Википедија

Оле Ремер

дански астроном
(Пренасочено од Оле Кристенсен Ремер)

Оле Кристенсен Ремер (дански: Ole Rømer; Орхус, 25 септември 1644 година, а починал во Копенхаген, на 19 октомври 1710 година. Тој бил Дански астроном познат по тоа што прв ја измерил брзината на светлината

Биографија

уреди
 
Кулата Рудеторн во Копенхаген на чиј врв универзитетот имал своја опсерваторија од средината на 17 до средината на 19 век, кога била преместена во нови простории. Сегашната опсерваторија е изградена во 20 век, за да им служи на аматерите.

Ремер е роден на 25 септември 1644 година во Орхус од татко трговецот и морнар Кристен Педерсен (умрел 1663) и мајка Ана Олуфсдатер Сторм (околу. 1610 - 1690) ќерка на богат поглавар.[1] Од 1642 година, Кристен Педерсен почнал да го користи името Ремер, што значело дека е од данскиот остров Реме за да го разликуваат од другите луѓе по име Кристен Педерсен.[2] Постојат неколку записи за Оле Ремер пред 1662 година, а тоа била годината кога дипломирал на старата Катедрална школа у Орхус (Катедралното училиште во Орхус),[3][4] се преселил во Копенхаген и дипломирал на Универзитетот во Копенхаген. Неговиот ментор на универзитетот бил Расмус Бартолин кој го објавил неговото откритие на двојна рефракција на зрак на светлина, во Исландски шпар (калцит) во 1668 год. додека Бернард живеел во неговата куќа. Ремер ја добил можноста да изучува математика и астрономија користејќи астрономски набљудувања од Тихо Брахе бидејќи Бартолин бил овластен да ги подготви за објавување.[5]

Ремер работел за француската влада на Луј XIV кој лично го поставил за наставник на Дофен и, исто така, учествувал во изградбата на величествената фонтана во Версај.

Во 1681 година Ремер се вратил во Данска и бил назначен за професор по астрономија на Универзитетот во Копенхаген, а во истата година се оженил со Ана Марија Бартолин, ќерка на Расмус Бартолин. Тој, исто така, бил активен набљудувач, и на Универзитетот Опсерваторија во Рундетарн како и во својот дом, со користење на подобрени алатки и инструменти за свој сопствен дизајн. За жал, неговите забелешки не се зачувани: тие биле изгубени во големиот пожар во Копенхаген, 1728 година. Сепак, поранешниот помошник (а подоцна и самиот астроном), Педер Еребов верно ги опишал и пишувал за забелешките на Ремер.

На неговата позиција како кралски математичар, Ремер го вовел првиот национален систем на тежини и мерки во Данска на 1 Мај 1683 година.[6][7] Првично бил заснован на Рајнската стапка, а попрецизно националниот стандард бил усвоен во 1698 година.[8] Подоцнежните мерења на стандардите произведени за должина и волумен покажуваат одличен степен на точност. Неговата цел била да се постигне дефиниција базирана на астрономски константи користејќи а нишало. Ова се случило по неговата смрт поради фактот дека за време на неговото мерење тие не биле доволно точни. Неговата дефиниција за нов систем исто така има значење за Данска мајлс од 24.000 дански стапки (околу 7.532).[9]

Во 1700 Година, Ремер го убедил кралот да го претстави Грегоријански календар во Данска-Норвешка, нешто за што Тихо Брахе залудно се залагал уште пред сто години.[10]

 
Оле Ремер е на работа

Ремер ја развил една од првите температурни скали кога тој се опоравувал од скршената нога.[11] Даниел Габриел Фаренхајт го посетил во 1708 година и ја изменил Ремеровата скала, а резултатот бил познат како Фаренхајтова температурна скала, која и денес се уште се користи во неколку земји.[12][13][14]

Ремер исто така основал навигациски училишта во неколку дански градови.[15]

Во 1705 Година, Ремер бил назначен за втор шеф на полицијата во Копенхаген, позиција на која останал сè до својата смрт во 1710 година.[16] Како една од неговите први работи кои ги направил, било: отпуштањето на целата армија, убеден дека моралот им е алармантно низок. Тој бил пронаоѓачот на првите улични светилки во Копенхаген и работел напорно за да ги подобри уловите на просјаците, сиромашните луѓе, невработените и проститутките во Копенхаген.[17][18]

