Аван
Аван ( makotra , makotert , украински: макітра, белоруски: макацёр, макотра, цёрла, цёрніца, вярцега, мяліца, руски: макальник )[1] - кај источните Словени широко глинено конусно грне со груба внатрешна површина. Неговата главна цел е да се толчи афион, коноп или ленено семе со толчник. Белорусите и Украинците често користеле авани за подготовка на тесто за леб. Понекогаш се користеле за готвење зеленчук во рерна, како и урда, со загревање на кисело млеко.
Се верува дека кога семето од афион кога се чука во Аван, подобро ја задржува аромата отколку кога се меле. Претходно, специјални големи авани се користеле и за миење садови.
Етимологија
уредиЗборот „макитра“ е формиран од двокомпонентните * макотира, * макотрт од „афион“ и „трие, трие“. Формата -i- се објаснува како позајмување од украински.
Традиции
уредиТрадиционално во Украина, семето од афион за Божиќ морал да го меле маж, татко на семејството. Во исто време, тој кажувал молитва. Во овој обичај, аванот го симболизира женскиот принцип, а толчникот го симболизира машкото. Често пред Божиќ специјално купувале нови авани и толчник.
Постоел следниот свадбен обичај поврзан со аванот. По свадбената вечера, гостите на младоженецот се пресоблекувале: старите во млади, а младите во стари. Аванот бил наполнет со пити, украсена со цвеќиња и разнобојни ленти и била претставена на старешината. Таа танцувала со аванот, а сите гости оделе кај родителите на невестата. Оваа поворка била наречена „доаѓање со пити“. Танцот со аванот траел во текот на целото патување. Родителите на невестата ги поканувале гостите на трпезата, каде старецот седел на видно место со аванот. Гостите на невестата иделе до него, а тој ги почестувал со пити. По вечерата, гостите се враќале назад со полн аван со пити што мајката на невестата ги испекла за младенците и сватовите.
Загатки
уреди- На главата на саемот, на стомакот има шамија, меѓу нозете има гвалт. (каленица и толчник)
- Таткото е од шума, мајката е од чаршијата, а децата од градот. (каленица и толчник и афион)
Наводи
уредиЛитература
уреди- Ляховская, Л. П. Православная обрядовая кухня : праздники, традиции, обычаи, обряды. — СПб.: Кристалл, 2001. — 446 с. — (Мир увлечений). — ISBN 5-306-00118-1.