Ојратски јазик
Ојратскиот (јасно писмо: ᡆᡕᡅᠷᠠᡑ ᡘᡄᠯᡄᠨ Oyirad kelen; калмички: Өөрд, Öörd; монголски: |Ойрад, Oirad) е монголски јазик. За ојратскиот јазик, и неговите дијалекти, сè уште постои научна дискусија за тоа дали ојратскиот е еден засебен јазик со сите свои дијалекти[2] или главен дијалект на монголскиот јазик.[3] Ојратските подрачја се расшрткани во западните предели на Монголија,[4] северозападна Кина[4] и Русија, поточно во Калмикија каде една верзија на јазикот позната како калмички јазик е официјална во оваа федерална единица на Руската Федерација.[5] Во сите три држави, ојратскиот станал загрозен јазик како последица на владините мерки во минатото, како и општествените и политички прилики. Најраспространет дијалект е торгутскиот дијалект.[1][4] Покрај поимот „ојратски“, се користи и поимот „пишан ојратски“ за да се означи пишаната форма на јазикот со јасно писмо.[6]
| Ојратски јазик | |
|---|---|
| ᡆᡕᡅᠷᠠᡑ ᡘᡄᠯᡄᠨ Oyirad kelen ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠬᠡᠯᠡᠨ ᠦ ᠣᠶᠢᠷᠠᠳ ᠠᠶᠠᠯᠭᠤ Mongγol kelen-ü Oyirad ayalγu | |
| Застапен во | Монголија, Русија, Кина, Киргистан[1] |
| Народ | Ојрати |
| Говорници | 360,000 (2007–2010)e17 |
| Јазично семејство | монголски
|
| Писмо | јасно писмо (Кина, неофицијално), кирилица (Русија, официјално) |
| Јазични кодови | |
| ISO 639-2 | xal |
| ISO 639-3 | или: xal — современ ојратски xwo — пишан ојратски |
| Linguist | xwo пишан ојратски |
| Linguasphere | part of 44-BAA-b |
Дијалекти
уредиВо Монголија има неколку историски ојратски дијалекти, секој соодветува со различо племе:[7]
- Дорбет, се зборува(л) во покраините Увс, Доргон и Ховд.
- Бајат, во покраината Увс
- Торгут, во Ховд
- Уријанхај, во Ховс и Бајан Олги
- Олд, во Ховд
- Захчин, во Ховд
- Хотон, во Увс. Хотонците биле донесени во Монголија од Зунгхарскито Ханат и го заборавиле својот турски јазик и почнале да користат ојратски.[8][9]
Постојат неколку дијалекти кои тешко се класифицираат. Алашанскиот дијалект во Внатрешна Монголија првично бил дел од ојратскиот[10] а се класифицирал така според фонологијата.[1] Но од други бил класифициран како дијалект на монголскиот јазик, порад морфологијата.[11] Дархадскиот дијалект во Монголија бил класифициран како ојратски, монголски или бурјатски.[12]
Наводи
уреди- ↑ 1,0 1,1 1,2 Svantesson et al. 2005: 148
- ↑ Birtalan 2003. Note that she is not altogether clear about that matter as she writes: "For the present purpose, Spoken Oirat, from which Kalmuck is excluded, may therefore be treated as a more or less uniform language." (212). See also Sanžeev 1953
- ↑ Sečenbaγatur et al. 2005
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Sečenbaγatur et al. 2005: 396-398
- ↑ Sečenbaγatur et al. 2005, Bläsing 2003: 229
- ↑ Birtalan 2003: 210-211
- ↑ Coloo 1988: 1-6
- ↑ Library of Congress: Khoton (Mongolian people)
- ↑ Katoh et al. 2005
- ↑ Sečenbaγatur et al. 2005: 265-266
- ↑ Sečenbaγatur et al. 2005: 190-191
- ↑ See literature given in Sanžaa and Tujaa 2001: 33-34
Литература
уреди- Birtalan, Ágnes (2003): Oirat. In: Janhunen (ed.) 2003: 210-228.
- Bitkeeva, Aisa (2006): Kalmyckij yazyk v sovremennom mire. Moskva: NAUKA.
- Bitkeeva, Aisa (2007): Ethnic Language Identity and the Present Day Oirad-Kalmyks. Altai Hakpo, 17: 139-154.
- Bläsing, Uwe (2003): Kalmuck. In: Janhunen (ed.) 2003: 229-247.
- Chuluunbaatar, Otgonbayar (2008): Einführung in die mongolischen Schriften. Hamburg: Buske.
- Coloo, Ž. (1988): BNMAU dah’ mongol helnii nutgiin ajalguuny tol’ bichig: oird ayalguu. Ulaanbaatar: ŠUA.
- Indjieva, Elena (2009): Oirat Tobi: Intonational structure of the Oirat language Архивирано на 3 септември 2023 г.. University of Hawaii. Dissertation.
- Janhunen, Juha (ed.) (2003): The Mongolic languages. London: Routledge.
- Katoh T., Mano S., Munkhbat B., Tounai K., Oyungerel G., Chae G. T., Han H., Jia G. J., Tokunaga K., Munkhtuvshin N., Tamiya G., Inoko H.: Genetic features of Khoton Mongolians revealed by SNP analysis of the X chromosome. Molecular Life Science, School of Medicine, Tokai University, Bohseidai, Isehara, Kanagawa, 259-1193, Japan. [Gene. 12 Sep. 2005].
- Sanžeev, G. D. (1953): Sravnitel’naja grammatika mongol’skih jazykov. Mosvka: Akademija nauk SSSR.
- Sečenbaγatur, Qasgerel, Tuyaγ-a, B. ǰirannige, U Ying ǰe (2005): Mongγul kelen-ü nutuγ-un ayalγun-u sinǰilel-ün uduridqal. Kökeqota: Öbür mongγul-un arad-un keblel-ün qoriy-a.
- Svantesson, Jan-Olof, Anna Tsendina, Anastasia Karlsson, Vivan Franzén (2005): The Phonology of Mongolian. New York: Oxford University Press.
 | Оваа статија поврзана со алтајските јазици е никулец. Можете да помогнете со тоа што ќе ја проширите. |