Црвена харингова гулапка
Црвена харингова гулапка (латински: Russula xerampelina), е базидиомицетна габа од родот Гулапка. Признаени се два подвида. Плодните тела се појавуваат во четинарни шуми наесен во северна Европа и Северна Америка. Нивните шапки се обоени во различни нијанси на вино-црвена, виолетова до зелена. Благ вкус и може да се јаде, таа е еден од најценетите Гулапка на трпезата. Забележителна е и по тоа што мириса на школки или рак кога е свежа.
Таксономија
уредиЦрвена харингова гулапка првично била опишана во 1770 година како Agaricus xerampelina од колекција во Баварија од германскиот миколог Јакоб Кристијан Шефер, кој ја забележал бојата како виолетово-кафеава. Подоцна го добила своето денешно биномно име од шведскиот миколог Елиас Магнус Фрис. Неговиот специфичен епитет е преземен од старогрчкиот јазик што значи „боја на исушени лозови лисја“, xeros што значи „суви“ и ampělinos „од лозата“.[1][2]
Признаени се два подвида, вар. xerampelina и var. tenuicarnosa, со потенко месо во шапката и стеблотоа. Името R. erythropoda сега се смета за синоним, а поранешниот подвид Црвена харингова гулапка subsp.) amoenipes (првично именувана од Анри Ромагнези ) сега е посебен вид.[3] Поранешна сорта со зеленикава шапка, Црвена харингова гулапка var. elaeodes, сега е класифицирана како R. clavipes.[4]
Како прв дефиниран вид, го дава своето име на делот Xerampelinae, група сродни видови од родот Гулапка, понекогаш сите наречени Црвена харингова гулапка во минатото.[3]
Опис
уреди
Црвена харингова гулапка има карактеристичен мирис на варени ракови. Шапката е 6-20 см широка,[5] рамна или со малку потиснат центар и леплива. Бојата е променлива, најчесто виолетова до вино-црвена или зеленикава и потемна кон центарот на шапката. Има фини жлебови долги до еден сантиметар кои се движат нормално на маргината. ливчињата имаат благ до прилично горчлив вкус, тесно распоредени и стануваат кремасто-жолти на примероците кои стареат. Отпечатокот на спорите е кремасто-жолт до окер. Овалните спори се со димензии 8,8-9,9 со 6,7-7,8 µm и се покриени со 1 µm боцки.[3] Дршката е 4-12 см долга, 1.5-4 см широка, цилиндрична, бела или понекогаш со црвеникаво руменило, со модринки кафеави.[5]
Оваа Гулапка е поделена на неколку слични видови од страна на некои миколози. Сепак, сите тие имаат единствена темнозелена реакција на соли на железо ( железо(II) сулфат ) кога се нанесува на месото и сите мирисаат на школки. Оваа арома е доста изразена и станува посилна со возраста.[6]
Повеќе црвеникави облици може да се помешаат со нејадливата Бесна гулапка, иако вторава секогаш има бела дршка и жабри, видовите со позелени шапки може да личат на исто така јадливата Russula aeruginea.[7]
Слични видови
уредиРаспространетост и живеалиште
уредиЦрвена харингова гулапка е широко распространета; доста честа појава е во северните умерени зони, и често се движи во подрачјето на Северниот Поларник, исто така се движи јужно до Костарика.[9] Појавувајќи се наесен, расте осамена или во групи со четинари [10] и се чини дека има предност со елата Pseudotsuga menziesii, или поретко борови дрвја или ариш.[3] Понекогаш се наоѓа во листопадни шуми, како што се буката и дабот.[7]
Вариети на tenuicarnosa е пронајдена на песочни почви под борови во Словачка и Северна Италија во Трентино.[3]
Јадливост
уредиВкусот на Црвена харингова гулапка е благ.[11] Оваа Гулапка се смета за една од најдобрите јадливи видови од својот род, иако вкусот и мирисот на рак или ракчиња остануваат дури и при готвење. Ова е поизразено и помалку пријатно кај постарите примероци.[12] За младите габи се вели дека се извонредни полнети со какви било соодветни состојки.
Наводи
уреди- ↑ Giovanni Pacioni1993>Giovanni Pacioni (1993). The Macdonald Encyclopedia of Mushrooms and Toadstools (English version). Little, Brown & Company Ltd. ISBN 0-316-90625-5.
- ↑ Liddell, Henry George and Robert Scott (1980). A Greek-English Lexicon (Abridged. изд.). United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 0-19-910207-4.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Adamcik, Slavomir (2002). „Taxonomy of the Russula xerampelina group. Part 2. Taxonomic and nomenclatural study of Russula xerampelina and R. erythropoda“. Mycotaxon. 82: 241–67.
- ↑ Adamcik, Slavomir (2004). „Studies on Russula clavipes and related taxa of Russula section Xerampelinae with a predominantly olivaceous pileus“. Persoonia. 18 (3): 393–409.
- ↑ 5,0 5,1 Davis, R. Michael; Sommer, Robert; Menge, John A. (2012). Field Guide to Mushrooms of Western North America. Berkeley: University of California Press. стр. 117–118. ISBN 978-0-520-95360-4. OCLC 797915861.
- ↑ Thomas Laessoe (1998). Mushrooms (flexi bound). Dorling Kindersley. ISBN 0-7513-1070-0.
- ↑ 7,0 7,1 Nilson S & Persson O (1977). Fungi of Northern Europe 2: Gill-Fungi. Penguin. стр. 122. ISBN 0-14-063006-6.
- ↑ Trudell, Steve; Ammirati, Joe (2009). Mushrooms of the Pacific Northwest. Timber Press Field Guides. Portland, OR: Timber Press. стр. 54. ISBN 978-0-88192-935-5.
- ↑ Michael Kuo (January 2005). „Russula xerampelina“. Mushroomexpert. Посетено на 2008-08-26.
- ↑ David Arora (1986). Mushrooms Demystified. Ten Speed Press. ISBN 0-89815-169-4.
- ↑ Phillips, Roger (2010) [2005]. Mushrooms and Other Fungi of North America. Buffalo, NY: Firefly Books. стр. 137. ISBN 978-1-55407-651-2.
- ↑ Mitchell Beazley Publishers >David Pegler (1981). The Mitchell Beazley Pocket Guide to Mushrooms and Toadstools. Mitchell Beasley. ISBN 0-85533-347-2.