Орден на Свети Сава

Орденот на Свети Сава бил државен орден во Кралството на Србија (18831918) и Кралството Југославија (1918—1945), а од 1945. до денес претставува највисоко одликување кое го доделува Српската православна црква.

Историја уреди

Кнежевството Србија е прогласена за Кралство на 22 февруари/5 март 1882. година. Наредната година, 23 јануариа 1883, кралот Милан Обреновиќ донел указ со кој е востановен Орден на Свети Сава, истовремено е основан и Орден на Белиот орел. Орденот на Свети Сава е наречен по првоиот српски архиепископ Свети Сава, од царска и кралска фамилија Немањиќ. На лицето на медаљонот се наоѓа икона на Светои Сава, окружен со овален прстен на кој се налоѓа натпис „Со својот труд постигна се“ на црковнословенски јазик. Околу медаљонот е поставен емајлиран малтешки крст со краци во бело-сина боја. Помеѓу краците се поставени позлатени златни двоглави орли со круна. На лицето на медаљонот во времето на династијата Обреновиќ се наоѓале иницијали на кралот Милутин Први(М I). По Мајскиот преврат (1903), Србија станала парламентарно кралство на чело со династијата Караѓорѓевиќ, а кралот Петар I наставил во согласност со своите овластувања да доделува ордени на основа на указ. Во тоа врема на лицето на медаљонот иницијалите на кралот Милан се заменети со годината на востановување на орденот (1883).Орденот бил поделен во 5 степени и е доделуван на српски и странски државјани за заслуга на полето на културата,народна просвета,наука,јавни служби и Црквата,како и за заслуги према кралот,државата и нацијата,цивилни и војни лица.

Познатите работилници во Виена,главен град на Австрија како што се Роте & Синовац, Винцет Мајер и синови, Карл Фисмајстер и Г. А. Сајд изработувале орденски инсигнии сè до Првата балканска војна. Од 1912. до 1945. година орденските инсигнии ги изработувале познатите работилници , Артис Бертран во главниот град на Франција Париз и Браќа Игенен од Ле Локла во Шајцарија, а со основање на Кралството на Срби,Хрвати и Словенци изработката,покрај странските ја добиле и две домашни работилници — Сорлини од Вараждин и Гризбах & Кнаус од Загреб. Орденските инсигнии изработени по 1912. година се разликуваат по светлозелената боја на сакоси намесро првобитните темноцрвени.

Од 1986. година Орденот на Свети Сава го доделува Српската православна црква за заслуги на духовн, образовн и хуманитарно поле. Орденот се доделува и на духовни и свети поединци,заедници и организации се (се доделува на лица кои се наоѓаат на чело на организациите). Знакот (инсигнијата) на орденот се носи на лента околу вратот. За разлика од некогашниот петостепен државен,Орден на Свети Сава кој го доделува СПЦ,е поделен на три степени кои меѓусебе се разликуваат по бојата на лентата и инсигнии: I степен е со бела боја; II степен црвена, а III степен сина боја.