'''Херцеговското востание''' претставува востание на христијанското население во [[Херцеговина]] и делови од [[Босна]] против [[Отоманското Царство]]. Во тоа време било оформено и т.н. прашање за Источната криза<ref name="iav">{{Харв|Косев|1996|loc=146-147}}</ref> бидејќи следувале [[Старозагорско востание]] и [[Априлско востание]] во [[Бугарија]], војната на [[Србија]] и [[Црна Гора]] со [[Османлиското Царство]] и [[Руско-турска војна (1877-1878)|Руско-турската војна]]. Крајниот резултат од овој конфликт довел со окупација на Босна и Херцеговина од Австро-УнгаријаАвстроунгарија<ref name="SIE4414">{{Харв|Жуков|1963|loc=414-415}}</ref>.
== Позадина ==
Ред 33:
== 1876==
Бунтовите во Херцеговина и Босна и големите масовни репресии (до март 1876 бегалскиот бран во државните граници изнесувал 156 000 луѓе) предизвикале силен притисок во Србија и Црна Гора за ослободителна војна со [[Отоманското Царство]]. Ова предизвикало загриженост во [[Австро-УнгаријаАвстроунгарија]], која била против територијалната експанзија на двете словенски држави. Под притисок руската влада ја поддржала нотата на австроунгарскиот министер за надворешни работи од декември 1875 за спроведување земјоделски реформи, користење на приходите од босанските даноци само за двете провинции и муслиманско-христијанска комисија да врши надзор на примената на овие мерки. Нотата била усвоена од Високата порта (во февруари 1876), но не и од востаниците кои не гледале гаранции за спроведување на реформите додека двете области се под делумна отомански контрола. За да ги надминат недоразбирањата, со Берлинскиот меморандум од мај 1876 министрите за надворешни работи на Германија, Австро-УнгаријаАвстроунгарија и Русија се согласиле да го одложат разоружувањето на востаниците и ветиле дека спроведувањето на реформите треба да биде под надзор на конзул на големите европски држави. Меморандумот немал ефект бидејќи бил отфрлен од Велика Британија. На крајот на јуни српскиот кнез Милан објавил војна на Османлиското Царство, проследена по неколку дена од црногорскиот кнез Никола.
== 1876-1878 ==
Ред 39:
Избувнувањето на [[Српско-турска војна (1876)|Српско-турската војна]] во летото [[1876]] година двело до интензивирање на востанието во [[Босна]]. Во јули црногорските војски влегле во [[Херцеговина]] и со помош на локалните востаници им нанеле неколку порази на османлиските војски.
Прогласувањето на соединувањето меѓу [[Србија]] и [[Босна]] кај [[Австро-УнгаријаАвстроунгарија]] предизвикало негативна реакција. Со Рајхщадскиот договор (јули 1876) Русија се согласила австроунгарска окупација на [[Босна и Херцеговина]]. Договорот бил потврден во јануари [[1877]], набргу откако проектот за автономија на двете области конечно пропаднал на [[Цариградска конференција|Цариградската конференција]]. Во меѓувреме, поразот на српската армија од Турците во октомври 1876 придонел Белград да склучи примирје и Србија ја намалила подршката на востанието во Босна. Црногорската армија продолжила со воените дејствија во [[Херцеговина]] но во јуни 1877 година биле поразени. Во почетокот на август [[1877]] востаниците доживеале пораз од османлиските сили. Во меѓувреме започнала и Руско-турската војна која дозволила голем дел од востаниците да ги задржат своите позиции. Крајот на востанието настапило кога во август 1878 година поголемиот дел од востаниците се предале на [[Австро-УнгаријаАвстроунгарија]] која ја окупирала Босна и Херцеговина.
