Јан Килијан
Јан Килијан (германски: Johann Kilian, горнолужички: Jan Kilian; 22 март 1811 – 12 септември 1884) — лутерански отец и водач на колонијата позната како Вендс од Тексас.
| Јан Килијан | |
|---|---|
.jpg) | |
| Роден(а) | 22 март 1811 Дохлен, Кралство Саксонија, Конфедерација Рајна |
| Починал(а) | 12 септември 1884 (возр. 73) Сербин, Тексас |
Заднина
уреди
Јан Килијан е роден во Доелен, во Кралството Саксонија. По училиште во Раклау и Бауцен, студирал теологија на Универзитетот во Лајпциг. Тој бил пастор во Хохкирч (неговата домашна парохија) од 1834–1837 година. Поради смртта на неговиот чичко станал пастор во Котиц. Во 1848 година, тој станал пастор во Вајгерсдорф, Прусија.[1] Тој го отфрли „растечкиот рационализам“ кој растел меѓу свештенството, повикувајќи се на враќање на Светото Писмо како авторитетно, преведувајќи голем број германски списи на лужички јазик.[2]
Тексашка колонија
уредиВо текот на 1854 година го повикаа околу 558 Вендиш вендски лутерани од собранијата на Килијан во Прусија и исто така од Саксонија за да ги одведе во Тексас. Многу луѓе во собранието на Килијан биле незадоволни од филозофијата на рационализмот што се ширела низ Европа. Некои сметале дека рационализмот е обид да се замени религијата со наука. Со растечкото религиозно незадоволство, економските тешкотии и желбата на Килијан да биде мисионер во странска земја, Килијан ги донел своите следбеници во Галвестон и на крајот се насели на околу 60 километри источно од Остин во округот Ли.[3]
На 25 март 1854 година, во Даубан бил организирано ново лутеранско собрание што ќе стане камен-темелник на големата емиграција на Вендијците. Рев. Килијан бил повикан како Пастор. Овој потег резултирал со воспоставување на населбата Даб, која подоцна била преименувана во Сербин. Едно од првите дејствија што ги постигнал Рев. Килијан требаше да аплицира за членство во новородениот синхед Лутеранска црква – Мисури. Лутеранската црква Свети Павле во Сербин станала првата од многуте цркви на Синодот во Мисури во Тексас, и ја имала единствената школа за вендиски јазик во Америка.[4]
Универзитет Конкордија во Тексас
уредиНаследството на Јан Килијан е најочигледно во кампусот на Универзитетот Конкордија во Тексас каде што постојат улицата Килијан и над 150-годишното ѕвоно на влезот од зградата А што Килијан и неговите следбеници ги донеле во Тексас. Во својот стар кампус, првата зграда на универзитетот била именувана Килијан Хол.
- ↑ Brief History of the Wendish Immigration to Texas(Texas Wendish Heritage Society)
- ↑ p. 259. Silva, Gilberto da. 2014. The birth of the Old Lutheran Church in Germany and Lusatia. In Jan Kilian (1911-1884): Pastor, Poet, Immigrant, ed. by Trudla Malinkowa. Bautzen: Domowina Verlag.
- ↑ Johann Kilian / Jan Kilan (1811-1884) (Ev.-Luth. Kirchgemeinde Hochkirch)German
- ↑ Kilian, John (1811-1884) (Handbook of Texas. Texas State Historical Association)