Википедија

Надоместок за јаглерод и дивиденда

Надоместокот за јаглерод и дивидендата или климатскиот приход е систем за намалување на емисиите на стакленички гасови и справување со климатските промени. Системот наметнува данок на јаглерод за продажба на фосилни горива, а потоа го распределува приходот од овој данок на целото население (подеднакво, по лице) како месечен приход или редовна исплата.

Концепт на надоместок за јаглерод и дивиденда
Електрана на јаглен во Германија. Надоместокот и дивидендата ќе направат фосилни горива – јаглен, нафта и гас – помалку конкурентен како гориво од другите опции.

Од усвојувањето на системот во Канада и Швајцарија, тој добил зголемен интерес ширум светот како меѓусекторски и социјално праведен пристап за намалување на емисиите и справување со климатските промени.[1][2][3][4]

Дизајнирани да ја одржуваат или подобрат економската виталност додека ја забрзуваат транзицијата кон одржлива енергетска економија, надоместокот за јаглерод и дивидендата е предложен како алтернатива на механизмите за намалување на емисиите, како што се сложени регулаторни пристапи, ограничување и трговија или директен данок на јаглерод. Иако постои општа согласност меѓу научниците[5][6] и економистите[7][8][9][10][11] за потребата од данок на јаглерод, економистите генерално се неутрални за специфичните намени на приходите, иако има тенденција да има повеќе поддршка отколку противење за враќање на приходите како дивиденда на даночните обврзници.[8]

Предности

уреди

Приходот од климата има неколку забележителни предности во однос на другите механизми за намалување на емисиите:

  • Социјална правда и прифатливост. Иако постои широк научен консензус дека данокот на јаглерод е најмоќниот начин за намалување на емисиите, таквиот данок нужно ги зголемува цените и трошоците за живот. Со доделување на приходот од овој данок како универзален климатски приход, порастот на цената во голема мера се компензира.
  • Пазарно базирано и меѓусекторско. За разлика од сложените регулаторни пристапи, надоместокот за фосилни горива им овозможува на пазарните сили да ги намалат емисиите на најефикасен и најекономичен начин.[12]
  • Меѓусекторски. Постои широк спектар на извори на емисии на јаглерод. Регулаторните пристапи и тргувањето со емисии често се однесуваат на само еден или неколку сектори. Вистински универзален надомест за фосилни горива се однесува на сите овие сектори одеднаш.
  • Компатибилен. Механизмот е компатибилен со другите мерки и прописи наметнати од владата, како што се инвестициите во образованието, истражувањето и инфраструктурата.
  • Неутрален приход. Приходот од климата нема да го зголеми буџетот на владата или да ја искористи наметнатата такса за јаглерод како средство за балансирање на државниот дефицит.[13]
  • Надоместокот за јаглерод и дивидендата треба да ги избегнат протестите за гориво што се случија на многу места.

Примена

уреди
 
Рециклирање на приходите во реалниот свет даночни шеми за јаглерод

Почнувајќи од јули 2022 година, постојат осум јурисдикции на глобално ниво што спроведуваат форма на надоместок за јаглерод и дивиденда: Швајцарија, Австрија и Алберта, Онтарио, Манитоба, Саскачеван, Јукон и Британска Колумбија во Канада.

Швајцарскиот данок на јаглерод дистрибуира околу две третини од својот приход на жителите, вклучително и децата, и на бизнисите (пропорционално на нивниот платен список). Преостанатата третина е инвестирана во програма за енергетска ефикасност на зградите и во фонд за чиста технологија.[14][15] Жителите ја добиваат дивидендата на годишно ниво преку сметката за здравствено осигурување. Овој пристап е избран од практични причини[14] – здравственото осигурување е задолжително за сите жители во Швајцарија и истиот процес веќе се користи за распределба на средствата од данокот на испарливи органски соединенија. Сепак, овој пристап може да придонесе за ниски нивоа на свесност за дивидендата кај јавноста.[14] Редовните и подиректните начини на плаќање (на пр. месечни плаќања во готовина) веројатно би ја зголемиле важноста на дивидендата за жителите.

Алберта, Онтарио, Манитоба, Саскачеван, Јукон и Нунават го користат федералниот даночен систем за јаглерод, Федералната наплата на гориво, која започнала во 2019 година. Од нив, сите освен Нунават имаат шема за такси за јаглерод и дивиденда што ги прераспределува даночните приходи на јавноста. Њу Бранзвик ја користел шемата од април 2019 до март 2020 година, но оттогаш има имплементирано сопствен данок на јаглерод кој ги рециклира приходите назад во економијата, но не како дивиденда за потрошувачите.[16]