Во Копенхаген, Ремер вовел правила за изградба на нови куќи, го средил водоснабдувањето и канализацијата на градот, обезбедил противпожарна служба за да добие нова и подобра опрема и започнал со планирање и изградба на нов тротоар на улиците и на градските плоштади.[19][20][21]

Ремер починал на возраст од 65 години во 1710 година. Бил закопан во Копенхаген Катедрала која била обновена по нејзиното уништување во Битката кај Копенхаген (1807). Има споменик на модерното време, поставен во спомен на таа битка.[22]

Пронајдоци

уреди

Покрај изумот на првото улично осветлување во Копенхаген,[23][24] Ремер исто така го измислил меридијанскиот круг,[25][26][27] алтазимут,[28][29] и премин инструментот за поминување (исто така познат како транзитен инструмент, вид на меридијански круг чија хоризонтална оска не била фиксирана во правец исток-запад).[30][31]

Наводи

уреди
  1. ↑ Niels Dalgaard (1996). Dage med Madsen, eller, Livet i Århus: om sammenhænge i Svend Åge Madsens forfatterskab (дански). Museum Tusculanum Press. стр. 169–. ISBN 978-87-7289-409-6. ... skipper og handelsmand i Århus, gift med Anne Olufsdatter Storm (død 1690) og far til astronomen Ole Rømer (1644–1710).
  2. ↑ Friedrichsen, Per; Tortzen, Chr. Gorm (2001). Ole Rømer – Korrespondance og afhandlinger samt et udvalg af dokumenter (дански). Copenhagen: C. A. Reitzels Forlag. стр. 16. ISBN 87-7876-258-8.
  3. ↑ Bogvennen (дански). 1–9. Fischers forlag. 1971. стр. 66–. Denne antagelse tiltrænger en nærmere redegørelse: Ole Rømer udgik som student fra Aarhus Katedralskole i 1662. Ole Rømer Skolens rektor på den tid var Niels Nielsen Krog, om hvem samtidige kilder oplyser, at "hans studium ...
  4. ↑ Olaf Lind; Poul Ib Henriksen (2003). Arkitektur Fortaellinger/Building of Aarhus University (дански). Aarhus Universitetsforlag. стр. 21–. ISBN 978-87-7288-972-6. Ole Rømer tog iøvrigt studentereksamen fra Latinskolen i Århus (Katedralskolen) i 1662.[мртва врска]
  5. ↑ Friedrichsen; Tortzen (2001), pp. 19–20.
  6. ↑ Mai-Britt Schultz; Rasmus Dahlberg (31 October 2013). Det vidste du ikke om Danmark (дански). Gyldendal. стр. 53–. ISBN 978-87-02-14713-1. I 1683 udarbejdede Ole Rømer en forordning, der fastsatte den danske mil samt en række andre mål, hvilket var hårdt tiltrængt, for indtil da havde der hersket et sandt enhedskaos i Danmark/Norge. Eksempelvis var en sjællandsk alen 63 centimeter, ...
  7. ↑ Poul Aagaard Christiansen; Povl Riis; Eskil Hohwy (1982). Festskrift udgivet i anledning af Universitetsbibliotekets 500 års jubilæum 28. juni 1982 (дански). Lægeforeningen. стр. 87–. En studie i Ole Rømers efterladte optegnelser, Adversaria, som hans enke Else Magdalene ... at give Christian V's kongelige mathematicus Ole Rømer (1644–1710) æren for udformningen af forordningen af 1.V.1683 ...
  8. ↑ Alastair H. Thomas (10 May 2010). The A to Z of Denmark. Scarecrow Press. стр. 422–. ISBN 978-0-8108-7205-9. ... although uniformity throughout the country was not achieved until statutes of 1683 and 1698, under the leadership of Ole Romer. The metric system was adopted in 1907 and is universal, though colloquially units such as tomme, tønde land, ...
  9. ↑ Niels Erik Nørlund (1944). De gamle danske længdeenheder (дански). E. Munksgaard. стр. 74–. ... Maj 1683 gennemførte Reform af Maal og Vægt fastsatte Ole Rømer den danske Mils Længde til 12 000 danske Alen.
  10. ↑ K. Hastrup; C. Rubow; T. Tjørnhøj-Thomsen (2011). Kulturanalyse – kort fortalt (дански). Samfundslitteratur. стр. 219–. ISBN 978-87-593-1496-8. I Danmark blev den gregorianske kalender indført den 1. marts 1700 efter forarbejde af Ole Rømer. Man stoppede med brug af den julianske kalender den 18. februar, og sprang simpelthen de næste 11 dage over, så man landede direkte på ...
