Мадрид

Мадрид (шпански: Madrid, шпански изговор: [maðɾið], разговорно: [maðɾi]) — главен и најголем град во Шпанија. Градот е населен со околу 3,3 милиони (од декември 2009); целото население во градскиот дел (урбаниот дел и предградијата) — пресметано дека е 6.386.932 жители.

Мадрид
Палата на комуникациите на Плоштадот Сибелес. Палата на комуникациите на Плоштадот Сибелес.
Знаме Грб
Место
Местоположба на Мадрид Местоположба во Општина Мадрид, Шпанија
Координати	40°23′″N, 3°43′″W
Часовен појас	CET (GMT +1) CEЛT (GMT +2)
Општи податоци
Мото: Од Мадрид до Рајот De Madrid al Cielo
Име - изворно	Мадрид Madrid
Основан	8 век
Поштенски број	28001-28080
Повикувачки број	34 (Шпанија) + 91 (Мадрид)
Официјална страница	www.munimadrid.es
Управа
Држава	Шпанија
Автономна заедница	Општина Мадрид
Покраина	Мадрид
Административна распределба	21 административни единици
Населби	127
Градоначалник	Алберто Руиз-Гаљардон (ПП)
Географија
Површина	607 км²
Надморска височина	667 м
ГШ	40°23′N
Географска должина	3°43′W
Население
Население	3 228 359 (2005)
Густина	5198 ж/км²

Мадрид е трета најнаселена општина во Европската унија, по Голем Лондон и Берлин и неговата градска област е трета најнаселена во Европската унија, по Париз и Лондон. Градот се простира на 698 км².

Градот се наоѓа на реката Мансанарес во центарот и на земјата и општината на Мадрид (која го опфаќа градот Мадрид, со своите издвоени и проширени предградија и села); оваа општина се граничи со автономни заедници на Кастиља и Леон и Кастиља-Ла Манча. Освен главен град на Шпанија, седиште на владата и престолнина на шпанскиот монарх, Мадрид исто така е и политички центар на Шпанија. Моментален градоначалник е Алберто Руиз-Гаљардон од народната партија. Тој е на функција од 2003 година, кога го напуштил Претседателството на автономната заедница на Мадрид и се кандидирал да го замени заминувањето на градоначалникот Хосе Марија Алварез дел Мансано, кој исто така е од народната партија. На последните локални избори од 2007 година, Руиз Гаљардон го зголеми мнозинството на народната партија во Градскиот совет на 34 места од вкупно 57, земајќи 55,5% од гласовите и победи во сите освен во два региони.

Поради своето економско производство, животниот стандард, како и големината на пазарот, Mадрид се смета за главен финансиски центар на Пиринејскиот Полуостров; домаќин е на седиштата на мнозинство од главните шпански компании, како и седиштето на три од 100-те светски најголеми фирми (Telefónica, Repsol-YPF, Banco Santander). Освен тоа, Мадрид бил рангиран на 10-то место заедно со Хонгконг за најмоќните градови во светот, пресметани во топ 20 градови во 5 од 6 категории.

Иако Мадрид поседува модерна инфраструктура, сепак го задржал изгледот и чувството на многу од неговите историски населби и улици. Во неговите обележја се вклучени огромната Кралската палата на Мадрид; Театро Реал (Кралскиот театар), со негова обнова во 1850 во оперска куќа; паркот Буен Ретиро, основан во 1631; величествената зграда на Националната библиотека од 19 век (основана во 1712), содржи некои од шпанските историски архиви, археолошки музеј и три врвни уметнички музеи: музејот Прадо, во кој е сместена една од најдобрите уметнички колекции во светот, Мусео Насионал Сентро де Арте Реина Софија, музеј на современа уметност, и музејот Тисен-Борнемиса, сместен во реновираната Палата Виљаремоса.

Име на градот

Постојат неколку теории за потеклото на името „Мадрид“. Според легендата, Мадрид бил основан од страна на Окно Бианор (син на кралот Турхениј на Тоскана и Мантова) и бил наречен Метрагирта или Мантова Карпетана. Други тврдат дека оригиналното име на градот е Урсарија („земја на мечки“ на латински), поради големиот број на овие животни, кои биле пронајдени во непосредна близина на шумите, кои заедно со јаготкиното дрво (мадроњо „madroñо“ на шпански), биле амблемот на градот од средниот век. Древното име на градот Магерит доаѓа од името на тврдина изградена на реката Мансанарес во 9 век по новата ера и значи „Место на изобилство со вода“.

И покрај се, денес општо се смета дека потеклото на сегашното име на градот потекнува од 2 век п.н.е. Римското Царство изградила населба на брегот на реката Мансанарес. Името на ова прво село било „Матриче“ (упатувајќи на реката што ја пресекува населбата). По нападите од страна на германските Суевес, Вандалс и Аланс за време на 5 век по новата ера, Римското Царство не може да ги одбрани своите територии на Пиринејскиот Полуостров и поради тоа е окупиран од Визиготите. Варварските племиња потоа ја презеле контролата на „Матриче“. Во 7 век исламската победа на Пиринејскиот Полуостров го изменила името во „Мајрит“, од арапскиот термин ميرا „Мајра“ (упатувајќи на водата како „дрва“ или „давател на животот“) и иберороманската наставка „ тоа "што значи" место “. Сегашното „Мадрид” еволуирало од Мозарабиски „Матрит” коешто сѐ уште на мадрилеански значи ариевски, каурски, припадник на нееврејска раса.

