Јузеф Вибицки
Јузеф Вибицки (полски Józef Wybicki); (29 септември 1747 – 10 март 1822) — полски благородник, правник, поет, политички и воен активист со кашупско потекло.[1] Најчесто препознаван како автор на „Домбровска мазурка“ (полски „Mazurek Dąbrowskiego“), која била прифатена како полска државна химна во 1927 година.
| Јузеф Вибицки Józef Wybicki | |
|---|---|
 | |
| Грб | |
| Роден(а) | 29 септември 1747 Бедомин, Померанија, Полска |
| Починал(а) | 10 март 1822 (возр. 74) Манечки, Прусија |
| Благородно семејство | Вибицки |
| Сопружник(ци) | 1. Кунегунда Вибицка, родена Дрвенска (1773–1775) 2. Естера Вибицка, родена Веруш Ковалска (1780) |
| Татко | Пјотр Вибицки |
| Мајка | Констанца Вибицка, родена Лниска |
Животопис
уреди
Вибицки е роден во Бедомин, во регионот Померанија во Полско-литванската Државна Заедница.[2] Неговото семејство потекнувало од померанско благородништво.
Завршил језуитско училиште, а во младоста бил помлад судски службеник.[3] Вибицки бил избран за заменик на Репнинскиот Сејм, на седницата на полскиот парламент во 1767 година, во пресрет на Првата поделба на Полска.[2] Подоцна се приклучил на бунтот познат како Барска конфедерација (1768–1772), чија цел било да се спротивстави на руското влијание и кралот Станислав Август Понијатовски.[2][3] Тој бил еден од советниците на Конфедерацијата, дејствувајќи како дипломат.[4] По неуспехот на бунтот, заминал на извесно време во Холандија, студирајќи право на Универзитетот Лајден.[3]
Враќајќи се во Полска, во 1770-80-тите станал член на Комисијата за национално образование.[2] Во тој период го поддржал кралот Станислав Август Понијатовски и неговите предложени реформи.[2][3] Помогнал во подготовките на либералниот Замојски кодекс (Збирка на судски закони) од доцните 1770-ти.[5] Иако не бил еден од првите заменици, бил активист на Патриотската партија за време на Големиот Сејм (1788–92). Во тој период, поголемиот дел од времето престојувал на својот имот, пишувајќи и поставувајќи опери. Меѓутоа од 1791 учествувал во расправите на Големиот Сејм.
Во 1792 година, како последица на Полско-руската војна, заедно со многу поддржувачи на Понијатовски, се приклучил на Конфедерацијата Тарговица.[6]
Учествувал во востанието на Кошќушко (1794)[2] и бил член на воениот оддел на Привремениот совет на Војводството Мазовија.[7] По неуспехот на ова востание тој се преселил во Франција.ref name="Bartov2007"/>
Биле блиски пријатели со Тадеуш Кошќушко и со Јан Хенрик Домбровски.[8] Со Домбровски ги организирале полските легиони во Италија, служејќи му на Наполеон Бонапарт.[2] Во 1797 година, додека бил во Реџо Емилија, Италија, тој ја напишал Домбровска Мазурка (Mazurek Dąbrowskiego).[2] Во 1806 година му помогнал на Домбровски да го организира Големополското востание..[3]
По создавањето на Војводството Варшава во 1807 година тој преземал неколку позиции во Министерството за правда и продолжил да работи за него по трансформацијата на војводството во Конгресна Полска.[3] Во 1817 година станал претседател на Врховниот суд на Конгресот на Полска.[9]
Починал на 10 март 1822 година во Манечки, во Шрим, тогаш дел од Големото Војводство Позен, Прусија.
Кариера
уредиВибицки бил писател, новинар и поет. Тој напишал поеми, драми и политички трактати во кои застапувал теми поврзани со реформите во Полска во 1770-тите и 1780-тите. Неговите дела од тоа време го анализираат полскиот политички систем, концептите на слободата каде се залагал за повеќе права за селанството.[10] По 1780 година објавува повеќе политички брошури, залагајќи се за либерални реформи во Војводството Варшава.
Мазурката на Домбровски ( Mazurek Dąbrowskiego) станува најпознато дело на Вибицки. По Ноемвриското востание во 1831 година, била неофицијална државна химна. Во 1927 година, Мазурката била официјално усвоена како полска државна химна од полскиот парламент (Сејм).[3][11]
Наводи
уреди- ↑ „JÓZEF WYBICKI“. www.jozefwybicki.pl. Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Hymnu Narodowego. Посетено на 22 November 2020.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Bolesław Oleksowicz. „Józef WYBICKI“. VIRTUAL LIBRARY OF POLISH LITERATURE. Посетено на 7 October 2013.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Omer Bartov (2007). Erased: Vanishing Traces of Jewish Galicia in Present-day Ukraine. Princeton University Press. стр. 121–122. ISBN 978-0-691-13121-4.
- ↑ Mariana B. Michalika (1994). Kronika powstań polskich: 1794 – 1944 (полски). "Kronika"-Marian B. Michalik. стр. 10. ISBN 978-83-86079-02-5.
- ↑ Richard Butterwick (1 December 2011). The Polish Revolution and the Catholic Church, 1788–1792: A Political History. Oxford University Press. стр. 285. ISBN 978-0-19-925033-2.
- ↑ Władysław Zajewski (1989). Józef Wybicki (полски). Książka i Wiedza. стр. 10. ISBN 978-83-05-11947-4.
- ↑ Aleksander Kociszewski (1982). Pieśnią i szablą: rzecz o twórcy hymnu narodowego (полски). Iskry. стр. 93. ISBN 978-83-207-0478-5.
- ↑ Agnieszka Barbara Nance (2008). Literary and Cultural Images of a Nation Without a State: The Case of Nineteenth-century Poland. Peter Lang. стр. 141. ISBN 978-0-8204-7866-1.
- ↑ Jadwiga Lechicka (1962). Józef Wybicki (полски). Państw. Wyd. nauk. стр. 167.
- ↑ Anna Grześkowiak-Krwawicz (17 August 2012). Queen Liberty: The Concept of Freedom in the Polish–Lithuanian Commonwealth. BRILL. стр. 126–127. ISBN 978-90-04-23121-4.
- ↑ (на полски) Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. 1927, nr 1 i 2 Архивирано на 23 септември 2017 г.
Надворешни врски
уреди- Биографија на univ.gda.pl
- Мемоари на Јозеф Вибицки
- Слободни партитури од Józef Wybicki од проектот „Меѓународна библиотека на партитури“