Валден

Валден (првпат објавено како Валден; или Живот во шумата) е дело на значајниот американски транседенталист Хенри Дејвид Торо. Делото е делумно лична декларација за независност, општествен експеримент, патешествие на духовно откривање, сатира и прирачник за самодоверба. Објавено во 1854 година, ги прикажува во детали искуствата на Торо, во колиба кој тој самиот ја изградил во близина на езерцето Валден, сред шумски предел, во сопственост на неговиот пријател и ментор Ралф Валдо Емерсон, во близина на Конкорд, Масачусетс. Торо не планирал да живее како аскет, или да биде отцепен од општеството, затоа што често имал посети, а и тој ги посетувал соседите. Повеќе се одлучил на ваков чекор, на изолација од општеството, за да достигне пообјективен поглед на животот. Едноставно живеење и самостојност се останатите негови цели, а целиот проект е инспириран од трансценденталната филозофија, централна тема на американскиот романтизам. Торо јасно објаснил во својата книга дека колибата не е сместена во дивина, туку во близина на градот, односно 3 км оддалечена од неговата семејна куќа.

Валден

Оригиналната насловна страница на “Валден“ со цртеж изработен од Софија, сестрата на Торо.
Автор	Хенри Дејвид Торо
Изворен наслов	'Walden; or, Life in the Woods'
Земја	САД
Јазик	англиски
Жанр	автобиографија
Издавач	Ticknor and Fields: Boston (Original Publisher)
Издадена	1854

Краток преглед

“ Отидов во шумата со намера да ги искусам само суштинските факти за животот и да видам дали ќе можам да го научам тоа што таа го учи. Не посакував да живеам нешто што не е живот, живеењето е нешто толку мило, ниту пак сакав да се помирам со судбината, освен ако морав. Сакав да живеам подлабоко и да проникнам во сржта на животот, како Спартанец. Животот може да биде груб, но истовремено и божествен.” - Хенри Дејвид Торо

Економија - Во првото, но и најдолго поглавје Торо во главни црти го објаснува својот проект: двомесечен и дводневен престој во мала, но удобна колиба во англиски стил, во шумата во близина на езерцето Валден. Како што самиот кажува, го прави ова со намера да ги илустрира духовните придобивки како резултат на водењето едноставен живот. Тој лесно се снабдува со основните потреби за живот (храна, засолниште, облека и огрев), со помош на својата фамилија и своите пријатели, најмногу му помагаат мајка му и неговиот најдобар пријател Емерсон. Токму Емерсон му дозволил да изгради колиба, под услов Торо да го среди, исчисти местото околу колибата и заврши се околу самиот имот. Тото прецизно ги бележи своите потрошувачки и заработувачки, покажувајќи го своето сфаќање на „економијата“ преку градењето куќа и садењето храна. Потрошил само $28.12½, во 1845. На крајот на ова поглавје вметнува поема „Претенциозноста на сиромаштијата“ од англискиот поет од седумнаесеттиот век, Томас Керу. Поемата ги критикува оние што мислат дека нивната сиромаштија им дава незаслужен морал и интелектуална супериорност.

Каде живеев и за што живеев – Торо ја објаснува локацијата на својата куќа и како се одлучил за свое живеалиште да го одбере Валден. Иако ја критикува посветеноста на своите соседи кон работењето и тој самиот е прилично зафатен во Валден – градење и одржување на куќата, одгледување на илјадници зеленчуци, правење леб, чистење на имотот, сечење дрва, поправки, одење во градот и секојдневно пишување. Најпродуктивна од сите активности во Валден е неговата посветеност на пишувањето.

Читање - Торо дискутира за придобивките на класичната литература, тој ги претпочита оригиналните грчки и латински дела и жали за недостигот на софистицираност во Конкорд, видливо во популарната несофистицирана литература. Исто така, сака да чита книги од светски патописци. Копнее за утопиското време кога секое село во Нова Англија ги поддржувало учените луѓе да се образуваат, а со тоа и да го облагородат населението.

