Википедија

Чашицу

Чашицу (јапонски: 茶室, „чајна соба“) — архитектонски простор во јапонската традиција предвиден да се користи за собири за чајна церемонија (чаноју).[1]

Џо-ан е чашицу (чајница) и е запишана како Национално богатство
Чашицу во својата градина, Ицуку-шима, околу 1900 година

Архитектонскиот стил што се развил за чашицу се нарекува стил на сукија (сукија-зукури), а терминот сукија (数奇屋) може да се користи како синоним за чашицу.[2] Поврзани јапонски термини се часеки (茶席), со пошироко значење „место за чај“ и подразбира секаков вид простор каде што луѓето седат за да учествуваат во церемонијата на чај,[3] и чабана, „чајни цвеќиња“, стилот на аранжман на цвеќе поврзан со чајната церемонија.

Типични карактеристики на чашицу се шоџи прозорците и лизгачките врати направени од дрвена решетка покриена со проѕирна јапонска хартија; подови од татами; токонома беседка; и едноставни, пригушени бои и стил. Најтипична големина на подот на чашицу се 4,5 татами душеци (7,4 м2).[4]

Дефиниција

уреди
 
Внатрешен поглед на чајна соба
 
Тај-ан (待庵), единственото постоечко чашицу дизајнирано од Сен Не Рикју, што го претставува неговиот концепт на ваби-ча. Се наоѓа во Кјото (Национално богатство)

На јапонски, самостојните структури специјално дизајнирани за ексклузивна употреба на чајна церемонија, како и поединечни простории наменети за церемонија на чај, и двете се нарекуваат чашицу. Терминот може да се користи за да се означи самата чајџилница каде што се примаат гостите, или таа соба и нејзините придружни објекти, дури и да се протега до патеката во градината роџи што води до неа.[5] На англиски, често се прави разлика помеѓу самостојни структури за чај, наречени чајџилници и простории што се користат за церемонија на чај, вградени во други структури.

Чајџилниците се обично мали, едноставни дрвени згради. Тие се наоѓаат во градините или на приватни имоти. Други вообичаени локации се имотите на храмовите, музеите и парковите. Најмалата чајџилница ќе има две соби: главната просторија каде што се собираат домаќинот и гостите и се служи чај, и мизуја, каде што домаќинот ги подготвува слатките и се чува опремата. Целата структура може да има вкупна површина од само три татами душеци.

Многу големи чајџилници може да имаат неколку соби со различни големини; голема, добро опремена мизуја која наликува на модерна кујна; голема чекална за гости; област за добредојде каде што гостите се пречекуваат и можат да ги собујат и складираат чевлите; посебни тоалети за мажи и жени; соблекувална; просторија за складирање; и евентуално неколку претсоби, како и градина со патека за роџи, отворен простор за чекање за гости.

Чајните соби се наменски изградени простори за одржување чајни собири. Тие може да се наоѓаат во поголеми чајџилници или во приватни домови или други структури кои не се наменети за чајна церемонија. Чајна соба може да има површина од 1,75 татами (еден целосен татами душек за гостите плус татами подлога наречена даиме (台目), околу 3/4 од должината на целосната подлога за татами, за преносната мангалка (фуро) или вграденото огниште (ро) да биде поставено и домаќинот да седне и да го подготви чајот); или големи како 10 татами душеци или повеќе; 4,5 душеци генерално се сметаат за идеални во модерните чајџилници. Чајната обично содржи токонома и вградено огниште за подготовка на чај во зима.

