Тумба франчеза
Тумба франчеза — афро-кубански жанр на танц, песна и тапани што се појавил во Ориенте, Куба. Бил воведен од робовите од француската колонија Сен Доминг (која подоцна станала нација на Хаити) чии сопственици се преселиле во источните региони на Куба по бунтот на робовите во текот на 1790-тите. Жанрот процветал кон крајот на 19 век.
Карактеристики
уредиТумба франчеза комбинирал музички традиции од западноафриканско, банту, француско и шпанско потекло. Кубанските етномузиколози се согласувале дека зборот „тумба“ потекнувал од зборовите на банту-јазиците за тапан.[1][2] Во Куба, зборот тумба се користи за означување на тапаните, ансамблите и самата изведба.[3]
Изведбите генерално започнуваат со импровизирано соло пеење во мешавина од шпански и француски од главниот вокал.[4] По воведот, се свирело ката (дрвен цилиндричен идиофон со две стапчиња), а композиторот наизменично повикувал и одговарал пеејќи со група женски вокали (тумбери).[3] Откако ката го воспоставил ритамот, се свиреле трите тумби. Тумбите биле едноглави рачни тапани; од најголеми до најмали се нарекувале премиер (или манма), була и сегон. Премиерот сега најчесто се нарекувал квинто, бидејќи ја исполнувал истата главна, импровизаторска улога како квинто меѓу конга тапаните во кубанската румба.[3] Структурата на тумба франчеза била поврзана со источниот тип на кубанска румба наречена тахона.[5]
Постоеле три главни типови на изведба на тумба, секоја поврзана со одреден танц.
- Масон. Ова е првиот. Го содржил целиот музички ансамбл и бил поврзан со танц во стилот на квадрил сличен на контраданцата.
- Јуба. Овој го следел масонот и ги вклучувал ката и трите тумба. Бил придружуван од главниот танц на тумба, кој бил импровизиран. Постоеле два подтипа на јуба: макота и кобреро.[3]
- Френте (или фронте). Првобитно последниот дел од јуба, сега се сметал за индивидуален ток. Тоа ги вклучувал ката, премиерот и була.[3] Се свири пред тапаните, па оттука и името.
Дополнителен ток наречен цинта се изведувал само во Сантјаго де Куба. Така се нарекува затоа што претставата се одвивала околу стебло на дрво со обоени ленти, кои биле црвени, бели и сини.
Танцот во тумба франчеза бил сличен на хаитски афранчи, кој вклучувал серија фигури во француски стил проследено со африканска импровизација на последниот сет,[6] но Тумба франчеза се танцувало на тапани наместо на жици и дрвени дувачки инструменти.[7] Облеката на танчерите била шарена и раскошна.[8]
Историја
уредиТумба франчеза може да се проследи наназад кон крајот на 18 век, кога револуцијата на Хаити предизвикала миграција на француските колонисти од Сен Доминг, носејќи ги нивните робови во провинцијата Ориенте на Куба. До крајот на 19 век, по укинувањето на ропството во 1886 година, во овој регион се основале здруженија Тумба франчеза, особено во Сантјаго де Куба и Гвантанамо. Нивното основање на многу начини било слично на старите африкански кабилдои.[3] Изведувачите ја идентификувале Тумба франчеза како француско-хаитски, признавајќи ја како производ на Хаити кој сега живеел во Куба.[7] До втората половина на 20 век, Тумба франчеза сè уште се изведувале во источна Куба. Меѓутоа, другите токи се играле само во контекст на културните асоцијации. Три групи Тумба франчеза опстојуваат до денес.[3]
Снимки
уредиЗа разлика од другите афро-кубански жанрови, Тумба франчеза останала слабо документирана во однос на снимките. LP Antología de la música afrocubana VII од 1976 година, произведен од Данило Орозко и издаден од Ареито, претставувал разновидни јуба и масон токи.[9]
Поврзано
уредиНаводи
уреди- ↑ Ortiz, Fernando (1954). Los instrumentos de la música afrocubana, Vol. IV. Havana, Cuba: Cárdenas y cía. стр. 114.
- ↑ Alén, Olavo (1986). La música en las sociedades de tumba francesa. Havana, Cuba: Casa de las Américas. стр. 45.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Ramos Venereo, Zobeyda (2007). „Haitian Traditions in Cuba“. Во Kuss, Malena (уред.). Music in Latin America and the Caribbean: An Encyclopedic History, Vol. 2. Austin, TX: University of Texas Press. стр. 265–280. ISBN 9780292784987.
- ↑ Figueroa Arencibia, Vicente Jesús; Ourdy, Pierre Jean (2004). „Contacto lingüístico español-kreyol en una comunidad cubano-haitiana de Santiago de Cuba“. Revista Internacional de Lingüística Iberoamericana. 2 (2): 41–55. JSTOR 41678051.
- ↑ Orovio, Helio (2004). Cuban Music from A to Z. Bath, UK: Tumi. стр. 208. ISBN 0822332124.
- ↑ Daniel, Yvonne (15 December 2011). Caribbean and Atlantic Diaspora Dance: Igniting Citizenship. ISBN 9780252036538. Посетено на 18 March 2014.
- ↑ 7,0 7,1 Daniel, Yvonne (2005). Dancing Wisdom: Embodied Knowledge in Haitian Vodou, Cuban Yoruba, and Bahian Candombié. стр. 122. ISBN 9780252029660. Посетено на 8 December 2014.
- ↑ „La Tumba Francesa“. UNESCO.org. Посетено на 16 January 2014.
- ↑ Alén, Olavo (1976). Liner notes of Antología de la música afrocubana VII. Havana, Cuba: Areito.
Дополнителна литература
уреди- Estéban Pichardo y Tapia (1836). „Tumba“. Diccionario provincial de voces cubanas (шпански). Matanzas: Imprenta de la Real Marina – преку Internet Archive.
Надворешни врски
уреди- 4 видеа од Кутумба како ја изведува Тумба франчеза Архивирано на 15 декември 2018 г.