Историја

Среден век

Иако местотоположбата на денешен Мадрид била населена во предисториско време, и има остатоци од римската ера првите документи за постоење на градот се од времето на калифатот. Постојат археолошки остатоци од малото село во текот на епохата на Визиготите, чие име можеби било прифатено подоцна од Арапите. Потеклото на модерниот град доаѓа од 9 век, кога Мухамед I заповедал изградба на една мала палата на истото место каде што денес се наоѓа Палатата Реал. Околу оваа палата била изградена мала тврдина, ал - Мудаина. Во близина на палатата била Мансанарес, која муслиманите ја нарекувале ал - Мајрит (на арапски: المجريط, „извор на вода“). Од ова доаѓа до именување на местото како Мајерит, кое подоцна се развило во денешниот правопис на Мадрид. Тврдината била освоена во 1085 од страна на христијанскиот цар Алфонсо VI од Кастиља во неговиот поход кон Толедо.Тој ја реконструирал џамијата како црква на Девицата на Алмудена (almudin, заштитничка на гарнизоните). Во 1329, генералите на Кортес за првпат се собрале во градот за да го советуваат Алфонсо XI од Кастиља. Евреите Сефарди и Маврите продолжиле да живеат во градот, сè додека не биле протерани кон крајот на 15 век. По немирите и големиот пожар, Хенри III од Кастиља (1379-1406) го обновил градот и самиот изградил безбедносна тврдина од надворешната страна на ѕидовите на Ел Пардо. Големото влегување на Фердинанд и Изабела во Мадрид е предвесник на крајот на борбата помеѓу Кастиља и Арагон и крај на златната епоха на Евреите во Шпанија.

Ренесанса

Круната на Кастиља, со својот главен град во Толедо, и круната на Арагон, со свој главен град во Барселона, беа соединети во современа Шпанија од страна на католичките монарси (кралицата Изабела од Кастиља и кралот Фердинанд II од Арагон).

Иако нивниот внук Карлос I од Шпанија (исто така познат како Карлос V, Светски Римски Император) ја фаворизира Севиља, неговиот син Филип II (1527-1598), бил тој кој ја префрлил престолнината во Мадрид во 1561. Иако тој не направил никакво официјално соопштение, седиштето на кралскиот дворец било и главен град. Севиља продолжила да ја контролира трговијата на колониите со Шпанија, но Мадрид ја контролирал Севиља.

Освен еден краток период, 1601-1606, кога Фелипе III, го поставил својот дворец во Ваљадолид, среќата на Мадрид тесно се огледувала во онаа на Шпанија.

Во текот на Силјо де Оро (Златен век), во 16/17 век, Мадрид само малку наликува на другите европски престолнини, бидејќи населението во градот било економски зависно од работата на самиот дворец и немало друга значајна активност.

Од 19 век до денес

Во доцните 1800-ти, Изабела II не можела да ја потисне политичката напнатост, која ќе доведе до уште еден бунт, првата шпанска Република.Ова подоцна било проследено со враќање на монархијата во Мадрид, потоа создавање на Втората шпанска република, пред шпанската граѓанска војна.

Мадрид е еден од најтешко погодените градови во Шпанија во Граѓанската војна (1936-1939). Градот бил упориште на републиканците, од јули 1936 година. Неговите западни предградија биле место на најжестоката битка во ноември 1936 година и за време на Граѓанската војна, Мадрид станал првиот европски град бомбардиран од авиони (Јапонија била првата земја кој бомбардирала цивили во светската историја, во Шангај во 1932 година), кои како цел имале цивили во историјата на војувањето. (Види Опсада на Мадрид 1936-39).

За време на диктатурата на Франциско Франко, особено во текот на 1960 година, јужниот дел на Мадрид станал многу индустријализиран и имало масовни миграции од руралните (селските) делови на Шпанија во градот. југоисточната перферија на Мадрид станала голема населба претежно населена со работничка класа која била основата за политичка и културна реформа.

По смртта на Франко, демократските партии коишто се појавиле (вклучувајќи ги лево ориентираните и оние со републиканска идеологија) го прифатиле Кралот Хуан Карлос I како следбеник на Франко и како наследник на историската династија – за да одезбедат стабилност и демократија. Ова ја одвело Шпанија до нејзината сегашна положба како уставна монархија со Мадрид како главен град.

Искористувајќи го просперитетот на Шпанија во 1980-тите и 1990-тите години, главниот град на Шпанија ја зацврстил својата положба како важен економски, културен, историски, образовен и технолошки центар на Европскиот континент.

Географија

Клима

Регионот на Мадрид се одликува со ретка континентална средоземна клима со студена зима поради надморската височина, вклучувајќи и повремени снежни врнежи и минимални температури честопати под 0 °C (32 °F). Во лето е топло со температури кои постојано го надминуваат 30 °C (86 °F) во јули и август, а ретко може да достигне до 40 °C (104 °F). Поради надморската височина и сувата клима во Мадрид, дневните температури се значителни во летните месеци. Врнежите, иако концентрирани во есен и пролет, можат да се забележат во текот на целата година; во продолжение, ниската количина на врнежи, околу 436 милиметри годишно (17,2 инчи), доведува до тоа Мадрид да биде на границата на степска клима.

Области

Мадрид административно е поделен на 21 област, кои понатаму се поделени во 128 реони.

