Кисел трн
Кисел трн или обична жолтика (науч. Berberis vulgaris) — разгранета листопадна грмушка од семејството на жолтиките (Berberidaceae).
| Кисел трн | |
|---|---|
| |
| Кисел трн | |
| Научна класификација [ у ] | |
| Царство: | Растенија |
| клад: | Скриеносеменици |
| клад: | Евдикоти |
| Ред: | Лутиковидни |
| Семејство: | Жолтики |
| Род: | Жолтика |
| Вид: | Кисел трн |
| Научен назив | |
| Berberis vulgaris L. | |
| Синоними[1] | |
|
Список
| |
Опис на растението уреди
Расте како листопадна разгранета грмушка чие дрво може да достигне висина од околу 3 m, гранките се претежно исправени, покриени со трње и жолти под кората.[2] Кората е мазна, светло сива до сиво-кафеава. Трњата можат да бидат трокраки или петкраки и настанале со трансформација на листовите. Останатите листови се елипсовидни, кожести, собрани во снопови и ситно назабени по работ. Цврсти се, со лисна дршка, елипсовидно превртено јаести. На врвот листовите се зашилени, ретко заоблени и влакнести. Догги се од 3 до 6 см. Цветовите се висечки кластери направени од шестчлени двополови цветови чии што листови од чашка и крунасти се жолти.[2] Има шест листови чашка и тие се распоредени во два пршлени кои лесно паѓаат, има исто така и шест крунести листови, жолти и долги 5-7 мм, во облик на јајце, и секој има по два нектари во основата.[2] Има шест прашници, тие се наредени во два пршлени и, кога се допираат, се потпираат на внатрешната страна на јајниците . Прашничните конци се широки, поленовите вреќички се свртени кон внатрешноста на цветот, со две комори кои се отвораат со капаци. Имаат еден толчник кој е краток, надцветан, со широк, рамен жиг. Плодот е долгнавеста, црвена јадлива бобинка со кисел вкус.[2] Долга е 1 см, а внатре се сместени 2-3 семиња богати со ендосперма .
Живеалиште уреди
Распространет е сè до 1200 m надморска височина. v. најмногу на теренот богат со варовник,[2] во сончеви и карпести предели, како и во зоната на грмушки и грмушки, во борови шуми, на подот на грмушките, во заедниците Руд. ем Јов., Диклиќ, Јов., Јов. Распространет е речиси низ цела Европа, освен во северна Скандинавија, северна Русија, Грција и Турција. Се јавува и на Кавказ.
Хемиски состав на дрога уреди
Како дрога се користат Речиси сите делови на растението:
- Плодови (Berberidis fructus)
- корен (Berberidis radix)
- кора (Berberidis кортекс).
Во сите бијни органи установени се поедини состојки:
- изохинолински алкалоиди (до 8%): берберин, бербамин, винетин и палмитин, во сите органи, а особено во обоената кора;
- деривати на антрахинон, кои ги има во коренот;
- органска киселина (околу 6%), шекери (околу 5%), пектин, гума и др.присутни во плодовите.
Употреба уреди
Плодот, бобинката, со пријатен вкус, е богат со јаболкова киселина, а се користи за правење на сирупи и компоти Од кората и дрвјата се добива жолта боја берберин со која може да се бојадисува кожа и волна. Кората на дрвото и корените содржат голем број на алкалоиди .
Киселиот трн се користи за болести на жолчните канали бидејќи го олеснува излачувањето на жолчката, го спречува воспалението, појавата на песок и камења во жолчните канали. Во форма на капки, чија главна состојка е берберинот, го намирува воспалението на очите и очните капаци. Покрај тоа може да се дава и против повраќање.
Условно не е шттен, што значи дека треба да се користи само во пропишаните дози и под контрола на стручни лица.
Галерија уреди
-
Листови -
Цветови -
Плодови
.jpg)
Наводи уреди
- ↑ The Plant List
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 „Биолошка разноврсност Србије“. bioras.petnica.rs. Архивирано од изворникот на 2022-04-17. Посетено на 2022-05-07.
Литература уреди
- Гостушки, Р: Лечење лековитим биљем, Народна книга, Белград, 1979 г.
- Грлиќ, Љ: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, Август Цесарец, Загреб, 1986 г.
- Дјук, А, Џ: Зелена аптека, политика, Белград, 2005 г.
- Јанчиќ, Р: Лековити растенија со клуч за определување, Naucna knjiga, Белград, 1990 г.
- Јанчиќ, Р: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Белград, 2004 г.
- Јанчиќ, Р: Сто од нашите најпознати лековити растенија, Naucna knjiga, Белград, 1988 година.
- Којиќ, М, Стаменковиќ, В, Јовановиќ, Д: Медицински растенија на југоисточна Србија, ЗУНС, Белград 1998 г.
- Лакушиќ, Д: Водич низ флората на Националниот парк Копаоник, ЈП Национален парк Копаоник, Копаоник, 1995 г.
- Марин, П, Татиќ, Б: Етимолошки речник, ННК Интернационал, Белград, 2004 г.
- Миндел, Е: Витаминска Библија, ФаМилет, 1997 година.
- Mišić Lj, Lakušić R: Livadske biljke, ZUNS Sarajevo, ZUNS Beograd, IP Svjetlost, 1990
- Стаменковиќ, В: Наше нешкодљиве лековите биљке, Тренд, Лесковац
- Туцаков, Ј: Хербална медицина, Рад, Белград, 1984 г.
- Диклиќ Н: Флора Ср Србија, поглавје Фам. Berberidaceae, Српска академија на науките и уметностите, Белград, 1970 г.
