Википедија

Пастирски посланија

Пастирски посланија — група од три канонски книги од Новиот завет: Прво послание до Тимотеј (1 Тимотеј) и Второто послание до Тимотеј (2 Тимотеј) и Послението до Тит. Тие се писма на Апостол Павле упатени кон епископот Тимотеј Ефески и Апостолот Тит. Обично се разгледуваат како група (понекогаш заедно со Посланието до Филимон) и го носат насловот „пастирски“ бидејќи се упатени кон лица со пастирски должности во црквите и расправаат по проблематика за христијанскиот живот, учења и водство. Некои критичари ги нарекуваат „Пастирски корпус“ (Corpus Pastorale), со намера да истакнат дека се работи за фалсификување на писмата како триделен корпус.[1] Други веронаучници ги нарекуваат „Писма до Тимотеј и Тит“, со цел да ја нагласат посебноста на поединечните посланија.[2]

Прво послание до Тимотеј

уреди

1 Тимотеј се состои претежно од советите кои му се даваат на Тимотеј во врска со богослужбата и устројството на црквата. Се вели дека одговорноста паѓа на неколку членови како епископите (коински грчки: ἐπίσκοποι, букв. „надгледници“) и ѓаконите (διάκονοι); авторот го повикува Тимотеј да ѝ биде верен на вистината воочи погрешните учења (4,1 и след.) со кои некои ќе ќе отстапат од верата. „Недоследниот карактер на писмото, неговите нагли спојки и неврзани преоди“ (Moffatt 1911),[3] ги навеле критичарите на мислење дека посланието содржи подоцнежни вметнувања или дописки како на пример завршното 6,20–21,[4] за кое сметаат дека се повикува на Маркион Синопски, а дека редовите делуваат како маргинални прибелешки препишани во самата содржина.

Второ послание до Тимотеј

уреди

Авторот (кој самиот се нарекува Апостол Павле) го моли Тимотеј да дојде кај него пред зимата, и со него да го земе Марко. Очекува дека „настапува времето за неговото за­ми­ну­вање“ (4,6) и го поттикнува неговото „чедо Тимотеј“ на верна битка против кривите учења, советувајќи го да се бори против нив повикувајќи се на здравите зборови што ги чул од него, да истрае во прогоните (1,6–15), вердно да ја исполнува својата улога (4,1–5) со сето достоинство на човек кој ќе се застане пред Христа кој ќе им суди на живите и мртвите.

Послание до Тит

уреди

Ова кусо писмо е упатено кон Тит, кој бил христијански деец на островот Крит, и традиционално е поделено на три глави. Тит добива совет за карактерот и однесувањето кое се бара од црковните водачи (гл. 1), структурата и хеирархијата во работата на црквата (гл. 2), и за благочестивото поведеине кој треба да го имаат христијаните за возврат на Божјата милост и дарот на Светиот Дух (гл. 3). Во посланието стојат и редовите на кои авторот се повикува од критски извор: „Критјаните се секогаш лаж­ливци, зли ѕверови, мрзливи мешишта“ (Тит 1,12).

Авторство

уреди

Посланијата се напишани од име на Павле и традиционално се прифатени како веродостојни.[5] Во XVIII век почнал да се развива став кај разни мислители дека тие се напишани од некој друг по смртта на самиот Павле.[5]

Критичко гледиште: отфрлање на Павле како автор

уреди

Судејќи по јазикот, содржината и други чинители, многумина ги сметаат Пастирските посланија за дело на друг човек, напишано по смртта на Апостол Павле.[6] (Сепак, Павловото авторство на Второто послание до Тимотеј понекогаш се смета за поверодостојно од другите две.[7]) Почнувајќи со излагањето на германскиот теолог Фридрих Шлајермахер во писмо објавено во 1807 г. библистичките критичари и стручаци почнале да наоѓаат големи разлики помеѓу речникот и стилот на Пастирските посланија со оној во неоспорливо веродостојните посланија на Павле. Исто така, тие не можеле да ја вклопат животната ситуација на Павле опишана во нив со случките во неговата реконструирана биографија и во нив среќаваат проблеми од позрелата доба на црквата наместо проблематиките од апостолското време.[8]

Еден пример од нивние забелешки се среќава во Првото послание до Тимотеј, каде задачата за зачувување на традицијата им се доверува на ракоположени презвитери. Тие аргументираат дека презвитер (πρεσβύτερος) во смисла на служба или чин наместо старешина по возраст би бил сосема туѓ за Павле и дејците од апостолското поколение. Пример за други служби се дванаесетте апостоли во „Дела“ и назначувањето на седум ѓакони, со тоа започнувајќи го ѓаконството како служба. Презвитер понекогаш се преведува како „старешина“[9]