1. Сентро (Centro): Паласио (Palacio), Ембахадорес (Embajadores), Кортес (Cortes), Хустисиа (Justicia), Универсидад (Universidad), Сол (Sol). 2. Аргансуела (Arganzuela): Имеријал (Imperial), Акасиас (Acacias), Ла Чопера (La Chopera), Легаспи (Legazpi), Делисијас (Delicias), Палос де Мохуер (Palos de Moguer), Аточа (Atocha). 3. Ретиро (Retiro): Пасифико (Pacífico), Аделфас (Adelfas), Естреја (Estrella), Ибица (Ibiza), Херонимос (Jerónimos), Нињо Хесус (Niño Jesús). 4. Саламанка (Salamanca): Реколетос (Recoletos), Гоја (Goya), Парк де лас Авенидас (Parque de las Avenidas), Фуенте дел Беро (Fuente del Berro), Гвиндалера (Guindalera), Листа (Lista), Кастелјана (Castellana). 5. Чамартин (Chamartín): Ел Висо (El Viso), Просперидад (Prosperidad), Сиудад хардин (Ciudad Jardín), Латинска америка (Hispanoamérica), Нова Шпанија (Nueva España Кастиља (Castilla). 6. Тетјан (Tetuán): Белас Вистас (Bellas Vistas), Кватро (Cuatro) Каминос (Caminos), Кастилејос (Castillejos), Алменара (Almenara), Валдацедерас (Valdeacederas), Беругете (Berruguete). 7. Чамбери (Chamberí): Гацамбиде (Gaztambide), Арапилес (Arapiles), Трафалгар (Trafalgar), Алмагро (Almagro), Валјехермосо (Vallehermoso), Риос Росас (Ríos Rosas). 8. Фуенкарал - Ел Падро (Fuencarral-El Pardo): El Pardo, Фуентелареина (Fuentelarreina), Пењагранде (Peñagrande), Барио дел Пилар (Barrio del Pilar,) Ла Паз (La Paz), Валверде (Valverde), Мирасиера (Mirasierra), Ел Голосо (El Goloso). 9. Монклоа – Аравака (Moncloa-Aravaca): Кзаа де Кампо (Casa de Campo), Аргуелес (Argüelles), Сиудад Универзитарија (Ciudad Universitaria), Валдезарза (Valdezarza), Валдемарин (Valdemarín), Ел Планто (El Plantío), Аравака (Aravaca). 10. Латина (Latina): Лос Каменес (Los Cármenes), Пуерта дел Ангел (Puerta del Ángel), Лучеро (Lucero), Алуче (Aluche), Лас Агилјас (Las Águilas), Кампаменто (Campamento), Кватро Виентос (Cuatro Vientos). 11. Карабанчел (Carabanchel): Комилјас (Comillas), Опањел (Opañel), Сан Исидоро (San Isidro), Виста Алегре (Vista Alegre), Пуерта Бонита (Puerta Bonita), Буенависта (Buenavista), Абрантес (Abrantes). 12. Усера (Usera): Оркаситас (Orcasitas), Оркасур (Orcasur), Сан Фермин (San Fermín), Алмендралес (Almendrales), Москардо (Moscardó), Золфо (Zofío), Прадолоњо (Pradolongo). 13. Пуенте де Валецас (Puente de Vallecas): Ентревиас (Entrevías), Сан Диего (San Diego), Паломерас Бајас (Palomeras Bajas), Паломерас Суресте (Palomeras Sureste), Портазго (Portazgo), Нуманика (Numancia). 14. Морталаз (Moratalaz): Павонес (Pavones),Хорцајо (Horcajo), Марокина (Marroquina), Медиа Легиа (Media Legua), Фонтарон (Fontarrón), Винатерос (Vinateros). 15. Сиудад Линеал (Ciudad Lineal): Вентас (Ventas), Пебло Нуево (Pueblo Nuevo), Кинтана (Quintana), Ла Концепцион (La Concepción), Сан Паскал (San Pascual), Сан Хуан Баутиста (San Juan Bautista), Колина (Colina), Аталаја (Atalaya), Костиларес (Costillares). 16. Хорталеза (Hortaleza): Паломас (Palomas), Валдефуентес (Valdefuentes), Канилас (Canillas), Пинар дел Реј (Pinar del Rey), Апосточ Сантјаго (Apóstol Santiago), Пиовера (Piovera). 17. Вилаверде (Villaverde): Сан Андрес (San Andrés), Сан Кристобал (San Cristóbal), Бутарке (Butarque), Лос Росалес (Los Rosales), Лос Ангелес (Los Ángeles). 18. Вила де Валекас (Villa de Vallecas): Каско Хисторико де Валекас (Casco Histórico de Vallecas), Света Евгенија (Santa Eugenia). 19. Викалваро (Vicálvaro): Каско хисторико де Викалваро (Casco Histórico de Vicálvaro), Амброз (Ambroz). 20. Сан Блас (San Blas): Симанкас (Simancas), Хелин (Hellín), Ампоста (Amposta), Аркос (Arcos), Росас (Rosas), Рејас (Rejas), Канилејас (Canillejas), Салвадор (Salvador). 21. Барајас (Barajas): Аламеда де Осуна (Alameda de Osuna), Аеропуерто (Aeropuerto), Каско хисторико де Брајас (Casco Histórico de Barajas), Тимон (Timón), Коралехос (Corralejos).

Градска област

Градска област на Мадрид (шпански: Área metropolitana de Madrid) се состои од градот Мадрид и четириесет околни општини. Бројот на населението е нешто повеќе од 5,8 милиони луѓе и зафаќа површина од 4.609,7 км ². Ова е најголемата градска област во Шпанија, четврта по големина во Европската унија и 45 - та најголема во светот.

Во многу градски области со приближна големина, може да се разликуваат две различни зони на урбанизација:

• Внатрешен круг: Алкорон, Леганес, Хетафе, Мостолес, Фуенлабрада, Кослада, Алкобендас, Поцуело де Аларкон, Сан Фернандо де Енарес.
• Надворешен круг: Вилавикиоза де Одон, Парла, Пинто, Валдеморо, Ривас - Вакиамадрид, Торехон де Ардос, Алкала де Енарес, Сан Себастијан де лос Рејес, Трес Кантос, Лас Роцас де Мадрид, Махадаонда, Боадила дел Монте.

Најголемите населби се на југот и воопшто по должината на главните патишта кои водат надвор од Мадрид.

