Мирислива темјанушка
Viola odorata — вид цветно растение од семејството на виоли, кое потекнува од Европа и Азија. Ова мало тврдо тревно повеќегодишно растение е познато како мирислива темјанушка. Било донесено во Северна Америка и Австралија.
| Мирислива темјанушка | |
|---|---|
| Научна класификација [ у ] | |
| Непознат таксон (попр): | Мирислива |
| Вид: | Мирислива темјанушка |
| Научен назив | |
| Мирислива темјанушка | |
| Шарена темјанушка | |
|---|---|
Класификација 
| |
| Царство: | Plantae |
| Клад: | Tracheophytes |
| Клад: | Angiosperms |
| Клас: | Eudicots |
| Клад: | Rosids |
| Род: | Malpighiales |
| Фамилија: | Violaceae |
| Род: | Viola |
| Вид: | V. odorata
|
| Латинско име | |
| Viola odorata | |
Одлики
уредиViola odorata може да се разликува по следниве одлики:
- цвеќињата се мирисливи[1]
- цветовите обично се или темно виолетови или бели
- листовите и цветовите се сите во базална розета
- толчникот е закачен (и не завршува со заоблен додаток)
- стебленцата на листовите имаат влакна кои се насочени надолу
- растението се шири со столони (надземни пука)
Овие повеќегодишни цвеќиња созреваат на висина од 4–6 инчи (10–15 cм) и широчина од 8–24 инчи (20–61 cм).[1] Видот може да се најде во близина на рабовите на шумите или во чистини; исто така е вообичаен „непоканет гостин“ во засенчени тревници или на друго место во градините.
Употреба
уредиИзбрани се неколку сорти за употреба во градината, од кои V. odorata „Wellsiana“ ја доби наградата за градинарски услуги на Кралското хортикултурно друштво.[2][3]
Слаткиот мирис на овој цвет се покажа популарен, особено во доцниот викторијански период, и последователно се користел во производството на многу козметички мириси и парфеми.[4] Французите се познати и по нивниот виолетов сируп, најчесто направен од екстракт од темјанушки. Во Соединетите Американски Држави, овој француски сируп од виолетова боја се користи за правење виолетови слатки и бел слез. Мирисот на виолетовите цветови е карактеристичен со само неколку други цвеќиња кои имаат сличен мирис. Записи за темјанушките и нивниот опоен мирис има уште во класичните извори како што се Плиниј и Хорас, кога името „Јон“ се користело за да се опише овој цвет од кој потекнува и името на препознатливите хемиски состојки на цветот, јононите. Во 1923 година, Пучер напишал дека цвеќињата биле широко одгледувани и во Европа и на Исток поради нивниот мирис, при што и цвеќињата и лисјата биле одделно собирани и извлечени за мирис, а цвеќињата исто така се собирале за употреба во кондиторски галенски сируп[5] и во производството на лекови.
Постои сомнеж дали вистинскиот екстракт од мирислива темјанушка сè уште се користи комерцијално во парфемите.[6] Тоа секако било на почетокот на 20 век,[5] но во времето кога Штефен Арктандер пишувал во доцните 1950-ти и раните 1960-ти, производството „речиси исчезна“.[4] Шарената темјанушка, сепак, останува широко користен во модерната парфимерија.[7][8]
Листовите може да се јадат.[9] Вистинскиот екстракт од мирислива темјанушка е достапен за кулинарска употреба, особено во европските земји, но е скап.
Хербален лек
уредиВо хербалната медицина, V. odorata се користи за различни респираторни заболувања,[10] несоница,[се бара извор] и кожни нарушувања.[11][12][13] Сепак, нема доволно докази за поддршка на неговата ефикасност за овие намени.[12]
Во митологијата
уредиМиризливата темјанушка билa омилен во Стара Грција и станалa симбол на Атина. Мирисот сугерираше секс, па темјанушката бил симболичен цвет на Афродита и на нејзиниот син Приапус, божеството на градините и генерацијата.[14][15][16]
Јамус бил син на Аполон и нимфата Евадна. Тој бил напуштен од неговата мајка при раѓањето. Го оставила да лежи во Аркадската дивина на кревет од темјанушки каде змиите го хранеле со мед. На крајот, тој бил откриен од овчари кои го нарекле Јамус по темјанушкото (јонско) креветче.
Божицата Персефона и нејзината придружничка Нимфи собирале рози, крокуси, темјанушки, ириси, крин и цветови од ајдучка трева во пролетната ливада кога била киднапирана од богот Хадес.[17]
Галерија
уреди-
-
формс, со видливи столони -
Со V. odorata -
Наводи
уредиНадворешни врски
уреди- Американското темјанушко друштво Архивирано на 1 август 2015 г.
- ↑ 1,0 1,1 Bruce Asakawa; Sharon Asakawa (3 September 2001). California Gardener's Guide. Cool Springs Press. стр. 38–39. ISBN 978-1-930604-47-6. Посетено на 25 November 2011.
- ↑ „Viola odorata 'Wellsiana' (Vt)“. Royal Horticural Society. Посетено на 1 March 2020.
- ↑ „AGM Plants - Ornamental“ (PDF). Royal Horticultural Society. July 2017. стр. 107. Посетено на 18 February 2019.
- ↑ 4,0 4,1 Perfume and Flavor Materials of Natural Origin by Steffen Arctander, First published 1961, ISBN 0-931710-36-7, ISBN 978-0-931710-36-0
- ↑ 5,0 5,1 Perfumes Cosmetics and Soaps by W. A. Poucher, Vol. 2, Chapter V Monographs on Flower Perfumes. First published 1923
- ↑ „Violet“. fragrantica.
- ↑ An Introduction to Perfumery by Curtis & Williams 2nd Edition, 2009, ISBN 978-0-9608752-8-3, ISBN 978-1-870228-24-4
- ↑ „Essential oils“. Bo Jensen.
- ↑ „Garden Learning Library“.
- ↑ Qasemzadeh, MJ; Sharifi, H; Hamedanian, M; Gharehbeglou, M; Heydari, M; Sardari, M; Akhlaghdoust, M; Minae, MB (Oct 2015). „The Effect of Viola odorata Flower Syrup on the Cough of Children With Asthma: A Double-Blind, Randomized Controlled Trial“. J Evid Based Complementary Altern Med. 20 (4): 287–91. doi:10.1177/2156587215584862. PMID 25954025.
- ↑ Amer, A; Mehlhorn, H (2006). „Repellency effect of forty-one essential oils against Aedes, Anopheles, and Culex mosquitoes“. Parasitol. Res. 99 (4): 478–90. doi:10.1007/s00436-006-0184-1. PMID 16642384.
- ↑ 12,0 12,1 „Sweet Violet“. WebMD.
- ↑ PDR for Herbal Medicines. 2004. ISBN 9781563635120.
- ↑ Audrey Wynne Hatfield (1973). A Herb for Every Ill. St. Martin's Press. стр. 173.
- ↑ Margaret Roberts (2000). Edible & Medicinal Flowers. New Africa Books. стр. 79.
- ↑ Christopher Cumo (2013). Encyclopedia of Cultivated Plants. ABC-CLIO. стр. 1113. ISBN 9781598847758.
- ↑ „Plants and flowers of Greek myth“. Theoi Project.