Данокот за јаглерод во Британска Колумбија, имплементиран во 2008 година, може да се смета како „такса и дивиденда“, иако има одредени разлики. Наместо целосно или главно да се враќаат како дивиденда на домаќинствата, поголемиот дел од приходите се користат за обезбедување даночни намалувања за деловните субјекти (околу 55% од приходите) и поединците (околу 23%).[17] Компонентата за дивиденда доаѓа во форма на даночен кредит за семејствата со низок и среден приход и претставува околу 17% од даночните приходи за јаглерод.[17][18] Почнувајќи од 1 јули 2022 година, максималниот износ што возрасен (и партнерот) може да го добие е 193,50 $ годишно, платен на квартални рати, како и 56,50 $ по дете.[18]

Политиката е популарна меѓу жителите во Британска Колумбија, при што анкетите покажуваат меѓу 55% и 65% поддршка за данокот.[19]

Во јули 2022 година, Австрија воведе данок на јаглерод и дивиденда, кои ќе се исплаќаат во форма на „климатски бонус“ од 100 до 200 евра годишно, во зависност од тоа каде живеат (на пр. оние во руралните области ќе добијат поголема дивиденда) и нивниот пристап до јавен превоз.[20] Даночната стапка на јаглерод започна од 35 евра по тон CO2 и ќе се зголеми на 55 евра по тон до 2025 година. Сите жители, без разлика на државјанството и возраста, треба да добијат бонус под услов да престојувале во Австрија шест месеци. Дивидендата се исплаќа директно со чек или банкарски депозит.[21]

Неколку претседателски кандидати за 2020 година во САД јавно ја споделиле својата поддршка за политиката за такси и дивиденди, вклучувајќи ги Берни Сандерс,[22] Пит Бутиџиг, Ендрју Јанг,[23] и Џон Дилејни.[24]

Во Европската Унија на 6 мај 2019 година започнала петиција (упатена до Европската комисија) со барање да се воведе климатски приход во ЕУ.[25][26] Петицијата е регистрирана како Европска граѓанска иницијатива, па доколку достигне 1 милион потписи, темата ќе биде ставена на дневен ред на Европската комисија и ќе се разгледа за формирање законски предлог.[27][28]

Австралиска верзија била предложена од професорите Ричард Холден и Розалинд Диксон на Универзитетот во Нов Јужен Велс и лансирана од член на Вентворт, професорката Керин Фелпс.[29][30] Истражувањата спроведени од Унивезитетот покажале дека предлогот може да добие поддршка од 73%.[31]

Спротивставеност

уреди

Забелешки има и за начинот на искористување на даночните приходи.[32] Почесниот професор по менаџмент Хенри Џејкоби, порано од Технолошкиот институт во Масачусетс, разгледал некои од почестите грижи во написот на Гардијан во јануари 2021 година, особено стигмата за воочената непопуларност на оданочувањето.[33] Некои противници се загрижени дека владите можеби не ги враќаат приходите на луѓето.[34][35][36] Студија од 2021 година ги разгледувала единствените две земји со имплементирани дивиденди на јаглерод – Канада и Швајцарија – открила дека вестите за вратените средства во јавноста имале мало влијание врз непопуларноста на даноците за јаглерод, и дека меѓу канадските конзервативци тоа може дури и да има зголемено противење.[14]

