Македонска транскрипција на рускиот јазик

При транскрипцијата (предавањето) на руските имиња и зборови во македонски јазик по правило тргнуваме, не од нивниот изговор, туку од нивната пишана форма. Затоа промената во изговорот на самогласките а, о, е, што е во зависност од местото на акцентот, не се обележува со македонскиот правопис: Москва (рус. изговор: Масква́) — Москва, Толстой (рус. изговор: Талсто́ј) — Толстој.

Транкрипција по буква

ы

Буквата ы се предава со и: Крым — Крим, Чернышевский — Чернишевски, Крылов — Крилов.

ё

Буквата ё се означува со јо, а зад согласките ж, ч, ш, щ, ль, нь со о: Ёлкино — Јолкино, Присёлков — Присјолков, Тёша — Тјоша, Семён — Семјон, Хрущёв — Хрушчов, Чернышёв — Чернишов, Ткачёв — Ткачов, Плетнёв — Плетњов, Хмелёв — Хмељов, Лёвин — Љовин, Лёва — Љова.

Но: Потёмкин — Потемкин.

э

Буквата э се предава со е: Бэла — Бела, Эрмитаж — Ермитаж, Эйзенштейн — Ејзенштејн, Эренбург — Еренбург.

е

Буквата е во почетокот на името и во сите други позиции се предава со е: Евсеев — Евсеев, Енисей — Енисеј, Евгений — Евгениј, Есенин — Есенин, Еремеич — Еремеич, Алексей — Алексеј, Яковлев — Јаковлев, Лебедев — Лебедев, Аверченко — Аверченко, Герасимов — Герасимов, Некрасов — Некрасов, Онегин — Онегин, Тургенев — Тургенев, Тетерев — Тетерев, Терешкова — Терешкова, Нева — Нева, Кузнецов — Кузнецов, Ленин — Ленин, Смоленск — Смоленск.

Мекост

Мекоста на согласките пред е и и не се означува: Екатерина — Екатерина, Евсеев — Евсеев, Андреев — Андреев, Фадеев — Фадеев, Вересаев — Вересаев, Некрасов — Некрасов, Кузнецов — Кузнецов, Ленин — Ленин, Нева — Нева, Олег — Олег, Нина — Нина, Бунин — Бунин, Никитин — Никитин, Лидия — Лидија, Лиза — Лиза, Голицын — Голицин, Талин — Талин, Воронеж — Воронеж, Калинин — Калинин.

ье

Групата ье зад согласка во средината или крајот од зборот, освен зад л и н се предава како је: Лаврентьев — Лаврентјев, Аркадьевич — Аркадјевич, Дементьев — Дементјев, Закавказье — Закавказје, Поволжье — Поволжје.

лье и льи

Групите лье и льи се предаваат како ле и ли: Витальевна — Виталевна, Васильевич — Василевич, Ильич — Илич, Савельич — Савелич, Ильинский — Илински.

ль

Групата ль на крајот од слогот или на крајот од зборот се предава со љ: Гоголь — Гогољ, Даль — Даљ, Кремль — Кремљ, Путивль — Путивљ, Ярославль — Јарослављ, Севастополь — Севастопољ, Колька — Кољка, Раскольников — Раскољников, Удальцов — Удаљцов, Ильф — Иљф, Хмельницкий — Хмељницки, Дельвиг — Дељвиг, Ковель — Ковељ, Бальмонт — Баљмонт.

Но: Ольга — Олга, Аксельрод — Акселрод, Архангельск — Архангелск, Уральск — Уралск, Комсомольск — Комсомолск, Ельбрус — Елбрус.

лю

Групата лю се предава со љу: Любовь — Љубов, Добролюбов — Доброљубов, Людмила — Људмила, Люся — Љусја, Нехлюдов — Нехљудов.

л и ль пред я и ю

Буквата л пред я, како и групата ль пред я и пред ю се предава со лј: Галя — Галја, Оля — Олја, Коля — Колја, Беляев — Белјаев, Шаляпин — Шалјапин, Челябинск — Чељабинск, Емельян — Емелјан, Илья — Иљја, Ульянов — Улјанов, Ильюшин — Иљјушин.

н пред ье и ьи

Буквата н пред ье и пред ьи се предава со њ: Арсеньев — Арсењев, Евгеньич — Евгењич, Ананьев — Анањев.

