Википедија

Форт Гале

Гале Форт, во заливот Гале на југозападниот брег на Шри Ланка, прво бил изграден во 1588 година од Португалците, а потоа поопширно утврден од Холанѓаните во текот на 17 век од 1649 година наваму. Станува збор за споменик на историско, археолошко и архитектонско наследство, кое задржува полиран изглед повеќе од 432 години,поради обемната реконструктивна работа направена од Археолошкиот оддел на Шри Ланка [1]

Тврдината има шарена историја, а денес има мултиетничко и мултирелигиозно население. Владата на Шри Ланка и многу Холанѓани кои сè уште поседуваат некои од имотите во тврдината и се обидуваат да го направат ова едно од современите светски чуда. Вредноста на наследството на тврдината е препознаена од УНЕСКО и локалитетот е впишан како културно наследство на светското наследство на УНЕСКО.

Тврдината Гале, позната и како Холандската тврдина или „Беговите на Гале “, го издржа цунамито на Боксинг кој оштети дел од крајбрежната област градот Гале.

Етимологија уреди

Постојат многу верзии на зборот „Гале“ што е додаден на тврдината. Една верзија е дека тоа е дериват на „Gallo“ од португалскиот јазик, што значи „петел“. Другата верзија е било „галаа“, на синхалски што значи „стадо говеда“ или место каде што се чувала стоката.[2]

Историја уреди

 
Гале Форт ± 1672
 
Карта на Гале Форт ±1740
 
Поглед на улицата Црква, 1737 година

Најраното историско постоење на Гале е проследено до светската карта на Птоломеј од 125-150 н.е., кога тоа било прометно пристаниште, кое тргувало со Грција, арапските земји, Кина и други. Нејзиното спомнување како „пристаниште на Левантот“ е направено во космографијата на Козмас Индикоплеусте . Ова е пристаништето каде Португалците, под водство на Лоренсо де Алмеида, го направиле своето прво слетување во 1505 година на островот и предизвикале забележителна промена во развојот на островот со нивното блиско пријателство со Дармапаракрама Баху (1484–1514), тогашниот крал на земјата. Пред Португалецот да пристигне овде, Ибн Батута ја допрел базата во ова пристаниште. Ова бил почеток на историјата на тврдината, која била изградена од Португалците, заедно со францисканската капела (сега главно во урнатини) внатре во тврдината во 1541 година. Тврдината, исто така, во подоцнежните години служела како затворски логор за затворање на синхалските домородци кои се противеле на Португалците.[2][3] Португалците се преселиле во Коломбо од Гале бидејќи го претпочитале второто. Меѓутоа, во 1588 година, тие биле нападнати од синхалскиот крал Раџа Синга I (1581–93) од Ситавака, што ги принудило Португалците да се вратат во Гале.

Во 1640 година, настаните добија пресврт со Холанѓаните кои влегоа во кавгата, здружувајќи се со кралот Рајасине II за да ја заземат тврдината Гале. Холанѓаните, со сила од околу 2.500 луѓе под Костер, ја зазеле тврдината од Португалците во 1640 година. Иако не беше идеална ситуација за Синхалците, тие беа инструментални во изградбата на тврдината како што се гледа во нејзината сегашна форма во холандскиот архитектонски стил. Утврдувањата биле додадени до почетокот на 18 век. Објектот се состоеше од згради на јавната администрација, магацини и деловни куќи и станбени простории. Протестантска црква (планирана од Абрахам Антониз) била изградена во барокен стил во 1775 година за да се грижи за колонистите и локалното население кое било преобратено во христијанството . Најистакнатите згради во комплексот на тврдината биле резиденцијата на командантот, арсеналот и куќата за оружје.

Британците ја презеле тврдината на 23 февруари 1796 година, една недела откако Коломбо бил заробен. Шри Ланка останала британска колонија формално од 1815 година додека не станала независна островска држава во 1948 година.[4][5] Важноста на Гале.

Откако тврдината паднала под контрола на Британците во 1796 година, таа останала нивно јужно седиште. Тие направиле многу модификации на тврдината.Во 1883 година била подигната кула за да го одбележи јубилејот на кралицата Викторија . Во Втората светска војна биле изградени уште многу утврдувања за одбрана на тврдината. И покрај сите промени направени со текот на годините, бидејќи за прв пат била изградена помеѓу 16-тиот и 19-тиот век, тврдината Гале сè уште останува уникатен споменик комплекс за кој се вели дека е „најдобар пример за утврден град со спој на европска архитектура.

Географија уреди

Тврдината Гале е во градот Гале, која се наоѓа на крајниот југозападен ќош на островот, на југозападниот брег на Шри Ланка, каде што крајбрежјето се врти на исток кон Матара и Тангале . Тврдината, како и повеќето тврдини во Шри Ланка, е изградена на мал карпест полуостров, кој му припаѓа на морето колку и на копното. Како што постои денес, зафаќа површина од 52 хектари.