Друг пример би биле родовите улоги прикажани во посланијата. Пастирските посланија им забрануваат извесни улоги на жените на начин кој отстапува од Павловото поегалитарно учење дека пред Христа нема маж ни жена.[8] Сепак, одделните улоги на мажите и жените не се непознати во веродјстојните Павлови посланија; Првото послание до Коринтјаните (14,34–35) вели „жените ваши по црквите да молчат: ним не им е допуштено да зборуваат“. Отецот Џером Марфи-О'Конор („Нов Џеромов библиски осврт„), се согласува со многумина освртници во врска со овој пасус, дека станува збор за вметок од подоцнежен уредник на 1 Коринтјаните на пасус од 1 Тимотеј 2,11–15 кој слично вели дека жената треба да биде мирна и дека не смее да по­учува или да господари со мажот. Благодарение на ова, книгата 1 Коринтјаните станала многу пошироко прифатлива за црковните водачи во подоцнежните времиња. Ако се прочитаат стиховите пред и по 1 Коринтјаните 14,34–35, станува прилично јасно дека на 34 и 35 се вметнати.[10]

Библистите по Шлајермахер велат Пастирските посланија аргументираат против верзија на гностицизмот која е поразвиена отколку што би била во времето на Павле.[8]

Пастирските посланија се изоставени од некои рани библиски ракописи, вклучувајќи го Ватиканскиот ракопис од IV век (еден од најстарите и најпотполните), како и од Папирусот 46 од II-III век (најстариот во најголем дел потполн примерок на Павловите посланија).

Библистите анонимниот автор го нарекуваат „Пастирот“.[5]

Традиционално гледиште: Апостол Павле

уреди

Меѓу Апостолските отци, „може да се изнесе силен аргумент за употребата на Игнатиј на ... 1 и 2 Тимотеј“.[11] Слично како случајот со Поликарп Смирнски.[12] Непознатиот автор на Мураториевиот фрагмент (о. 170) ги наведува Пастирските посланија како Павлови, но иззема други како на пр. Посланието до Лаодикијците. Ориген ги споменува „четиринаесетте Павлови посланија“ без конкретно да ги спомне Тит и Тимотеј.[13][14] Меѓутоа, се смета дека Ориген има напишано осврт кон Посланието до Тит, ако не и други.[15]

Библистите како Мајкл Ликона и Реј Ван Несте[16] кои му ги припишуваат книгите на Павле сметаат дека тие се вклопуваат во неговиот живот и дело, а дека јазичните разлики се должат на различните стилови со кои тој им се обраќа на разни примачи. Додека заедниците во другите Павлови посланија се во зародиш, примачите на Пастирските посланија се блиски сопатници на Павле, евангелисти со кои тој долго работел и се обучувал. Од ова гледиште, јазичните разлики би биле очекувани ако тврдиме дека Павле е нивниот автор. Лук Тимоти Џонсон[17] тврди дека веродостојноста на Пастирските посланија не може да се докаже или побие.

Датирање

уреди

Многу е веројатно дека Тимотеј 1 и 2 му биле познати на Поликарп Смирнски, и дека тој ги имал на ум во неговото послание до Филипјаните.[18] Се знае дека Поликарп почнал некаде во 155–167 г., што дава горна граница за нивното датирање. Црковниот отец Иринеј Лионски изречно се повикува на посланијата до Тимотеј во неговата антигностичка расправа „Против ересите“, напишана околу 180 г.[19] Оттука, стручњаците сметаат дека тие се напишани некаде во I или II век.

Подоцнежните датирања обично се засноваат на претпоставката дека Пастирските посланија се одговор на конкретни појави во II век како што се маркионството и гностицизмот. Неколку веронаучници аргументираат дека посланијата маркионството.[20][21][22][23] Ако земеме дека Маркион Синопски започнал активно да ги шири своите убедувања дури по неговото изопштување од Римската црква во 144 г.,[24] тогаш тоа би значело дека Пастирските посланија се напишани дури по 144 г. Покрај тоа, фактот што Маркионовиот канон не ги вклучува Пастирските посланија е уште нешто кое бара образложение.[25]

Од друга страна, според Рејмонд Браун („Вовед во Новиот завет“, 1997), највеќето библисти кои го прифаќаат послепавловскиот датум на пишување на посланијата ги сместуваат истите во периодот од 80 до 100 г. Во прилог на ова го наведуваат изложеното во 2 Тимотеј 1,5 дека неговата мајка и баба починале како христијанки, укажувајќи на тоа дека примачите на писмото се христијани од третото поколение.