Историја

уреди

Терминот чашицу стапил во употреба по почетокот на периодот Едо (ок. 1600). Во минатото, различни термини се користеле за простори што се користат за церемонија на чај, како што е чаноју зашики (茶湯座敷 „дневна соба за чаноју “), сукија (место за поетски наклонети естетски определби фурују(風流) како што се чаноју, и какои (囲, „поделен простор“).[4] Во една сметка се наведува дека шогунот Ашикага Јошимаса го изградил првото чашицу во неговата вила Хигашијама во Кјото.[6] Опишана како мала соба од четири и пол татами и одвоена од главната резиденција.[6]

Според јапонскиот историчар Морија Такеши во неговата статија „Планинско живеалиште во градот“, идеалот за чајна церемонија во стилот на ваби (ваби-ча) има свои корени во урбаното општество од периодот Муромачи (1336-1573) а својата форма ја преземаат од чајџилниците кои жителите од градот ги граделе во нивните резиденции и кои влијаеле на изгледот на сламени колиби во планинските села.[7] Пред ова, чајната церемонија генерално се уживала во простории изградени во архитектонски стил шоин-зукури, стил кој често се користи во чајџилниците изградени денес.[8]

Чајџилниците првпат се појавиле во периодот на Сенгоку (средината на 15 век до почетокот на 17 век), време во кое централната власт немала речиси никаква практична моќ, земјата била во хаос, а војните и востанија биле секојдневие. Настојувајќи да ја вратат Јапонија, самураите биле зафатени со стекнување и одбрана на територии, промовирајќи трговија и надгледувајќи го производството на фарми, мелници и рудници како де факто владетели, а многу од сиромашните биле желни да бараат спас од задгробниот живот како што поучува будизмот. Чајџилниците биле градени главно од зен-монаси или од даимјоо, самураи и трговци кои практикувале церемонија на чај. Тие барале едноставност и спокојство– централни начела на зен-филозофијата. Признанието за едноставност што е централна мотивација на чајџилницата, останало како посебна јапонска традиција во подоцнежните периоди.

 
Златната чајна соба (МОА музеј на уметноста)

Архитектура

уреди
 
Ниџиригучи влез во чајџилница

Идеалната самостојна чајџилница е опкружена со мала градина со патека што води до чајџилницата. Оваа градина се нарекува роџи (露地„росна земја“) и е поделена на два дела со порта наречена чумон.[6] По должината на патеката има клупа за чекање за гости. Освен сопствената градина, чашицуто е распоредено - заедно со други павилјони како што се зашики, оку но зашики и ханаре зашики - околу поголема примарна градина.[9]

Во близина на чајџилницата има камен леген за вода, каде што гостите ги исплакнуваат рацете и устата пред да влезат во чајџилницата преку ниска, квадратна врата наречена ниџиригучи,[6] или „влез низ кој се ползи“, што бара ниско свиткување за да се помине и симболично го одвојува малиот, едноставен, тивок внатрешен од преполниот, поразителен надворешен свет. Ниџиригучи води директно во чајната соба.

Чајната соба има низок таван и без мебел: гостите и домаќинот седат на подот во стил на сеиза. Сите употребени материјали се намерно едноставни и рустични. Покрај влезот на гостите, може да има уште неколку влезови; во најмала рака има влез за домаќинот познат како садогучи, кој овозможува пристап до мизуја. Прозорците се генерално мали и покриени со шоџи, што овозможува природна светлина да се филтрира. Прозорците не се наменети да овозможат поглед кон надвор, што би ја намалило концентрацијата на учесниците. Има потонато огниште кое се наоѓа во татами во непосредна близина на татамито на домаќинот, за употреба во студените месеци; ова огниште е покриено со обични татами и не е видливо во топлите месеци, кога пренослив мангал се користи наместо тоа.

Има токонома (завиткана беседка) која држи свиток со калиграфија или сликање со четка, а можеби и мал, едноставен, цветен аранжман наречен чабана но нема друга декорација.

 
Распоред на идеална чајџилница од 4,5 со токонома и мизуја
 
Поглед на сличен ентериер, со прибор

Чашиците се класифицираат нашироко според тоа дали имаат подна површина поголема или помала од 4,5 татами, диференцијација што влијае на стилот на церемонијата што може да се спроведе, специфичниот тип на опрема и декорација што може да се користи, поставеноста на различни архитектонски карактеристики и огништето, и бројот на гости кои можат да се сместат. Чашиците кои се поголеми од 4,5 душеци се нарекуваат хирома („голема соба“), додека оние што се помали се нарекуваат кома („мала соба“). Хирома често се соби во стил на шоин, и во најголем дел не се ограничени на употреба за чаноју.

