Образование во Босна и Херцеговина

Образованието во Босна и Херцеговина има долга историја. Првата класифицирана високообразовна институција била основана школа за суфиска филозофија од Гази Хусрев-бег во 1531 година, со многу други верски училишта кои го следат примерот со текот на времето. Во 1887 година, под де факто контрола на Австроунгарија, Шеријатската правна школа започнала со петгодишна програма. Во 40-тите години на 20 век, Универзитетот во Сараево станал првиот световен институт за високо образование во градот. Во 1950-тите, пост-дипломите за постдипломски студии станале достапни. Силно оштетен за време на војната, неодамна универзитетот бил повторно изграден во партнерство со повеќе од 40 други универзитети. Постојат разни други високообразовни институции, вклучувајќи: Универзитет во Бања Лука, Универзитет во Мостар, Универзитет во Тузла, Универзитет во Зеница, Универзитет во Источно Сараево, Универзитет Џемал Биједиќ од Мостар, Универзитет во Бихаќк, Американски универзитет во Босна и Херцеговина, итн.

Гимназија Мостар во Мостар била една од најпрестижните образовни институции во Југославија .

Образовниот систем е составен од три нивоа:

• Основно образование
• Средно образование
• Универзитетско образование

Основно образование

Основното образование во Босна и Херцеговина е задолжително и бесплатно за сите деца од 6 до 15 години и трае девет години во три тригодишни циклуси (возраст од 6–9; 9–12 и 12–15). Овој систем прво бил усвоен во 2004 година, како замена за стариот осумгодишен основно образовен систем, понуден на деца од 6 до 14 години во два четиригодишни циклуси (возраст од 6–10 и 10–14 години), што сепак важи за деца кои започнале со образование пред 2004 година и исто така во некои региони по тој датум.

Средно образование

Средното образование во Босна и Херцеговина е исто така бесплатно. Тоа е обезбедено од општи и технички средни училишта, каде што наставата ја започнуваат на возраст од 15 години (или 14 години, како дел од стариот образовен систем) и траат три или четири години. Повеќето деца во Босна започнуваат училиште кога имаат шест години и завршуваат средно училиште кога имаат осумнаесет или деветнаесет години. Студентите кои завршиле средни училишта (Гимназија) ја добиваат матурата и се одлучуваат да се запишат на кој било факултет или колеџ по положен квалификациски испит даден од институцијата, додека студентите кои дипломираат на техничките училишта добиваат диплома.

Терциерно образование

Деканистичката зграда на Универзитетот во Сараево

Системот за високо образование на Босна и Херцеговина се состои од осум универзитети (Универзитет во Сараево, Универзитет во Тузла, Универзитет во Мостар, Универзитет во Бања Лука, Универзитет Џемал Биједиќ од Мостар, Универзитет во Источно Сараево, Универзитет во Бихаќ и Универзитет во Зеница) со околу 90 факултети, кои се третираат како институции за високо образование и уметнички академии. Универзитетските дипломи се стекнуваат на факултетите и академиите за уметност. Постојат 37 приватни високообразовни институции и законот за високо образование (донесен во јули 2007 година) ги третира приватните и јавните високообразовни институции подеднакво.

Според новиот закон, универзитетското образование е организирано според системот на преносливи поени и има три нивоа:

• Додипломските курсеви обично траат три до четири години и носат 180 до 240 ЕКТС поени. По завршувањето на додипломските курсеви, на студентите им се доделува титула диплома за уметност или наука.
• Постдипломски курсеви, кои траат две години, носат 120 ЕКТС поени и доделуваат степен магистер по уметност или наука.
• Докторски курсеви може да се земат по завршување на постдипломски универзитетски курс. Тие обично траат три години, а академската титула доктор на науки или доктор на уметности се доделува по завршувањето.

Универзитетот исто така може да понуди курсеви за постдипломски специјалисти кои траат една до две години, со кои може да се стекне титула специјалист во одредена специјалистичка област како што е медицината.

Во согласност со законите и прописите, високообразовните институции се финансираат од соодветните власти на РС или ФБиХ. Така, активностите за високо образование се регулираат со законодавството на РС или ФБиХ, при што Министерството за граѓански работи на државно ниво ја презема задачата да ги координира активностите на високото образование на двата ентитета.

Еден од главните предуслови за реформа било усвојувањето на законот за високо образование во Босна и Херцеговина. По неговото усвојување, ќе треба да се решат многу предизвици, како што се формирање совет за финансирање. Реформите во самите универзитети претставуваат предизвик — на пример, воведување и спроведување на ЕКТС и додатоци на дипломи, како и други иницијативи за Болоњскиот процес.

Надворешни врски

• Универзитет во Зеница
• Универзитет во Мостар