Наводи

уреди
  1. ↑ Nuccitelli, Dana (2018-10-26). „Canada passed a carbon tax that will give most Canadians more money“. The Guardian (англиски). ISSN 0261-3077. Посетено на 2019-08-02.
  2. ↑ „Switzerland leads the world on taxing carbon, despite gaping holes“. Le News (англиски). 2018-10-28. Посетено на 2019-08-02.
  3. ↑ „Carbon dividend from polluters to households could win over the public“. Oxford Martin School (англиски). Посетено на 2019-08-02.
  4. ↑ „Proposed carbon tax plan would return proceeds to people once goals are met“. Big Think (англиски). 2019-01-18. Посетено на 2019-08-02.
  5. ↑ National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine (2016). The Power of Change: Innovation for Development and Deployment of Increasingly Clean Electric Power Technologies. The National Academies Press. doi:10.17226/21712. ISBN 978-0-309-37142-1. Посетено на 28 November 2018.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  6. ↑ Rosenberg, Stacy; Vedlitz, Arnold; Cowman, Deborah; Zahran, Sammy (August 2010). „Climate Change: A Profile of U.S. Climate Scientists' Perspectives“. Climatic Change. 101 (3–4): 311–329. Bibcode:2010ClCh..101..311R. doi:10.1007/s10584-009-9709-9.
  7. ↑ Fuller, Dan; Geide-Stevenson, Doris (14 April 2014). „Consensus Among Economists —An Update“. The Journal of Economic Education. 45 (2): 131–146. doi:10.1080/00220485.2014.889963.
  8. ↑ 8,0 8,1 Haab, Timothy; Whitehead, John (August 30, 2013). „What do Environmental and Resource Economists Think? Results from a Survey of AERE Members“. Review of Environmental Economics and Policy. 11: 43–58. doi:10.1093/reep/rew019.
  9. ↑ „Do economists all favour a carbon tax?“. The Economist. Посетено на 16 April 2016.
  10. ↑ Nuccitelli, Dana (2016-01-04). „95% consensus of expert economists: cut carbon pollution“. The Guardian. Посетено на 28 November 2018.
  11. ↑ „How to pay the price for carbon“. Nature Climate Change. 8 (8): 647. 30 July 2018. Bibcode:2018NatCC...8..647.. doi:10.1038/s41558-018-0256-0.
  12. ↑ „FAQs“. Carbontax.org. 2008-07-01. Посетено на 2016-07-09.
  13. ↑ Shultz, George; Becker, Gary (April 7, 2013). „Why We Support a Revenue Neutral Carbon Tax“. The Wall Street Journal. Посетено на July 6, 2016.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 Mildenberger, Matto; Lachapelle, Erick; Harrison, Kathryn; Stadelmann-Steffen, Isabelle (February 2022). „Limited impacts of carbon tax rebate programmes on public support for carbon pricing“. Nature Climate Change (англиски). 12 (2): 141–147. Bibcode:2022NatCC..12..141M. doi:10.1038/s41558-021-01268-3. ISSN 1758-6798.
  15. ↑ Hintermann, B.; Zarkovic, M. (2020). „Carbon Pricing in Switzerland: A Fusion of Taxes, Command-and-Control, and Permit Markets“ (PDF). ifo DICE report. стр. 35–41. Посетено на 12 October 2023.
  16. ↑ Government of New Brunswick, Canada (March 29, 2022). „Tax on carbon-emitting products to increase April 1“. gnb.ca (англиски). Посетено на 2022-07-13.
  17. ↑ 17,0 17,1 Durning, Alan (2014-03-11). „All You Need to Know About BC's Carbon Tax Shift in Five Charts“. Sightline Institute (англиски). Посетено на 2022-07-14.
  18. ↑ 18,0 18,1 „Climate action tax credit“. gov.bc.ca. Government of British Columbia. Посетено на 2022-07-13.
  19. ↑ Mooney, Chris (26 March 2014). „The smart way British Columbia got rid of gas guzzlers“. Mother Jones (англиски). Посетено на 2022-07-14.
  20. ↑ Kurmayer, Nikolaus J. (2022-01-21). „Austria to give out annual €200 'climate bonus'“. euractiv.com (англиски). Посетено на 2022-07-13.
  21. ↑ „Klimabonus: How to receive your money“. Klimabonus (англиски). Посетено на 2022-07-13.
  22. ↑ „Sanders, Boxer Propose Climate Change Bills“. 2013-02-14. Архивирано од изворникот на 2020-01-18. Посетено на 2019-07-20.
  23. ↑ „Carbon Fee And Dividend - Andrew Yang Policies“. YouTube. 2019-07-09. Архивирано од изворникот на 2023-04-12. Посетено на 2019-07-28.CS1-одржување: бот: непознат статус на изворната URL (link)
  24. ↑ Magliocco, Joseph; Duffy, Brandon (2019-07-18). „Young Voter Money 2020: Democratic candidate John Delaney wants to pay you a carbon dividend to fight climate change“. CNBC. Посетено на 2019-07-20.
  25. ↑ „Citizens Climate Initiative“. Посетено на May 27, 2019.
  26. ↑ „Climate Income Now“. Архивирано од изворникот на 2022-01-28. Посетено на Jun 21, 2019.
  27. ↑ „The European Citizens Initiative“. Посетено на May 27, 2019.
  28. ↑ Guide to the European citizens' initiative : a new right for EU citizens : you can set the agenda! (англиски). Publications Office of the European Union. 2016-07-15. ISBN 9789279519390. Посетено на 2019-08-02.
  29. ↑ „Australian Carbon Dividend Plan“. 23 Jun 2019. Посетено на 2020-12-01.
  30. ↑ Holden, Richard; Dixon, Rosalind. „A Climate Dividend for Australians“ (PDF). Посетено на 2020-12-01.
  31. ↑ Snell, Stuart (2 December 2019). „New Carbon Dividend Proposal Gets Community Support“. newsroom.unsw.edu.au. Посетено на 2020-12-01.
  32. ↑ „Carbon tax 'dividends' open a Pandora's box of problems“.
  33. ↑ Jacoby, Henry D. (5 January 2021). „There's a simple way to green the economy — and it involves cash prizes for all“. The Guardian. London, United Kingdom. ISSN 0261-3077. Посетено на 2021-01-05.
  34. ↑ „Canada is trying a carbon tax. What lessons are emerging for other nations?“. Pittsburgh Post-Gazette (англиски). Посетено на 2021-03-23.
  35. ↑ „The Carbon Tax Checklist“. The National Law Review (англиски). Посетено на 2021-03-23.
  36. ↑ Mufson, Steven (2020-02-13). „The fastest way to cut carbon emissions is a 'fee' and a dividend, top leaders“. Washington Post. Посетено на 2021-03-23.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Надоместок_за_јаглерод_и_дивиденда&oldid=5207717“