Автопатот А2 обезбедува патни врски од Гале до Коломбо (растојание од 113 километри ). Од 2012 година, експресен пат го поврзува Гале со Коломбо. Железничките врски се исто така достапни до Коломбо и Матара. Морскиот пат е преку пристаништето Гале на пристаништето Гале.[6]

Демографски податоци уреди

Градот Гале (со население 112.252, на површина од 16.5 квадратни километри, се развил околу областа на тврдината. Приказната за тврдината е добро илустрирана со многу табли и плочи, кои даваат информации за секој споменик.[4][7][8] Повеќе од половина од жителите во тврдината се Маври, со синхалски, холандски, англиски, португалски и германски доселеници. Повеќе детали во врска со историјата на тврдината може да се најдат во центарот за посетители и во музејот од холандскиот период во тврдината.[2][7]

Областа на тврдината е окупирана од претежно уметници, писатели, фотографи, дизајнери и поети од странство.

Утврдувања уреди

 
Карта на Санта Круз де Гејл во 1640 година

Тврдината, првично изградена од Португалците во 16 век за да го брани Гале, била земјена структура со палисади што ја покривале северната внатрешна страна со бедем и три бастиони. Тие веруваа дека морската страна е непробојна и затоа не изградија никакви утврдувања на морската страна, освен бастионот Цварт.[3]

Кога тврдината паднала под контрола на Холанѓаните, тие ги сметале старите утврдувања изградени од Португалците за небезбедни бидејќи биле направени од земја и палисади. Оттука, Холанѓаните решија целосно да го опкружат целиот полуостров со изградба на непробојни утврдувања како одбрана од другите колонијални агенции во регионот. Тие изградија уште 13 бастиони со корални и гранитни камења на површина од 52 хектари (130 ектари). Многу од ѕидовите на утврдувањето биле изградени во 1663 година. Морскиот ѕид бил завршен во 1729 година.[3]

 
Старата порта на тврдината Гале
 
Главната порта на тврдината Гале

Гале Форт има две, оригинално порткулис, порти.[1] Најстариот од двата го довршиле Холанѓаните во 1669 година. Во тоа време бил заштитен со подвижен мост и ров. Може да се најде на јужниот крај на улицата Баладакша Мавата (улица). Над влезот имаше амблем на Веренигде Остинише Кампањата (VOC, холандска источноиндиска компанија ): Релјеф со петел на карпа над штитот со буквите „VOC“, опкружен со два лава. На дното има натпис „ANNO MDCLXIX“ (1669 година). Кога Британците ја презеле власта во 1796 година, тие го преместиле амблемот на VOC во внатрешноста на портата и го замениле со грб на кралот Џорџ III,[3][9] оставајќи камен датиран од 1668 година и мал амблем на VOC на местото. .[10]

Овој британски кралски грб ги прикажува англискиот лав и шкотскиот еднорог како држат кружен штит со четири симболи на различни делови на Обединетото Кралство. Работ на штитот е украсен со жартиера со мотото „ Honi soit qui mal y pense “ (Срам да му е што мисли зло). Над штитот стои Кралската круна. Под него има лента со мотото на Британскиот суверен: „ Dieu et mon droit “ (Бог и моето право).[3][11] Центарот на кружниот штит е окупиран од краците на Домот на Хановер .

Новата главна порта во северниот дел на утврдувањата на копнената страна, помеѓу Бастионот на Месечината и Бастионот Сончев, беше отворена во 1873 година. Оваа порта стана неопходна откако Гале стана административен центар на југот на Цејлон.[3][9]

  1. ↑ 1,0 1,1 C. Brooke Elliott (1 December 1996). Real Ceylon. Asian Educational Services. стр. 30–33. ISBN 978-81-206-1135-1. Посетено на 5 May 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 „Galle and Galle Fort“. Discover Sri Lanka. Архивирано од изворникот на 3 October 2013. Посетено на 4 May 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 „Advisory Body Evaluation“ (pdf). Unesco.org. Посетено на 4 May 2011.
  4. ↑ 4,0 4,1 „Old Town of Galle and its Fortifications“. Unesco.org. Посетено на 4 May 2011.
  5. ↑ „Galle Municipal Council–Galle“. Municipal Corporation of Galle. Архивирано од изворникот на 17 јуни 2020. Посетено на 5 May 2011.
  6. ↑ Ellis2009,p.247
  7. ↑ 7,0 7,1 Brett Atkinson (1 August 2009). Lonely Planet Sri Lanka. Lonely Planet. стр. 131–. ISBN 978-1-74104-835-3. Посетено на 5 May 2011.
  8. ↑ „A Historic tour through the city of Galle“. Lanka Library. Посетено на 5 May 2011.
  9. ↑ 9,0 9,1 Galle Fort Архивирано на 29 септември 2022 г., Galle Heritage Foundation, Fort Galle, Galle, Sri Lanka, retrieved 16 January 2022
  10. ↑ Old Gate (outside), Old Stones: The Monuments of Art History by Michael D. Gunther, retrieved 16 January 2022
  11. ↑ Coats of arms, The Royal Household, retrieved 16 January 2022
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Форт_Гале&oldid=5179115“