Таргетирање на нивото на цените

Таргетирање на нивото на цените (наречено и „таргетирање на нивото на цените“, од анг. price-level targeting) — пристап во водењето на монетарната политика каде што се одржува некое просечно ниво на цените на долг рок. На тој начин, овој пристап претставува практична примена на концептот на стабилност на цените како основна цел на монетарната политика. Набљудувано историски, ваков пристап во водењето на монетарната политика имало во времето на златниот стандард, кога на долг рок, цените се задржувале на некое непроменето ниво. Исто така, познат е шведскиот монетарен експеримент од септември 1931 до април 1937 г,, кога се покажало дека таргетирањето на ценовниот показател може да се оствари во практиката. Сепак, во современи услови, ниту една централна банка не го применува таргетирањето на нивото на цените.

Дефиниција

Таргетирањето на нивото на цените претставува специфицирање на временската патека на некој ценовен показател за бескрајно долг период. Притоа, монетарната политика не се обидува да ги држи цените константни во секоја година одделно. Напротив, ако во една година, под дејство на разни фактори, цените пораснат над таргетираното ниво, тогаш монетарната политика дозволува цените да паднат во наредните периоди, така што на долг рок, нивото на цените повторно се враќа назад. На тој начин, овој пристап обезбедува потполна извесност за нивото на цените во иднината. Меѓутоа, иако на долг рок се остварува стабилност во движењето на цените, на кус рок, тие можат многу да осцилираат. Затоа, при оваа стратегија, варијабилноста на цените е висока на кус рок, а многу ниска на долг рок.

Предности на таргетирањето на нивото на цените

Најважната придобивка до овој режим е тоа што ја намалува неизвесноста во економското одлучување на долг рок на тој начин што го отстранува најважниот извор на неизвесноста - неизвесноста за идните цени. Оттука, стабилноста на цените како таргет ги елиминира негативните ефекти кои неизвесноста ги предизвикува врз долгорочните договори и долгорочното позајмување. Исто така, системот на цените станува поефикасен, бидејќи ги минимизира трошоците поврзани со индексирањето на платите, премијата за ризик во каматните стапки итн.

Исто така, таргетирањето на нивото на цените го олеснува водењето на монетарната политика. Имено, луѓето и претпријатијата знаат дека денешниот пораст на цените ќе биде неутрализиран со идното намалување на цените и тоа ја зголемува побарувачката на пари. Со тоа, самиот систем поседува вграден механизам за стабилизација на цените, со што се олеснува монетарната политика. Во продолжение, долгорочниот карактер на ценовниот таргет ја отстранува потребата централната банка да реагира секој месец, туку таа може да почека за да го согледа трендот во движењето на цените.

Натамошна предност на таргетирањето на нивото на цените е тоа што обезбедува долгорочна основа за насоката на монетарната политика, бидејќи јавноста има јасен сигнал за тоа како ќе се води монетарната политика на долг рок. Оттука, централната банка може привремено да реагира на некои кусорочни проблеми (на пример, закана од рецесија или финансиска криза) преку уфрлување ликвидност во економијата, зашто јавноста знае дека тоа е само привремена мерка.

Критика на таргетирањето на нивото на цените

Критичарите на таргетирањето на цените се скептични во однос на придобивките поврзани со отстранувањето на долгорочната неизвесност околу нивото на цените. Така, се забележува дека во праксата никој не планира за временски хоризонт од 50 години, па оваа неизвесност за нивото на цените на долг рок не е толку опасна. Исто така, се истакнува дека стабилност на нивото на цените имало во златниот стандард, но тогаш имало и поголеми кусорочни економски флуктуации (и на цените и на производството), така што не мора да значи дека стабилното ниво на цените на долг рок е подобро за економската ефикасност. Всушност, придобивките од таргетирањето на нивото на цените зависат од големината на одделните трошоци кои ги трпи општеството, т.е. стабилизирањето на нивото на цените има големо значење само ако најголемите трошоци се прават во врска со финансиското планирање.

Како голем недостаток на таргетирањето на нивото на цените се истакнува зголемената варијабилност на инфлацијата која води кон поголеми циклични осцилации на производството заради потребата од почесто приспособување на пазарите. Меѓутоа, тврдењето дека таргетирањето на нивото на цените води кон поголема варијабилност на инфлацијата и производството се оспоруваат од поголем број автори. Имено, при таргетирање на нивото на цените, инфлационите очекувања помагаат да се стабилизираат варијациите на инфлацијата, а со тоа се отстранува и голем дел од флуктуациите на производството.

Крупна забелешка на таргетирањето на нивото на цените е тоа што, при овој режим, монетарната политика е должна да ги неутрализира минатите реални или монетарни шокови, кои предизвикале пораст на цените. Оттука, монетарната политика е принудена одвреме-навреме намерно да создаде дефлација или инфлација, т.е. таа се јавува како дополнителен извор на нестабилност во економијата. Меѓутоа, оваа критика важи само ако се таргетира некое фиксно ниво на цените, но ако се дозволи пораст на нивото на цените, тогаш овој концепт не мора да предизвикува чести дефлации.

Најпосле, голем аргумент против таргетирањето на цените е тоа што не постои директна врска меѓу монетарната политика и цените, т.е. централната банка не може непосредно да ги контролира цените. Така, нивото на цените може да расте поради дејството на реалните шокови (на пример, промена на цената на нафтата и суровините, промена на даноците итн.). Во тој случај, монетарната политика нема влијание врз промените на цените. Уште повеќе, ако централната банка настојува да го одржува нивото на цените, таа ќе се претвори во дестабилизатор на економијата.