Крајно нь

Групата нь на крајот од слогот во средината на зборот пред согласка се предава со њ: Ванька — Вањка, Сашенька — Сашењка, Стенька — Стењка, Панько — Пањко.

Но: меньшевик — мењшевик, большевик — болшевик.

На крајот од зборот групата нь се предава со њ: Астрахань — Астрахањ, Кубань — Кубањ, Казань — Казањ, Рязань — Рјазањ.

н и нь пред я и ю

Буквата н и групата нь пред я, ю се предаваат со њ: Ваня — Вања, Дуня — Дуња, Соня — Соња, Таня — Тања, Нюра — Њура, Нюша — Њуша, Аксинья — Аксиња, Меланья — Мелања.

Други согласки пред ь

Сите други согласки пред ь во сите позиции се предаваат како тврди: Игорь — Игор, Лазарь — Лазар, Любовь — Љубов, Сибирь — Сибир, Пермь — Перм, Горький — Горки, Васька — Васка, Припять — Припјат, Кузьма — Кузма, Харьков — Харков.

Почетни я и ю

Буквите я и ю во почетокот на името, по самогласка и знаците ь, ъ и по сите согласки освен н и л, се предаваат со ја и ју: Яковлев — Јаковлев, Яснов — Јаснов, Боря — Борја, Варя — Варја, Володя — Володја, Надя — Надја, Костя — Костја, Митя — Митја, Настя — Настја, Дуся — Дусја, Юдин — Јудин, Юрий — Јуриј, Андрюша — Андрјуша, Брюсов — Брјусов, Батюшков — Батјушков, Тютчев — Тјутчев, Тюленев — Тјуленев, Дедюшкин — Дедјушкин, Авдотья — Авдотја, Агафья — Агафја, Маруся — Марусја, Татьяна — Татјана.

щ

Буквата щ се предава со шч: Щерба — Шчерба, Щедрин — Шчедрин, Рощин — Рошчин, Щепкин — Шчепкин, Верещагин — Верешчагин.

Двојни согласки

Двојните согласки се предаваат со една: Массалитинова — Масалитинова, Серебренников — Серебреников, Одесса — Одеса, Аллахвердян — Алахвердјан.

Но: Бессонов — Бессонов.

Неруски имиња

Руските имиња од неруско потекло ја задржуваат руската форма: Гильфердинг — Гиљфердинг, Кюи — Кјуи, Кюхельбекер — Кјухељбекер.
И во оние од германско потекло групата ей се предава како еј: Штейн — Штејн, Эйзенштейн — Ејзенштејн, Рубинштейн — Рубинштејн, Бернштейн — Бернштејн, Бронштейн — Бронштејн, Мейерхольд — Мејерхољд, Эйдеман — Ејдеман.

Но: Герцен — Херцен.

Без едначење по звучност

Во руските имиња не се одбележува едначењето на согласките по звучност: Безбородко — Безбородко, Гладков — Гладков, Тбилиси — Тбилиси, Мусоргский — Мусоргски, Надсон — Надсон, Витебск — Витебск.

Но: Мережковский — Мерешковски.

Наставки за имиња и презимиња

Лични имиња

Личните имиња на -ий се предаваат со наставката -иј: Юрий — Јуриј, Терентий — Терентиј, Василий — Василиј, Анатолий — Анатолиј.

Презимиња

Наставките -ий и -ый во руските машки презимиња се предаваат со -и: Бедный — Бедни, Грозный — Грозни, Чёрный — Чорни, Достоевский — Достоевски.
Машките презимиња што завршуваат на -ой остануваат непроменети: Крамской — Крамској, Трубецкой — Трубецкој, Шаховской — Шаховској, Кошевой — Кошевој, Полевой — Полевој, Толстой — Толстој.
Женските презимиња што завршуваат на -ая се предаваат со наставката -аја: Крупская — Крупскаја, Плисецкая — Плисецкаја, Крамская — Крамскаја, Трубецкая — Трубецкаја, Полевая — Полеваја, Толстая — Толстаја.
Руските презимиња на -ич така се предаваат и во македонскиот јазик: Григорович — Григорович, Шостакович — Шостакович.

Поврзано

Извор

Видоески, Божо; Димитровски, Тодор; Конески, Кирил; Угринова-Скаловска, Радмила (2007). Правопис на македонскиот литературен јазик (XVI. изд.). Скопје: Просветно дело. ISBN 978-608-203-075-3.