Поврзано

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ Оваа номенклатура прв ја предложеил Петер Трумер, “Corpus Paulinum—Corpus Pastorale: Zur Ortung der Paulustradition in den Pastoralbriefen”, во Paulus in den neutestamentlichen Spätschriften: Zur Paulusrezeption im Neuen Testament (ed. K. Kertelge; Quaestiones Disputatae 89; Freiburg: Herder, 1981), 122–45.
  2. ↑ Во овој поглед влијателен е Philip H. Towner, The Letters to Timothy and Titus (New International Commentary on the New Testament; Grand Rapids: Eerdmans, 2006), особ. 88.
  3. ↑ „Така, ii. 11-15 изгледа речиси како прибелешка (Hesse, Knoke), iv. 1-8 лесно се одвојува од контекстот, а οὖν од ii. 1 укажуба на многу лабава врска со претходните пасуси.“ наведено во   Moffatt, James (1911). „Timothy, First Epistle to“ . Encyclopædia Britannica. 26 (11. изд.). стр. 991–993.
  4. ↑ 1 Тимотеј 6,20-21
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Harris, Stephen L., Understanding the Bible. Palo Alto: Mayfield. 1985. “The Pastoral Epistles“ p. 340–345
  6. ↑ See I.H. Marshall, A Critical and Exegetical Commentary on the Pastoral Epistles (International Critical Commentary; Edinburgh 1999), pp. 58 and 79. Значајни исклучоци од овој мнозински став се германскиот лутерански теолог Јоахим Јеремијас, Die Briefe an Timotheus und Titus (Das NT Deutsch; Göttingen, 1934, 8 изд. 1963) и Сесла Спик, Les Epîtres Pastorales (Études bibliques; Paris, 1948, 4 изд. 1969). Погл. и Dennis MacDonald, The Legend and the Apostle (Philadelphia 1983), особено главите 3 и 4.
  7. ↑ Matthijs den Dulk, (2012), "I Permit No Woman to Teach Except for Thecla: The Curious Case of the Pastoral Epistles and the Acts of Paul Reconsidered", Novum Testamentum 54 (20012), pp. 176–203
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Ehrman, Bart (2011). Forged. HarperOne. стр. 93–105. ISBN 978-006-201262-3.
  9. ↑ Таковски, Јован, протојереј (1999). „Терминологија од областа на теологијата“ (PDF). Македонска терминологија. Скопје: МАНУ. 102 (4): 79.
  10. ↑ New Jerome Biblical Commentary, ed. Raymond E. Brown, S.S., Joseph A. Fitzmyer, S.J, and Roland E. Murphy, O.Carm., Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall, 1990, pp. 811–812
  11. ↑ Paul Foster, "Ignatius of Antioch," in Gregory and Tuckett (eds), (2005), The Reception of the NT in the Apostolic Fathers, OUP, p.185
  12. ↑ Michael W. Holmes, in Gregory and Tuckett (eds), (2005), The Reception of the NT in the Apostolic Fathers, OUP, p.226
  13. ↑ „Origen on the Canon“.
  14. ↑ Вид. делата на Евсевиј, Апостолските устројства итн.
  15. ↑ R.E. Heine, (2000), "In Search of Origen's Commentary on Philemon", Harvard Theological Review 93 (2000), pp. 117–133
  16. ↑ „Review of Bart Ehrman's book "Forged: Writing in the Name of God"... - Risen Jesus, Inc“. Risen Jesus, Inc. 15 јули 2015.[мртва врска]
  17. ↑ Johnson, Luke Timothy (2001), "The First and Second Letters to Timothy: A New Translation with Introduction and Commentary", Anchor Bible, ISBN 0-385-48422-4, p.91
  18. ↑ I.H. Marshall and P.H. Towner, (1999), The Pastoral Epistles (International Critical Commentary; Edinburgh: T&T Clark), p. 3, ISBN 0-567-08661-5
  19. ↑ Иринеј Лионски, Против ересите 3.3.3
  20. ↑ Rist, Martin (1942). „Pseudepigraphic Refutations of Marcionism“. The Journal of Religion. Chicago: The University of Chicago Press. 22 (1 (Jan., 1942)): 39–62. doi:10.1086/482828. S2CID 171058612.
  21. ↑ Knox, John (1942). Marcion and the New Testament: An Essay in the Early History of the Canon. Chicago: Chicago University Press. стр. 74–75. ISBN 978-0404161835.
  22. ↑ Hoffman, R. Joseph (1984). Marcion: On the Restitution of Christianity. Chico, CA: Scholars Press. стр. 281ff. ISBN 0-89130-638-2.
  23. ↑ BeDuhn, Jason. „The New Marcion“ (PDF). Forum. 3 (Fall 2015): 165 n. 3. Архивирано од изворникот (PDF) на 2019-05-25. Посетено на 2022-12-04.
  24. ↑ Harnack, Adolf (1921). Marcion: The Gospel of the Alien God. Преведено од Steely, John E.; Bierma, Lyle D. Grand Rapids: Baker. ISBN 978-1-55635-703-9.
  25. ↑ Погл. на пр. J. J. Clabeaux, A Lost Edition of the Letters of Paul: A Reassessment of the Text of the Pauline Corpus Attested by Marcion (Catholic Biblical Quarterly Monograph Series 21; Washington, D.C.: Catholic Biblical Association, 1989

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Пастирски_посланија&oldid=5004935“