Приградска област

Површина (км²)

Население Густина на население (pop./км²)

Мадрид – Махадаонда 996.1 3,580,828 3,595.0 Мостолес 315.1 430,349 1,365.6 Фуенлабрада – Леганес – Хетафе – Парла - Пинто –Валдеморо 931.7 822,806 883.1 Алкобендас 266.4 205,905 772.9 Арганда дел Реј – Ривас - Вакиамадрид 343.6 115,344 335.7 Алкала де Хернарес – Торехон де Ардос 514.6 360,380 700.3 Колменар Виехо – Трес Кантос 419.1 104,650 249.7 Коладо Вилалба 823.1 222,769 270.6 Градска област на Мдрид 4,609.7 5,843,031 1,267.6

Архитектура

Иако местотополжбата на Мадрид е окупирана од праисторијата, првите историски податоци што се однесуваат на градот датираат од средината на IX век, кога Мухамед I наредил изградба на мала палата (денес на ова место се наоѓа Палацио Реал). Околу оваа палата била изградена мала тврдина Ал Мудаина. Палатата е изградена со поглед на реката Мансарес, која муслиманите ја нарекувале Мајрит со значење извор на вода (кој подоцна се изменил во Магерит, а на крај Мадрид). Тврдината била освоена во 1085 година од страна на Алфонсо VI во походот кон Толедо. Тој ја реконструирал џамијата како црква на Девицата на Алмудена (almudin, заштитничка на гарнизоните), денес Катедрал де ла Алмудена. Во 1329, генералите на Кортес за првпат се собрале во градот за да го советуваат Фернандо IV (Fernando IV). Евреите и Маврите продолжиле да живеат во градот во нивниот кварт денес уште познат како Морерија, сè додека не биле протерани. Кралската палата на Мадрид, зградите и спомениците на Пасео дел Прадо Салон дел Прадо и Алкала Гате заслужуваат посебено внимание.Тие биле изградени во сериозен меѓународен барок стил, најчесто погрешно сметан за неокласичен, од страна на Бурбонскиот крал. Плановите за изградба на нова катедрала за Мадрид посветена на Девицата на Алмудена започнале во XVI век, но бавната изградбата не почнала сè до 1879. Франциско де Куба (Francisco de Cubas), Маркизот на Куба, бил архитектот кој ги дизајнирал и насочил изградбите во готски стил, оживување. Изградбата целосно престанала за време на Шпанската граѓанска војна. Проектот бил напуштен до 1950 година, кога Фернандо Чуека Гоитиа (Fernando Chueca Goitia) ги приспособил плановите на де Куба во неокласичен стил за надворешноста да се вклопи со сиво и белата фасада на Палацио Реал (Palacio Real), која стои од спротива и не била завршена сè до 1993 година, кога катедралата била осветена од попот Јован Павле II (John Paul II). На Кале Принсеса, во срцето на областа на Монкола, лежи Ел Ехерсито дел Аире, седиштето на шпанското (воено) воздухопловство. Намалената репродукција од познатиот манастир Сан Лоренцо дел Ескоријал (San Lorenzo del Escorial) кој лежи на околу 50 километри североисточно од Мадрид, Ел Ехерсито дел Аире е класичен пример за фашистичкиот неокласицизам во Мдрид.

Финансиската област во центарот на Мадрид помеѓу улиците Римундо Фернандес Вилаверде (Raimundo Fernández Villaverde), и Пасео де ла Кастелана (Paseo de la Castellana) ,Оуренсе (Orense), Генерал Перон (General Perón) и е оригинална концепција (и името) на главниот урбанистички план, одобрен во 1946. Целта на овој план била да се создаде огромен блок на деловни објекти со метро и железнички врски во областа на проширената област на северен Мадрид, точно пред стадионот на Реал Мадрид (кој сега се вика стадион Сантјаго Барнебау (Santiago Bernabéu Stadium) и покрај новиот комплекс на владата на новите Министерства . Ботаничка градина, библиотека и оперска куќа, исто така, биле вклучени во плановите, но тие никогаш не биле изградени. Кватро Торез Бизнис Ареа (Cuatro Torres Business Area) — бизнис парк, кој бил завршен во 2008 година. Овој блок ги содржи највисоките облакодери во Мадрид и Шпанија Кула Еспасио, Кула Кристал, Сакир Вајермосо и Кула Каха Мадрид (Torre Espacio, Torre de Cristal, Sacyr Vallehermoso и Torre Caja Madrid). Нова стопанска и економска зона на голема површина се очекува да биде изградена во текот на наредните десет години според "Проектот за проширување на улицата Кастелана":

Мдрид Барајас меѓународниот терминал на воздухопловната комапнија , дизајниран од Антонио Ламела и Ричард Роџерс (кој им ја донел наградата Стирлинг за 2006 година), и TPS инженери, (IStructE награда за трговски конструкции освоена во 2006) бил отворен на 5 февруари 2006 година.Терминалот 4 е еден од најголемите светски терминал области, со површина од 760.000 квадратни метри (8.180.572 квадратни стапки) во два одделни терминали. Се состои од главна зграда, T4 (470.000 квадратни метри), и дополнителна зграда, T4S (290.000 квадратни метри), кои се на растојание од околу 2,5 километри. Меѓународниот аеродром во Хонгконг сè уште ја држи титулата за светски најголема терминална зграда (Терминал 1) на 570.000 квадратни метри.Новиот терминал 4 има за цел да ги ослободи патниците од стресот пред да почне нивното патување. Ова е постигнато преку внимателна употреба на светло, овозможена преку природната светлина која поминува преку стаклените прозорци, наместо ѕидови и многубројни сводови на таванот. Со новата доградба, Барајас е дизајниран да прими околу 70 милиони патници годишно.