Други фактори кои влијаат на чајџилницата се архитектонските ограничувања како што се локацијата на прозорците, влезовите, потонатиот огниште и токономата, особено кога чајната соба не се наоѓа во наменска структура. Другите фактори кои влијаат на изградбата на чашицуто како простор во иемото се иконографијата на минатото и сеќавањето на одредени поединци.[10]

Не сите чајџилници можат да бидат направени да одговараат на идеалот што се гледа на сликата.

Вообичаено е чашицуто да добива име по нивните сопственици или добродетели. Имињата обично го вклучуваат карактерот за „колиба“, „сала“ или „арбур“ и го одразуваат духот на рустикална едноставност на церемонијата за чај и учењата на зен-будизмот. Карактеристичните имиња вклучуваат:

  • Мугаи-ан (無外庵 Интровертна колиба)
  • Мокураи-ан (黙雷庵 Колиба тивок гром)
  • Токју-до (東求堂, Сала за потрага по исток) (забелешка:東求堂 во Гинкаку-џи се изговара Тогу-до, и е приватна будистичка сала, а не чашицу)
  • Шо-ан (松庵, Боровата колиба)
  • Ичимоку-ан (一木庵, Колиба со едно дрво)
  • Рокусо-ан (六窓庵, Колиба со шест прозорци)
  • Боџи-теи (忘路亭, заборавена патека Арбур)
  •  
    Рокусо-ан,претходно од Кофуку-џи во Нара
  •  
    Внатрешноста на Шокин-теи во Империјалната вила Кацура
  •  
    Југао-теи во Каназава, Ишикава
  •  
    Ихо-ан во Кодаи-џи, Којото
  •  
    Сека-теи во Рокуон-џи
  •  
    Корин-ан во Џико-ин, Нара
  •  
    Шоко-кен
  •  
    Исоме-ши
  •  
    Каисуиан: наредени шикиши прозорци
  •  
    Шигуре-теи е уникатно двоспратно чашицу, воКодаи-џи во Којото
  •  
    Стаклена чајџилница - КОУ-АН

Наводи

уреди
  1. ↑ A Chanoyu Vocabulary: Practical Terms for the Way of Tea, entry for "chashitsu". Tankosha Publishing Co., 2007.
  2. ↑ A Chanoyu Vocabulary, entry for "sukiya".
  3. ↑ Kōjien Japanese dictionary, entry for "chaseki".
  4. ↑ 4,0 4,1 Kōjien Japanese dictionary, entry for 'chashitsu'.
  5. ↑ A Chanoyu Vocabulary, entry for "chashitsu".
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Frédéric, Louis (2002). Japan Encyclopedia. Преведено од Roth, Kathe. Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN 0674007700.
  7. ↑ Moriya Takeshi, "The Mountain Dwelling Within the City", in Chanoyu Quarterly no. 56 (1988). The article is an English translation of chapter II, part 2, of NHK Books no. 459, published by Japan Broadcast Publishing Co., Ltd., in June 1984.
  8. ↑ „Senshin'an - Japanese Tea Room in the Watson Galleries“. Washington and Lee University.
  9. ↑ Fieve, Nicolas; Waley, Paul (2003). Japanese Capitals in Historical Perspective: Place, Power and Memory in Kyoto, Edo and Tokyo. Oxon: RoutledgeCurzon. стр. 89. ISBN 9780700714094.
  10. ↑ Cox, Rupert (2003). The Zen Arts: An Anthropological Study of the Culture of Aesthetic Form in Japan. New York: RoutledgeCurzon. стр. 160. ISBN 0700714758.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Чашицу&oldid=5253293“