  11. ↑ Tom Shachtman (12 December 2000). Absolute Zero and the Conquest of Cold. Houghton Mifflin Harcourt. стр. 48–. ISBN 0-547-52595-8. ... down to an almost mythical point, an absolute zero, the end of the end. Around 1702, while Amontons was doing his best work in Paris, in Copenhagen the astronomer Ole Romer, who had calculated the finite speed of light, broke his leg. Confined to his home for some time, he took the opportunity of forced idleness to produce a thermometer having two fixed points ...
  12. ↑ Don Rittner (1 January 2009). A to Z of Scientists in Weather and Climate. Infobase Publishing. стр. 54–. ISBN 978-1-4381-0924-4. Fahrenheit's first thermometers, from about 1709 to 1715, contained a column of alcohol that directly expanded and contracted, based on a design made by Danish astronomer Ole Romer in 1708, which Fahrenheit personally reviewed. Romer ...
  13. ↑ Popularization and People (1911–1962). Elsevier. 22 October 2013. стр. 431–. ISBN 978-0-08-046687-3. ... letter from Fahrenheit to his Dutch colleague Hermann Boerhaave (1668–1738) dated 17 April 1729 in which Fahrenheit describes his experience at Rømer's laboratory in 1708.
  14. ↑ Neil Schlager; Josh Lauer (2001). Science and Its Times: 1700–1799. Gale Group. стр. 341–. ISBN 978-0-7876-3936-5. In 1708 Fahrenheit visited Ole Romer (1644–1710). Since at least 1702 Romer had been making alcohol thermometers with two fixed points and a scale divided into equal increments. He impressed upon Fahrenheit the scientific importance of ...
  15. ↑ Carl Sophus Petersen; Vilhelm Andersen; Richard Jakob Paulli (1929). Illustreret dansk litteraturhistorie: bd. Den danske littterature fra folkevandringstiden indtil Holberg, af C.S. Petersen under medvirkning af R. Paulli (дански). Gyldendai. стр. 716–. ... Det var paa hans Tilskyndelse, at de første Navigationsskoler (i København og Stege) oprettedes, og Bestyrerpladserne besatte han med de bedste ...
  16. ↑ A. Sarlemijn; M.J. Sparnaay (22 October 2013). Physics in the Making: Essays on Developments in 20th Century Physics. Elsevier Science. стр. 48–. ISBN 978-1-4832-9385-1. The other, Ole Rømer, was Bartholin's amanuensis, later his son-in-law. ... man, became the Danish king's mathematician (mathematicus regius), professor of astronomy at the University of Copenhagen, and eventually chief of police of that city.
  17. ↑ Denmark. Udenrigsministeriet. Presse- og informationsafdelingen (1970). Denmark. An official handbook. Krak. стр. 403–. ISBN 978-87-7225-011-3. It was perhaps fortunate that Ole Romer (1644–1710) was called home to Denmark after he had achieved world fame by ... of Copenhagen and oblige him to devote time and energy to thinking out measures against prostitution and begging.
  18. ↑ Gunnar Olsen; Finn Askgaard (1985). Den unge enevaelde: 1660–1721 (дански). Politikens Forlag. стр. 368–. ISBN 978-87-567-3866-8. Det var et held, at Ole Rømer først blev kaldt tilbage til den danske hovedstad, efter at han i Paris havde opnået ... Men at denne geniale forsker som Københavns politimester skulle beskæftige sig med forholdsregler mod prostitution og betleri, ..
  19. ↑ Danmarks Naturvidenskabelige Samfund (1914). Ingeniørvidenskabelige skrifter (дански). Danmarks naturvidenskabelige samfund, i kommission hos G.E.C. Gad. стр. 108–. I de følgende Aar udstedtes der en Række Forordninger om Gaderne; de skyldes uden Tvivl Ole Rømer. Snart er det Brolægningen, det gælder, snart et omhyggeligt Reglement for Færdslen i Gaderne. Brolægningen havde medført store ...
  20. ↑ Svend Cedergreen Bech (1967). Københavns historie gennem 800 år (дански). Haase. стр. 246–. 1705-10 beklædtes politimesterembedet af fysikeren Ole Rømer, i hvis embedstid mange reformer forsøgtes. Brolægning og belysning forbedredes, vandforsyning og vandafledning blev taget op til revision, men heller ikke en så ...
  21. ↑ Axel Kjerulf (1964). Latinerkvarteret; blade af en gemmel bydels historie (дански). Hassings forlag. стр. 44–. Ole Rømer vendte i 1681 tilbage til København, hvor han blev professor i astronomi ved universitetet og giftede sig med Rasmus ... justering af mål og vægt, blev ham betroet foruden ordning af byggeforhold, gaders brolægning og belysning.