Животна средина

Мадрид е полн со зелени површини и паркови; во центарот на Мадрид е најголемиот парк Парк дел Ретиро (Parque del Retiro), се шири на североисток од железничка станица Аточа (Atocha). Станицата е јадрото на центарот за брзите AVE возови, со моментални линии за Ваљадолид (северозапад), Барселона (североисток) и Севиља (South).

Мадрид има многу дрва, и во парковите и по улиците, околу 500.000. Во 2005, градот имал 300.000 и само Токио имал повеќе дрва (100.000 повеќе), но, исто така, имал трипати повеќе население од Мадрид.

Паркот дел Ретиро (Parque del Retiro), некогаш основа на палатата изградена за Фелипе 4 е најпопуларниот парк во Мадрид. На неговото големо езеро со средина некогаш се одржувале лажни бродски борби за да се забавува кралското семејство; денес популарно е уживањто и мирниот провод возејќи се на чамец. Инспирирано од лондонската кристална палата Палатата Кристал (Раlacio de cristal) може да се најде на југоисточниот дел/крај на паркот. Во Ретиро паркот (Retiro park) исто така се наоѓа и Гората на починатите (шпански: Bosque de los Ausentes), меморијалниот споменик во чест на 191 жртви од нападите на 11 март 2004 г. во Мадрид.

Аточа (Atocha) железничката станица не е само прва градска туку и централна станица, туку исто така и почеток на една засебена затворена градина со 4.000 квадратни метри, тропски растенија. Аточа (Atocha) станицата станала стаклена градина, одредиште за љубителите на растенија, со повеќе од 500 видови билки, езера полни со желка и златна риба, како и продавници и кафулиња. Местото е пријатно да се посети на ладен или влажен ден, со температура од 24 Целзиусови степени, или дури и на врел летен ден, како би се избегнала жештината.

Каса де Кампо (Casa de Campo) — огромен рурален (селски) парк на запад од градот, најголем од сите зелени површини во Мадрид. Тој е место за панаѓур, мадридската зоолошка градина и отворен градски базен, за да се ужива во поглед на птичја перспектива на паркот и градот качи се на патување со жичара која е над врвовите на дрвјата.

Кралската ботаничка градина или Ботаничка градина Ројал (The Royal Botanic Garden или Real Jardin Botanico) била дело на Карлос III во 18 век и се користела како база за растителни видови, собирани од целиот свет. Таму има значаен истражувачки објект кој на почеток се користел како база за развивање на билни лекови и да се вдомат врстите собрани од патувањата по Новиот Свет, денес е наменет за одржување на еко - системот во Европа.

Пионерскиот еколошки тематски парк Faunia е природен историски музеј во комбинација со зоолошка градина, со цел да биде забавен и образовен за деца. Се состои од осум еко-системи од тропски дождливи шуми во поларните региони, и содржи повеќе од 1.500 животни, некои од нив се движат слободно.

Стопанство

Во текот на последните 15 години до 2009 година, животните трошоци во Мадрид се зголемени. Градот се покачи на 22-то место на најскапи градови во светот во 2008 година, највисок ранг на шпански град, досега. Иако Мадрид е сѐ уште на 80,7% од Њујорк, драматичниот пораст на трошоците за живот од 2005 година, покажуваат дека тој наскоро ќе ги предизвика градовите кои се повисоко рангирани.

Демографија

Населението во Мадрид генерално се зголемило откако градот станал главен град во средината на 16 век и од 1970 те се стабилизира на околу 3 милиони.

Од околу 1970 година до средината на 1990 те населението на гардот се намалило. Оваа појава исто така влијае и на другите европски градови, а делумно била предизвикана од порастот на придружните населби на сметка на центарот на градот. Друга причина би можела да биде забавувањето на стапката на пораст на европската економија.

Демографскиот успех (бум) забрзал во доцните 1990 ти и раните 2000 ти, поради меѓународната имиграција, како реакција на големиот бран на шпанскиот економски раст. Според податоците од пописот, населението во градот се зголемило на 271.856 помеѓу 2001 и 2005 година.

Како главен град на Шпанија привлекува многу имигранти од целиот свет. Околу 83,8% од жителите се Шпанци, додека луѓето од друго потекло, вклучувајќи ги и имигрантите од Латинска Америка, Европа, Азија, Северна и Западна Африка, претставуваат 16,2% од населението во 2007 година.

Десетте најголеми имигрантски групи ги сочинуваат: Еквадорци 104.184, Романци 52, 875, Боливијци 44.044, Колумбијци 35. 971, Перуанци 35. 083, Кинези 34.666, Мароканци 32.498, Доминиканци 19.602, Бразилци 14. 583, Парагвајци 14.308. Исто така постојат значајни заедници на: Филипинци, Екваторски Гвинејци, Бугари, Индијанци, Италијанци, Аргентинци, Никарагвајци, Французи, Сенегалци и Полјаци.

Влада

Новата демократија најави успешни движења кон зголемена автономија за региони на Шпанија, сметајќи ги како автономни региони, под закрила на Шпанија.

Градскиот совет се состои од 57 членови, еден од нив е градоначалникот, во моментов Алберто Руиз Галардон Хименес (Alberto Ruiz-Gallardón Jiménez). Градоначалникот претседава на Советот. Во 2007 година на регионалните и локални избори, конзервативната Народна партија добила 34 места, Шпанската Социјалистичка работничка партија (PSOE) 18, и обединета левица 5 места.

