Вида Томшич
Вида Томшич родена Берно (26 јуни 1913 – 10 декември 1998) била словенечки партизански борец за време на Втората светска војна, истакнат комунистички политичар, женски активист и народен херој во повоена Југославија.
| Вида Томшич | |
|---|---|
| |
| 4-ти Претседател на Народното собрание на СР Словенија | |
| На должноста 1962–1963 | |
| Премиер | Виктор Авбељ |
| Претходник | Миха Маринко |
| Наследник | Иван Мачек |
| Лични податоци | |
| Роден(а) | 26 јуни 1913 година Љубљана, Австроунгарија |
| Починал(а) | 10 декември 1998 година (85 години) Љубљана, Словенија |
| Партија | Лига на комунисти |
Вида Томшиќ станала антифашистичка активистка во меѓувоениот период. За време на војната била уапсена и измачувана од окупаторските сили, а нејзиниот сопруг Тоне Томшич бил егзекутиран. По војната таа дејствувала како водач на Женскиот антифашистички фронт на Југославија (АФЖ).[1]
Била родена и умрела во Љубљана и за време на нејзината долга кариера имала многу владини функции во Словенија и Југославија.[2]
Томшич била марксистичка феминистка која „ги гледаше правата на жените како строго зависни од општествениот и економскиот развој на земјата како целина“.[3]
Живот и работа
уредиВида Томшич била родена во семејство на учителка која живеела во Љубљана за време на Австроунгарското владеење, едно од пет деца.[4] Студирала право во Љубљана и дипломирала во 1941 година. За време на студентските денови, се вклучила во левичарското движење и официјално се приклучила на Комунистичката партија на Југославија (КПЈ) во 1934 година. За нејзините активности со КПЈ, во 1934 година била уапсена и поминала единаесет месеци во затвор.[5] Таа го запознала својот сопруг Тоне Томшич во 1937 година, кој исто така бил уапсен поради комунистички активности. Вида Томшич на крајот била ослободена од затвор, а до 1940 година била примена како член на Централниот комитет на Комунистичката партија на Југославија.
За време на италијанската окупација во 1941 година, Вида Томшич го користела името Мери Сингер и родила син, но до декември истата година и Тоне и Вида Томшич биле уапсени за нивните нелегални политички активности за поддршка на Комунистичката партија. Италијанскиот воен трибунал го осудил Тоне Томшич на смрт, а Вида Томшич на 25 години затвор. Одделена од нејзиниот син, Вида Томшич била затворена во низа италијански затвори до падот на Италија, кога ја основала една од првите партизански бригади.[5]
Вида Томшич на крајот се вратила во Југославија и се населила во Словенија, каде што била избрана во Словенечкиот националноослободителен совет (СНОС) и се фрлила на воени политички активности, особено меѓу жените.[6] Во мај 1945 година, била назначена за министер за социјална политика од Националната влада на Словенија, и продолжила да извршува важни функции во владата на Социјалистичка Република Словенија до нејзиното пензионирање. Таа предавала како професор по семејно право на Правниот факултет на Универзитетот во Љубљана во 1970-тите. Била првиот претседател на Федералната женска организација.[6]
Во меѓународните односи
уреди
Вида Томшич често ја претставувала Југославија на меѓународната сцена, како во билатералните дипломатски односи, така и во рамките на Движењето на неврзаните (НАМ). Таа служела во повеќе југословенски делегации во Обединетите нации. Била делегат на високо ниво во 1957 година со Ада Кривиќ и Мара Нацева за да се сретне со претставниците на Женската меѓународна демократска федерација на Еужени Котон.[7] Томшич служела како член на Одборот на Меѓународниот институт за истражување и обука за унапредување на жените (INSTRAW) во Санто Доминго од 1979 до 1985 година,[8] и била југословенски претставник во Комисијата за социјален развој на Економскиот и социјален совет на Обединетите нации (ECOSOC) во 1960-1963 и 1971-1974 година, а претседавала со комисијата во 1963 година.[9]
Наводи
уреди- ↑ „Women's emancipation in socialist Yugoslavia | CITSEE.eu“. www.citsee.eu. 24 October 2012. Архивирано од изворникот на 2024-03-24.
- ↑ Slovenska biografija: http://www.slovenska-biografija.si/oseba/sbi712560/
- ↑ Chiara Bonfigioli, "Feminist Translations in a Socialist Context: The Case of Yugoslavia," Gender & History, Vol. 30, No. 1, March 2018: 240-254, page 243
- ↑ Antič, Milica; Vidmar, Ksenija H. (2006). „Women's Identity in Slovenia“. Во Saurer, Edith; Lanzinger, Margareth; Frysak, Elisabeth (уред.). Women's Movements: Networks and Debates in Post-communist Countries in the 19th and 20th Centuries. Köln: Böhlau. стр. 291–. ISBN 9783412322052.
- ↑ 5,0 5,1 „Vida Tomšič“. Slovenska Biografija. Посетено на 11 March 2016.
- ↑ 6,0 6,1 Mateja Jeraj, “Vida Tomšič” in Francisca de Haan, Krasimira Daskalova, Anna Loutfi (eds), A Biographical Dictionary of Women's Movements and Feminisms: Central, Eastern and South Eastern Europe, 19th and 20th Centuries. Budapest: Central European University Press, 2006: 575-579
- ↑ Francisca de Haan (2013). Women's Activism: Global Perspectives from the 1890s to the Present. Routledge. стр. 67. ISBN 978-0-415-53575-5.
- ↑ The Legacy of INSTRAW in Promoting the Rights of Women: A Historical Record of the Institute between 1976 and 2010. UN Women's Training Center
- ↑ Jain, Devaki (2005). Women, Development, and the UN a Sixty-Year Quest for Equality and Justice. Bloomington: Indiana University Press. стр. 84. ISBN 9780253346971.
Литература
уреди- Матеја Џерај, „Вида Томшич“ во Франциска де Хаан, Красимира Даскалова, Ана Лутфи (уреди), Биографски речник на женските движења и феминизми: Централна, Источна и Југоисточна Европа, 19 и 20 век . Будимпешта: Central European University Press, 2006: 575-579
- Кјара Бонфиџиоли, Револуционерни мрежи. Женскиот политички и социјален активизам во Студената војна Италија и Југославија (1945-1957), Дисертација поднесена на Универзитетот во Утрехт,
- Кјара Бонфиџиоли, „За Вида Томшич, марксистички феминизам и агенција“, во Форум - Десет години потоа: Повторно посетени комунизмот и феминизмот, уредена од Франциска де Хан, Аспазија: Меѓународниот годишник на женската и родовата историја од Централна, Источна и Југоисточна Европа, том 10, број 1, 2016: 145-151. DOI: https://doi.org/10.3167/asp.2016.100107