Звуци - Торо го отвора ова поглавје со предупредување против огромното потпирање на литературата како начин на трансцендентализам. Наместо тоа , секој треба да го искуси животот сам за себе. Оттаму, откако ќе го опише прекрасното опкужување на куќата и своите дневни обврски, Торо продолжува да го критикува пиштењето на возот кој го нарушува неговиот транс / сон/ мечта. Според него, железницата е симбол на уништување на пасторалниот начин на живот. Потоа ги опишува звуците кои се слушаат од неговата колиба: ѕвонење на црковните ѕвона, бучењето на вагоните, мукањето на кравите, пеењето на птиците, укањето на бувот, крекањето на жабите и кукурикањето на петлите.

Осаменост – Торо пишува за посетителите во неговата куќа. Меѓу 25 и 30 е младиот француски дрворежач, Алек Териен, кој Торо го идеализира, го доближува до идеалниот човек. Тој е слуга бегалец, но Торо му помага да стигне до Канада, а со тоа и до слободата.

Полињата со грав – Торо обработува 2.5 акри (10,000 m²) со грав. Ги сади во јуни и го поминува летните утра копајќи со мотиката. Поголемиот дел го продава ,а малата заработувачка од $8.71 ги покрива неговите потреби.

Селото - Торо го посетува малотот гратче Конкорд секој ден, или секој втор ден, за да чуе новости. Меѓутоа, тој го споредува Конкорд со крт. Во доцното лето, тој е уапсен затоа што не сака да плати данок, но наредниот ден е ослободен. Објаснува дека не сака да плаќа данок на влада која поддржува ропство.

Езерцата – Во есен, Торо пишува за околината, и ги запишува своите забелешки за земјописот на езерцата Валден и нивните соседи : езерцето Флинт, Белото и Гускиното Езеро. Иако Флинт е најголемо, негови омилени се Валден и Белото Езеро, кои ги опишува како поубави од дијаманти.

Фармата Бејкер - За време на една прошетка во шумата, го фаќа бура и наоѓа засолниште во нечистата барака на Џон Филд, сиромашен но вреден ирски фармер. Торо го советува Филд да живее едноставен, но независен живот, во шумата, и така да се ослободи од газди и кредитори . Но , Ирецот не сака да се откаже од исполнување на американскиот сон.

Повисоки закони - Торо дискутира дали ловењето диви животни и јадењето месо е добро. Заклучува дека примитивната, животинска страна на луѓето ги доведува до убивање и јадење на животни , а дека личноста која ја надминува оваа склоност е супериорна во однос на онаа што не ја надминува . Исто така, признава декаа Индијанците мораат да ловат и да убиваат лосови за да преживеат во шумата Мејн , а тој изел лос на едно патување до Мејн додека живеел во Валден.

Еве список на закони кои тој ги споменува:

• Човек мора да го сака дивото исто така како што го сака и доброто.
• Она што веќе луѓето инстиктивно го знаат е вистински во човековата природа.
• Ловецот е најголемиот пријател на животното кое го лови.
• Ни еден човек постар од адолесцент не би можел неразумно да убие какво било суштество што си го почитува сопствениот живот исто како и убиецот својот.
• Ако денот и ноќта го прават поединецот среќен, тогаш тој е успешен.
• Највисоката форма на себевоздржување е кога еден може да се издржува не со животни, туку со растенија и плодови обработени од Земјата.

Сурови соседи – Накратко дискутира за многуте диви животни кои му се соседи во Валден. Описот на навики е проследен со масивни битки меѓу црвени и црни мравки. Ги набљудува со микроскоп , како црната ги убива двете помали црвени. Подоцна, со чамецот се обидува да следи птица нуркач во езерцето. Исто така, има збирка животински видови и ги праќа во Харвард на проучување.

Затоплување на куќата – Откако ги собира ноемвриските плодови во шумата, додава оџак и успева да се спаси од студот кој надоаѓа. Се снабдува со дрва, и ја искажува наклоноста кон дрвата и огнот.

Поранешни жители и зимски посетители – Торо ги поврзува приказните на луѓе кои порано живееле во областа на езерцата Валден. Потоа тој говори за малкуте посетители кои му дошле на време на зимата, фармер, дрворежач и неговиот најдобар пријател, поетот Елери Чанинг.

Зимски животни - Торо се забавува себеси гледајќи го дивиот живот за време на зимата. Ги набљудува буфовите, верверичките, глувците и останатите птици додека тие ловат, пеат, го јадат сето она што тој им го дава. Попатно, споменува и ловење на лисици.