  22. ↑ Virginia Trimble; Thomas R. Williams; Katherine Bracher; Richard Jarrell; Jordan D. Marché; F. Jamil Ragep (18 September 2007). Biographical Encyclopedia of Astronomers. Springer Science & Business Media. стр. 983–. ISBN 978-0-387-30400-7.
  23. ↑ Litteraturens Perioder (дански). Gyldendal Uddannelse. 2005. стр. 27–. ISBN 978-87-02-01832-5. En af deltagerne i enevældens storstilede forsøg på at skabe orden var Ole Rømer, der ikke blot var ... og i en periode borgmester i København, hvor han bl.a. fik skabt et effektivt brandvæsen og en ordentlig gadebelysning.
  24. ↑ Bent Rying (1974). Denmark: An Official Handbook. Press and Cultural Relations Department, Royal Danish Ministry of Foreign Affairs. стр. 661–. ISBN 9788785112187. About the year 1700, the astronomer Ole Romer (1644–1710) displayed considerable technical activities as a public official ... knowledge to improving Danish streets and roads, harbours and bridges, water supplies, street lighting, and sewers.
  25. ↑ Meddelelser fra Ole Rømer-observatoriet i Aarhus. Observatoriet. 1958. стр. 177–. This extract from Ramus's thesis, together with his plate, shows clearly that Romer's Rota Meridiana was a meridian circle, taking this term in its modern meaning. The meridian circle was the final step in his series of instruments, in which ...
  26. ↑ William F. van Altena (22 November 2012). Astrometry for Astrophysics: Methods, Models, and Applications. Cambridge University Press. стр. 299–. ISBN 978-0-521-51920-5. The pursuit of better accuracy led Ole Romer to develop the meridian circle in 1690 which, with modifications, is still in use today. The meridian circle or transit circle (conceived at the end of the seventeenth century) was a combination of a ...
  27. ↑ Neil English (28 September 2010). Choosing and Using a Refracting Telescope. Springer Science & Business Media. стр. 6–. ISBN 978-1-4419-6403-8. With a similar telescope, the Danish astronomer Ole Romer, witnessing a timing glitch in the eclipse of a Jovian satellite, ... Romer is also credited for inventing the meridian transit circle telescope (usually just called the meridian circle), ...
  28. ↑ Frank Moore Colby; George Sandeman (1913). Nelson's Encyclopaedia: Everybody's Book of Reference ... Thomas Nelson. стр. 193–. The altazimuth (invented by Olaus Romer of Copenhagen in 1690) is available for measurements in all parts of the sky; and it was with a combination of this type, completed by Ramsden in 1789, that Piazzi made the observations for his great ...
  29. ↑   Chisholm, Hugh, уред. (1911). Encyclopædia Britannica (11. изд.). Cambridge University Press. стр. 800–819, see page 814. Cassini, moreover, set up an altazimuth in 1678, and employed from about 1682 a “parallactic machine,” provided with clockwork to enable it to follow the diurnal motion. Both inventions have been ascribed to Olaus Römer, who used but did not claim them..... Отсутно или празно |title= (help)
  30. ↑ Siegfried Schoppe (2012). Heinrich der Seefahrer, Kolumbus und Magellan: Planung, Versuch und Irrtum bei der Entdeckung der Neuen Welt durch Portugal und Spanien vor 500 Jahren (германски). BoD – Books on Demand. стр. 271–. ISBN 978-3-8482-0910-1. Der dänische Astronom Ole Römer (1644 – 1710) misst am Pariser Observatorium die Lichtgeschwindigkeit mit ... Das "Passage-Instrument" setzt sich nicht durch, weil es für die Kapitäne zu kompliziert und nur bei klarer Sicht und ganz ...
  31. ↑ Nederlands Natuur- en Geneeskundig Congres (1927). Handelingen (холандски). 21-22. стр. 70–. ... slingeruurwerk van Huygens veranderde de zaak echter, en nu kon Ole Römer, de geniale Deensche astronoom, in 1689 een passage-instrument construeeren, dat in 1704 omgebouwd werd.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Оле_Ремер&oldid=5293802“