Пленарот на Советот е телото на политичкото претставување (на граѓаните во општинската власт. Некои од неговите својства се: фискалните прашања, избори и вложувања на градоначалникот, одобрување и модификација на уредби и прописи, одобрување на буџетите, договори кои се однесуваат на промена на границите и на општинскиот мандат, услугите за управување, учеството во надопштински организации, итн. Денес, градоначалничкиот тим се состои од Градоначалникот, заменикот на градоначалникот и 8 делегати; сите го формираат Одборот на делегати (Општинскиот Извршниот комитет).

Мадрид има тенденција да биде упориште на народна партија, која има контрола на градоначалничкиот мандат од 1989 година.

Култура

Мадрид е една од најпопуларните одредишта во Шпанија и е познат по големиот број на културни атракции.

Галерии

Мадрид се смета за една од најдобрите европски одредишта што се однесува до музеите на уметност. Најпознат е Златениот триаголник на уметноста (Golden Triangle of Art,), сместен по должината на реката Пасео дел Прадо (Paseo del Prado) и содржи три музеи. Еден од најпознатите е музејот Прадо (Prado), најпопуларниот член од трите музеи на Златниот триаголник познат по големите дела како Лас Менињас (Las Meninas) од Диего Веласкуез (Diego Velázquez) и Ла Маја и Ла Маја десунда (La maja vestida и La maja desnuda) од Франциско де Гоја (Francisco de Goya). Другите два музеи се Тисен Борнемиза (Thyssen Bornemisza Museum), основан од мешана приватна колекција и музејот Реина Софија (Reina Sofia). Ова е местото каде што е закачена Герника на Пабло Пикасо, која е вратена во Шпанија од Њујорк по повеќе од две децении.

Ноќен живот

Мадрид е фасцинантен за ноќен живот и ноќни клубови. Исто така, популарен е и обичајот на состанување во паркови или на улици со пријателите, каде заедно пијат алкохол (ова се нарекува 'botellón', од 'botella', што значи шише), но во последниве години, пиењето на улица се казнува со парична казна и сега младите (madrileños) пијат насекаде низ градот, наместо само на добро познатите места. Многу места (плоштади) дочекуваат бендови (концерти во Мадрид). Ноќниот живот и културното будење на младите процветало по смртта на Франко, особено за време на 80-тите додека градоначалникот на Мадрид, Енрике Тиерно Галван (Enrique Tierno Galvan) (PSOE) бил на служба, во ова време е добро познато културното движење наречено ла мовида (la movida) и првично се собирало околу плоштадот Дос де Мајо (Plaza del Dos de Mayo). Денес, областа Маласања (Malasaña) — позната по својата алтернативна сцена. Некои од најпопуларните ноќни одредишта ги вклучуваат соседствата на: Билбао (Bilbao), Трибунал (Tribunal), Алонсо Мартинес или Монкола (Alonso Martinez or Monclo), заедно со областа Пуерта де Сол (Puerta del Sol) (вклучувајќи ги Опера (Opera) и Гран Виа (Gran Via)), и двата во непосредна близина на популарниот плоштад) и Хуертас (Huertas) (Barrio de Las Letras), одредишта кои се исто така полни со туристи и дење и ноќе. Областа на Чуека (Chueca) исто така стана жешка точка во (мадридскиот) Madrilenian ноќен живот посебно за геј населението. Чуека (Chueca) — популарно познат како геј квартал и може да се спореди со областа Кастро во Сан Франциско.

Боемска култура

Во градот има места за извршување на алтернативна и експресивна уметност. Тие најчесто се сместени во центарот на градот вклучувајќи ги Опера (Opera), Антон Мартин, (Anton Martin), Чуека (Chueca) и Маласања (Malasaña). Исто така, постојат неколку фестивали во Мадрид, вклучувајќи го Фестивалот на алтернативната уметност на Фестивалот на Алтернативната сцена.

Во населбата Маласања(Malasaña), како и во Антон Мартин (Anton Martin) и Лавапиес (Lavapies), се наоѓаат неколку б0емски кафе-галерии. Овие кафулиња се одликуваат со антички мебел, ретро-мебел или мебел што може да се најде исфрлен на улица, живописна нетрадиционална атмосфера и, обично, уметнички дела што се изложуваат секој месец од страна на друг уметник, често на продажна изложба. Кафулињата вклучуваат ретро кафе Лолина (“Lolina"), Ла Ида ("La Ida"), Ла Пака ("La Paca") и Кафе де ла Луз ("Cafe de la Luz") во Маласања (Malasaña), Ла Пиола ("La Piola") и Кафе Браун ("The Brown Cafe") iво Хуертас (Huertas) и Кафе Олмо ("Cafe Olmo") и Агуардиенте ("Aguardiente") во Лавапиес (Lavapies.)[30]

Во населбата Лавапиес има и „скриени куќи“, односно илегални барови или напуштени простори каде се одржуваат концерти, поетски читања и славни шпански „ботелон“ забави (улични забави или собири кои сега се нелегални, но ретко се спречуваат).

Класична музика и опера

Auditorio Nacional de Música е главното место за класичните музички концерти во Мадрид, дом е на шпанскиот национален оркестар, симфонискиот оркестар Чамартин (Chamartin) и е место за средби на заедницата за симфониски концерти на оркестарот на Мадрид и симфониски оркестар на Мадрид.Тоа исто така е и главно место за турнеја на оркестри во Мадрид. Изведбата на RTVE на Симфонискиот оркестар на Големиот театар.

Театарот Реал (Teatro Real) — главната оперската куќа во Мадрид и неговиот оркестар домаќин е симфонискиот оркестар на Мдрид. Театарот де ла Зарзуела (Teatro de la Zarzuela) главно е посветен на Zarzuela (на шпански традиционален музички театарски жанр), како и оперета и рецитали. Оркестарот домаќин на театарот е оркестарот на заедницата на Мадрид.

Други концертни места за класична музика се Фондацијата Џоан Марч (Fundación Joan March) и Аудиторио 400 (Auditorio 400), посветени на современата музика.

