound Generator

[1] Boccanera, Jorge, Entrelineas: Dialogos con Jorge Boccanera, ed. Mario José Grabivker (Buenos Aires: Ediciones instituto movilizador fondos cooperativos C.L., 1999)

[2] Vargas, Chavela, Y si quieres sabre de mi pasado , ed. JC Vales, 2nd ed (Madrid: Santillana Ediciones Generales, 2002). Во интервјуто за Хорхе Боканера, Варгас е цитирана како вели дека пристигнала во Мексико во 17-тата година.

[3] Diccionario de la Música Española e Hispanoamericana. 5 vols. Madrid: Sociedad General de Autores y Editores, 2002. s.v. "Vargas, Chavela".

[4] Yarbro-Bejarano, Yvonne. "Crossing the Border with Chabela Vargas: A Chicana Femme's Tribute" [sic] Chap. 3, Sex and Sexuality in Latin America (New York: New York University Press, 1997)

[5] Diccionario de la Música Española e Hispanoamericano. 5 vols. Madrid: Sociedad General de Autores y Editores, 2002.

[Boccanera,_Jorge_1999-6] Boccanera, Jorge, Entrelineas: Dialogos con Jorge Boccanera, ed. Марио Хосе Грабиверкер (Буенос Аирес: Едиција на Институтот за развој на фондови за соработка, 1999)

[7] Vargas, Chavela, Y si qui pasado, ed. J.C. Vales, 2nd ed (Madrid: Santillana Ediciones Generales, 2002), p. 189

[nytimes.com-8] Некролог во Њујорк тајмс [1], 7 август 2012 година

[9] Vargas, Chavela. (2006) Chavela at Carnegie Hall, CD recording, Tommy Boy

[Vargas,_Chavela_2002-10] 10,0 ^10,1 Vargas, Chavela, Y si quieres sabre de mi pasado, ed. JC Vales, 2nd ed (Madrid: Santillana Ediciones Generales, 2002)

[11] Sofía Ruiz-Alfaro PhD (2012) From Chavela to Frida: Loving from the Margins,Journal of Homosexuality, 59:8, 1131-1144, DOI: 10.1080/00918369.2012.712818

[12] Chavela, Посетено на 2019-01-13

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]