Езерцето во зима - Торо го опишува езерцето Валден во зима. Тврди дека ја измерил длабочината и го лоцирал подземниот истек. Потоа, кажува како дошле 100 работници да исечат ледници од езерцето, за потоа ледниците да бидат испратени во Каролина.

Пролет – Како што пролетта пристигнува, Валден и останатите езерца се топат. Торо ужива во глетката на повторното зазеленување на природата. Ги гледа гуските како се подготвуваат за север, а соколот како си игра на небото. Исто како и природата, тој самиот е одново роден. Го напушта Валден на 6 септември 1847 година.

Заклучок – Ова последно поглавје е поемотивно и посредено од претходните. Во него, тој ја критикува еднаквоста. Ако човек не е во согласност со своите придружници, можеби тоа е така затоа што тој слуша поинакви барабани. Остави го да тргне по музиката која тој ја слуша , без разлика колку и да е далеку. Правејќи го тоа , луѓето пронаоѓаат среќа и се исполнуваат себеси.

“ Не кажувам дека Џон или Џонатан ќе го увидат и сфатат ова, но сепак светлото кое го гледаме, е темнина за нашите очи. Само кога денот зазорува ние сме будни. Сонцето е утринска звезда. “

Заднина

Намерата на Торо, додека престојувал во областа на езерцето Валден била да спроведе еден експеримент - Дали може да преживее, дури и да напредува без луксуз, живеејќи обичен, едноставен живот? Го сметал ова за експеримент во „домашна економија“. Иако Tоро отишол во Валден за да побегне од она што го сметал за „прецивилизирано“ и во потрага по „сурово“ и „брутално задоволство“ на дивината, тој исто така поминал доста време во читање и пишување. Му требале околу 10 години за да ја среди конечната верзија. Валден бележи пристоен успех при првото издавање во 1854 година. Солидно е продадено и со одобрување е прифатено кај рецензентите.

Теми

"Валден е тешка книга за читање, од три причини:

• Напишана е од талентиран писател кој хирушки прецизно го користи јазикот, полна е со алегорични метафори, сложени параграфи и реченици и сликовити , детално илустрирани описи. Торо без колебање користи метафори , хиперболи , персонификации, иронија, сатира, метонимија, синедоха и оксиморони и многу лесно може да се префрли од научна до транцдендентална гледна точка , во средината на реченицата.
• Нејзината логика е заснована на различни сфаќања за животот, прилично спротивни на оние што повеќето луѓе ги сметаат за разумни. Торо ја исполнува Валден со сарказам, парадокси и двосмислености. Тој сака да се подигрува, да предизвикува , дури и да ги исмејува своите читатели.
• Често зборовите не се доволно соодветни за да ја изразат проникливоста на Торо. Торо мора да користи невербален јазик за да ги изрази овие замисли, а читателот мора да се потруди за да разбере. “ -- Кен Кифер

Валден ја нагласува важноста на самотијата, набљудувањето и блискоста кон природата во надминување на „очајното“ постоење, кое, како што тој забележува е заедничко за многу луѓе. Книгата не е традиционална автобиографија, но ја комбинира со социјалната критика на современите западни материјалистички ставови и нејзината оддалеченост и уништувањето на природата. Книгата не е единствено критика кон општеството туку исто така и обид за креативно соединување со подобрите аспекти на современата култура. Има знаци на двосмисленост, или обид да се види алтернативната страна на нешто што е вообичаено. Торо го смета својот престој во Валден како експеримент со трикратна намера. Прво, ги избегнува античовечките ефекти на индустриската револуција со враќање кон поедноставниот, земјоделски начин на живот. Второ , си го поедноставува животот со намалување на трошоците, зголемувајќи си го времето за одмор за пишување на своите дела ( поголемиот дел од Седмица во Конкорд и реката Меримак е напишана во Валден.) Поголемиот дел од книгата е посветен на размрдување на свеста за тоа како повеќето од нас го живеат животот , и материјално и духовно , а во Валден тој дава пример за поинаков и подобар начин на живот. Трето , практично го покажува верувањето на трансценденталистите , односно најдобриот начин за надминуване на нормалноста, обичноста , и искусување на идеалното или божественото може да се постигне преку природата.