Виетнамско домашно прасе
| Виетнамско домашно прасе | |
|---|---|
| |
| Во зоолошката градина Лисабон во Лисабон | |
| Научна класификација | |
| Царство: | Животни |
| Колено: | Хордови |
| Класа: | Цицачи |
| Ред: | Парнокопитни |
| Семејство: | Свињи |
| Потсемејство: | Свињи |
| Род: | Свиња |
| Вид: | Виетнамско домашно прасе |
Виетнамското домашно прасе ― егзоним за Лон I (виетнамски: Lợn Ỉ) или I свиња,[б 1] загрозена традиционална виетнамска раса на мали домашни свињи.
Прасето е подеднакво црно и има кратки нозе и ниско виси стомак, од каде произлегува и името. Прасето се одгледува за месо. Бавно расте, но месото има добар вкус.[2] Прасето било прикажувано на традиционалните Донг Хо слики во покраината Бац Нин како симбол на среќа, ситост и богатство.[3]
Историја уреди
Прасето е традиционална виетнамска раса. Се смета дека потекнува од виетнамската покраинта Нам Дин, во делтата на Црвена Река. Тоа било доминантна месна раса свињи во повеќето покраини на делтата и било широко распространето во покраината Нам Дин и соседните покраини Ха Нам, Нин Бин и Тај Бин, како и во покраината Тан Хоа веднаш на југ, во регионот на Северносредишното крајбрежје.[4]
До 1970-тите, прасето веројатно било најбројната раса на свињи во северен Виетнам, со бројки од милиони.[3] Од тоа време, попродуктивниот Монг Цаи започнал да го заменува. Националниот институт за сточарство на Виетнам започнал програма за конзервација, со субвенции за земјоделците кои одгледувале чистокрвен добиток, но ова имало мала корист - имало одредено зголемување на бројот, но по цена на зголемено инцестно оплодување.[3] Во 1991 година, вкупното население на прасињата било проценето на 675 000, а до 2010 година проценетиот број било 120. Во 2003 година, Националниот институт за сточарство го навел неговиот статус на зачувување како „критичен“;[5] во 2007 година ОХЗ го навел како „загрозен“.[1]
Мал број на I свињи биле извезени во 1960-тите во Канада и Шведска, за да се чуваат во зоолошки градини или да се користат за лабораториски опити. За една деценија, прасето било распространето во паркови за животни во други земји во Европа; неколку биле одгледувани на мали стопанства. Прасето влегло во Соединетите Држави од Канада во средината на 80-тите години на минатиот век, а до крајот на деценијата „тенџересто-стомачното прасе“ било продавано како домашно милениче. Не сите биле чистокрвни, а некои пораснале во значителна големина;[3]:616 модата траела кратко.[6]
Во 2013 година било прогласен за инвазивен вид во Шпанија.[7]
Особености уреди
Прасето I е мала свиња, со просечна тежина од приближно 50 кг, и просечна висина од околу 36 см.[4] Тоа е подеднакво црно, со доста збрчкана кожа. Има изразен занишан грб и голем обесен стомак, што кај бремени маторици може да се влече по земја. Главата е мала, со муцка свртена нагоре, мали уши и очи и доста виснати образи.[3]
Прасето е робустно и има добра отпорност на болести и на паразити. Обично се одгледува екстензивно и добро се хранат со слама од ориз и водени растенија во нејзината родна област. Особено е добро прилагоден на мочурливиот и каллив терен на кој обично живее: има плантиградни стапала, со тежина на сите четири прсти на секое стапало.[3]:616
Две главни врсти се признаени во расата: I-mo или дебелко I е типичната мала кратконожна свиња, со мали уши насочени нагоре и кратка муцка; I-pha или голем I е повисок, има подолги нозе и подолга муцка, со поголеми уши хоризонтално носени.[3]:616
Белешки уреди
- ↑ "Лон", виетнамски: Lợn, значи свиња.[4]
Наводи уреди
- ↑ 1,0 1,1 Barbara Rischkowsky, Dafydd Pilling (уредници) (2007). List of breeds documented in the Global Databank for Animal Genetic Resources, annex to The State of the World's Animal Genetic Resources for Food and Agriculture. Rome: Commission on Genetic Resources for Food and Agriculture, Food and Agriculture Organization of the United Nations. ISBN 9789251057629. Архивирано на 23 јуни 2020.
- ↑ Le-Thi-Thanh Huyen, Regina Roessler, Ute Lemke, Anne Valle Zárate (2005). Impact of the use of exotic compared to local pig breeds on socio-economic development and biodiversity in Vietnam. Institut für Tierproduktion in den Tropen und Subtropen Universität Hohenheim. Beuren, Stuttgart: Ulrich E. Grauer. ISBN 9783861864967.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Valerie Porter, Lawrence Alderson, Stephen J.G. Hall, D. Phillip Sponenberg (2016). Mason's World Encyclopedia of Livestock Breeds and Breeding (sixth edition). Wallingford: CABI. ISBN 9781780647944.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Breed data sheet: Lon I/Viet Nam. Domestic Animal Diversity Information System of the Food and Agriculture Organization of the United Nations. Пристапено на 2 мај 2021.
- ↑ [National Institute of Animal Husbandry] (2003). The Vietnam National Country report on Animal Genetic Resources; annex to: Barbara Rischkowsky, Dafydd Pilling (editors) (2007). The State of the World's Animal Genetic Resources for Food and Agriculture. Rome: Commission on Genetic Resources for Food and Agriculture, Food and Agriculture Organization of the United Nations. ISBN 9789251057629. Архивирано на 6 јануари 2021.
- ↑ The Joy of Pigs/ Pigs as Pets. PBS Nature. Пристапено на 2 мај 2021.
- ↑ Real Decreto 630/2013, de 2 de agosto, por el que se regula el Catálogo español de especies exóticas invasoras (in Spanish). Boletín Oficial del Estado 185, 3 август 2013.
Дополнителна книжевност уреди
- Нгуен, Туј Ти Диеу (2004). Genetic diversity and distances of Vietnamese and European pig breeds analysed with microsatellite loci. Ахен: Shaker Verlag. Дисертација.