Борби со бикови

Мадрид е домаќин на најголемото (арена за бикови) Plaza de Toros во Шпанија, основан во 1929 година. Лас Вентас (Las Ventas) од многумина е проценет да биде центар на борбите со бикови во светот и има капацитет од околу 25.000 седишта. Сезоната на борбите со бикови во Мадрид започнува во март и завршува во октомври. Борбите со бикови се одржуваат секој ден за време на прославите на Цан Исидоро (San Isidro) (светец-заштитник на Мадрид) од средината на март до средината на јуни, секоја недела и државен празник и остатокот од сезоната. Лас вентас (Las Ventas) исто така е домаќин на музички концерти и други настани надвор од сезоната на борби со бикови.

Локални свечености

• 15 мај, San Isidro Labrador (Светец-заштитник на Мадрид).
• 13 јуни, San Antonio de la Florida. (Сан Антонио де ла Флорида).
• 16-25 јули, Virgen del Carmen festivities (Светец-заштитник на морето).
• 6-14 август, Virgen de la Paloma festivities (Светец-заштитник на Мадрид)
• 7 ми август, San Cayetano (Cascorro светец-заштитник на соседсвото).
• 10 август, San Lorenzo (Lavapiés светец-заштитник на соседството).
• 9 ноември, Virgen de la Almudena festivities (Светец-заштитник на Мадрид).

Спорт

Мадрид е дом на Реал Мадрид, кои играат на стадионот Сантјаго Бернабеу (Estadio Santiago Bernabéu). Нивните приврзаници се нарекуваат vikingos, Викинзи (Vikings) или почесто, merengues, meringues. Реал Мадрид е еден од најпрестижните фудбалски клубови во светот, со освоени рекордни 9 Европски пехари.Нивните соперници од родниот град, Атлетико Мадрид, се исто така добро поддржани во градот. Играчите (и симпатизерите) се наведени како colchoneros, mattresses, [to se odnesuva na crveno-belata boja na dresovite na igraчite za koja шto se odluчilo, zatoa шto materijalot bil najeftin во времето на формирање на клубот. Тие исто така се нарекуваат индијци (indios), поради пругастите дресови кои потсетуваат на бојата на индиските воини во многу холивудски вестерни. Мадридскиот придонес во спортот е исто така забележлив и од фактот дека тој бил домаќин на финалето на ФИФА Светско првенство во 1982. Заедно со Барселона, Глазгов и Лисабон, Мадрид е еден од четирите градови, кој има два УЕФА стадиони со 5 ѕвезди. Реал Мадрид Сантјаго Бернабеу (Real Madrid's Santiago Bernabéu) и Атлетико Мадрид Висенте Калдерон (Atlético Madrid's Vicente Calderón) и двата ги исполнуваат критериумите.

Некои од најдобрите фудбалери во Шпанија се Мадрилењос (Madrileños) (роден во Мадрид), вклучувајќи ја и Реал Мадрид легендата Емилио Бутрагено (Emilio Butragueño) и (La Quinta del Buitre, "The Vulture's Cohort", „мршојадецот на Кохорта“), Пепе Реина (Pepe Reina) и Фернандо Торес (Fernando Torres) од Ливерпул и ветераните на Реал Мадрид : Раул Гонсалес (Raúl González), Гути Ернандес (Guti Hernandez) и Икер Касиљас (Iker Casillas).

Мадрид исто така може да се пофали со забележливо место во шпанската кошарка, со два клуба на домашната листа, на ниво на АЦБ лига. Кошаркарскиот клуб Реал го има освоено Европското првенство повеќепати од било кој друг клуб и исто така е забележан во модерната верзија на тој натпревар, Евролигата. Градот е исто така домаќин на Circuito Permanente Del Jarama, кружна трка на мотори, која порано била домаќин на формула 1 шпанското Гран При (ГП) во Барселона. Историски, во градот се вози последната етапа на велосипедската трка „Турнеја на Шпанија„ (Vuelta a España), исто како што е Париз за Тур де Франс (Tour de France).

Скијање е овозможено на блиската планина Сиера де Гвадарама (Sierra de Guadarrama), каде што се наоѓаат скијачките одморалишта на Валдескуи (Valdesqui) и Навакерада (Navacerrada). Градот се обиде да биде домаќин на Летните олимписки игри во 1972, Летните олимписки игри во 2012 и на Летните олимписки игри во 2016, но загуби од Минхен, Лондон и Рио де Жанеиро.

Градот исто така е домаќин на две трки – Мдридскиот маратон и Сан Силвестре Валекана (San Silvestre Vallecana), долг 10 км и секоја година, десетици илјади тркачи земаат учество во овие трки.

Клуб Лига Спорт Место на средба Оформен Првенство Реал Мадрид (Real Madrid C.F). Ла Лига (La Liga) Фудбал Стадионот Сантјаго Барнебау (ѕаntiago Bernabéu Stadium) 1902 31 Ттитула Заедница на Мдрид (Community of Madrid) FIBA Кошарка Palacio de Deportes de la Comunidad de Madrid 1960 3 Титули Реал Мдрид Балончесто (Real Madrid Baloncesto) ACB Кошарка Palacio Vistalegre 1932 17 Титули Madrid Masters ATP 1000 Тенис Caja Mágica 2002 9 Натпревари CB Estudiantes ACB Кошарка Madrid Arena 1948 11 титули

Образование

Државното образование во Шпанија е бесплатно и задолжително од 6-16 години.

Универзитети

Мадрид е дом на голем број јавни и приватни универзитети. Самостојниот универзитет во Мадрид е рангиран под број еден од јавните универзитети во Шпанија и бил основан под раководство на физичарот, Николас

Кабрера (Nicolás Cabrera). Едноставно познат како Ла Аутонома (La Autónoma) во Мадрид, главното место е базата Кантобланко (Cantoblanco), која се наоѓа 10 милји (16 км) на североисток од главниот град (М-607) и во близина на општинските области на Мадрид, односно Alcobendas, San Sebastián de los Reyes, Tres Cantos и Colmenar Viejo. Уште еден е универзитетот Complutense во Мадрид основан во 1293, кој е еден од најстарите универзитети во светот. Има 10.000 членови на персонал и студентско тело 117.000. Се наоѓа на два кампуси, во универзитетскиот кварт Ciudad Universitaria во Moncloa во Мадрид и во Somosaguas.

Други универизтети во Мдрид: Universidad Carlos III de Madrid (државен), Polytechnic University of Madrid (државен), Universidad Pontificia Comillas (приватен), Rey Juan Carlos University (државен), Universidad Alfonso X, Universidad Antonio de Nebrija, Universidad Camilo José Cela, Universidad Francisco de Vitoria, Universidad Europea de Madrid, Universidad Pontificia de Salamanca Campus de Madrid, Saint Louis University Madrid Campus and Universidad San Pablo CEU (сите се приватни).

Мадрид е исто така дом на Escuela Superior de Música Reina Sofia, Real Conservatorio Superior de Música de Madrid и многу други приватни образовни институции.

Бизнис школи

ИЕ бизнис школа (порано институт (Instituto de Empresa) со својот главен колеџ, на границата на областите Чамартин (Chamartin) и Саманка (Salamanca) во Мадрид. ИЕ бизнис школата неодамна е рангирана на 1 - во место во Wall Strett Journal WSJ 2009 за најдобри МБА програми под 2 години. Со тоа ги престигна вообичаените предводници, INSEAD и IMD давајќи им ги наголемите улоги во рамките на МБА меѓународната програма. Иако седиштето е во Барселона, и двете бизнис школи IESE и ESADE, исто така, имаат кампуси (колеџи) во Мадрид. Овие три училишта се најдобро рангирани бизнис училишта во Шпанија, постојано се рангираат меѓу првите 20 деловни школи на глобално ниво, и нудат МБА програми (на англиски или шпански), како и други бизнис кругови. Други универзитети во Мадрид, кои имаат МБА програми, ги вклучуваат: - Универзитет Карлос де Мдрид (Universidad Carlos III de Madrid) преку Centro de Ampliación Estudios (на англиски или шпански). - Универизтет Понтифициа Комилас де Мадрид (Universidad Pontificia Comillas de Madrid) (само на шпански). - Универзитет Политенциа де Мадрид (Universidad Politécnica de Madrid) само на шпански).

Транспорт

Воздушен

Мадрид го користи Барајас (Barajas) аеродромот. Барајас (Barajas) — главниот центар на воздухопловната компанија на Иберија (Iberia Airlines). Според тоа, тој користи како главен влез, излез на Пиринејскиот Полуостров од Европа, Америка и остатокот на светот. Сегашниот патнички опсег е над 52 милиони патници годишно, ставајќи го во топ 20 најпрометните аеродроми во светот. Со оглед на годишното зголемување блиску до 10%, беше констуиран нов четврти терминал. Две дополнителни писти исто така се конструирани, правејќи го Barajas целосно оперативен со четири-писти на аеродромот.

Советникот за транспорт на општината на Мадрид, Мануел Ламела (Manuel Lamela), објави дека во 2007, градот, исто така ќе биде подновен со два нови аеродроми кои се очекува да бидат целосно функционални во 2016 година, првиот од нив ќе биде сместен во Кампо Реал (Campo Real), на почетокот ќе се користи за товарни летови, но исто така како центар за нискобуцетни превозници, а вториот се очекува да биде изграден помеѓу двете општини на Ел Аламо и Нвалкарнеро (El Álamo и Navalcarnero), кој само ќе ги преземе правците кои функционираат во аеродромот Кватро Виентос (Cuatro Vientos).

Национална железница

Железничкиот систем во Шпанија (the Red Nacional de Ferrocarriles Españoles (Renfe)) функционира со огромното мнозинство на железници во Шпанија. Во Мадрид, главните железнички терминали се Аточа (Atocha) на југ и Чамартин (Chamartin) на север. Најважниот проект во следната деценија е шпанската железничка мрежа со голема брзина,Алта Велосјудад Шпанија (Alta Velocidad Española AVE). Во моментов, амбициозниот план вклучува изградба на 7.000 километри (4350 mi) на мрежа, центрирана во Мадрид.

Главната цел е сите важни провинциски градови да бидат оддалечени од Мадрид не повеќе од 4 часа и не повеќе од 6 часа од Барселона. Почнувајќи од 2008 година, AVE возови со голема брзина, ги поврзува станицата Аточа Севиља (Atocha Seville), Малага (Málaga) и Толедо (Toledo) на југ и Арагоза (Аragoza), Лиеда (Lleida), Тарагона (Tarragona) и Барселона (Barcelona) на исток. AVE возови, исто така, пристигнуваат од Ваљадолид (Valladolid) и Сеговија (Segovia).

Подземна железница

Опслужувајќи околу четири милиони жители, подземната железница во Мдрид е една од најпространите и најбрзо растечките метро мрежи во светот. Понатаму, со поврзувањето на предградието на Мадрид, североисточно од Метросур ("Metrosur") сега е втор по големина метро - систем во Западна Европа,веднаш по подземната железница во Лондон. Во 2007 година метросистемот бил проширен и моментално сообраќајот се одвива на преку 283 км (176 милји) од линија. Околината на Мадрид е опслужена и со проширена патничка мрежа во железницата со 370 км, наречена Церцаниас (Cercanías).