Теорија за релативноста: Разлика помеѓу преработките

Теоријата за релативноста содржи повеќе од една [[физичка теорија]] во себе. Постојат неколку објаснувања за ова. Прво, [[специјална теорија за релативноста|специјалната теорија за релативноста]] беше објавена во 1905 г., а конечниот облик на [[општа теорија за релативноста|општата теорија за релативноста]] беше објавен во 1916 г.<ref name=relativity/>

Општиот релативност е теорија за гравитацијата развиена од страна на Ајнштајн во периодот од 1907-1915 г. Развојот на теоријата за општиот релативност започнува со [[начело на еквивалентност|начелото на еквивалентноста]], кој вели дека [[забрзаното движење]] и стоењето во едно место при [[гравитација|гравитационо поле]] (на пример кога стоиме на површината на Земјата) се физички подеднакви. Поволноста на ова тврдење е дека [[слободниот пад]] е [[инерција|инерцијално движење]]: тело при слободен пад паѓа бидејќи таков е начинот на кои телата се движат кога постои отсуство на [[сила]] која би дејствувала на телата, наместо да се смета дека тоа е поради [[гравитација]]та како што е случајот во [[класичната механика]]. Ова не е во согласност со класичната механика и [[специјална релативност|специјалната релативност]] бидејќи во овие теории телата кои се движат инерцијално не можат да забрзуваат во споредба едни со други, но телата во слободен пад го можат тоа. За да ја разјасни оваа потешкотија Ајнштајн првично предложил дека време-просторот е [[кривина|закривен]]. Во 1915 г., ги запишал [[Ајнштајновите равенки]] кои се поврзани со закривеноста на време-просторот во однос на масата, енергијата и импулсот.

Како и сите [[проверливост|проверливи]] научни теории, теоријата за релативноста обезбедува предвидувања кои можат да бидат научно испробани. Во случајот на специјалната теорија тоа се: начелото на релативноста, постојаноста на брзината на светлината и временското стеснување.<ref name=faq>{{Наведена мрежна страница |last=Roberts |first=T |last2=Schleif |first2=S |last3=Dlugosz |first3=JM (ed.) |year=20 07 |title=What is the experimental basis of Special Relativity? |url=http://math.ucr.edu/home/baez/physics/Relativity/SR/experiments.html |work=Usenet Physics FAQ |publisher=University of California, Riverside |accessdate=2010-10-31}}</ref> Предвидувањата на специјалната релативност се потврдени со бројни проби од моментот кога Ајнштајн го објаавил својот труд во 1905 г., но три опити кои се изведени во периодот од 1881 до 1938 г. се однајголема важност за потврдување на веродостојноста на теоријата. Ова се трите обиди [[Мајкелсон–Морлиев опит|Мајкелсон–Морлиевиот опит]], [[Кенеди-Торндајков опит|Кенеди-Торндајковиот опит]], и [[Ивес-Стивелов опит|Ивес-Стивеловиот опит]]. Ајнштајн ги добил [[Лоренцови трансформации|Лоренцовите трансформации]] од првите начела во 1905 г., но овие три опити дозволија од резултатите да се добијат трансформациите како опитни докази.

Мајкелсон–Морлиевиот опит бил осмислен да ги забележи ефектите од втор ред во „струењата на етерот“ – движењата на етерот релативно во однос на Земјата. Мајкелсон осмислил инструмент наречен [[Мајкелсонов интерферометар]] со кој би ги извршил мерењата. Справата била доволно прецизна за да ги забележи овие ефекти,но не добил никакви резултати кога го извел опитот во 1881 г.,<ref name=michel1>{{Наведено списание |author = Michelson, Albert A. |title = [[s:The Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether|The Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether]] |journal = American Journal of Science |volume = 22 |year = 1881 |pages = 120–129}}</ref> и повторно во 1887 г.<ref name=michel2>{{Наведено списание |author=[[Albert A. Michelson|Michelson, Albert A.]] & Edward W. Morley|Morley, Edward W. |title=[[s:On the Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether|On the Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether]] |journal=American Journal of Science |volume=34 |year=1887 |pages=333–345 }}</ref> Иако не успеал да го забележи струењето на етерот, tрезултатите биле прифатени од научната средина.<ref name="Pais 1982 111–113"/> Во обид да го спаси тврдењето за етерот, Фитцџералд и Лоренц независно создале [[ад хок хипотеза]] во која должината на материјалните тела се менуваспоред начинот на движењето низ етерот.<ref>{{Наведена книга|last=Pais|first=Abraham|title="Subtle is the Lord ...": The Science and the Life of Albert Einstein|year=1982|publisher=Oxford Univ. Press|location=Oxford|isbn= 0192806726|page=122|edition=1st ed.}}</ref> Ова е зачетокот на [[Фитцџералд–Лоренцово стеснување|Фитцџералд–Лоренцовото стеснување]], но нивната хипотеза немала теориска основа. Толкувањето на нултиот резултат на Мајкелсон–Морлиевиот опит е дека времето потребно за изминување на кружниот пат за светлината е [[изотропен]] (независен од насоката), но резултатот сам по себе не е доволен за да се прифати или отфрли теоријата за етерот и предвидувањата на специјалната теорија за релативноста.<ref name="robertson">{{Наведено списание|last=Robertson|first=H.P.|title=Postulate versus Observation in the Special Theory of Relativity|journal=Reviews of Modern Physics|date=July 1949|volume=21|issue=3|pages=378–382|bibcode = 1949RvMP...21..378R |doi = 10.1103/RevModPhys.21.378 }}</ref><ref name="tw">{{Наведена книга|last=Taylor|first=Edwin F.|title=Spacetime physics: Introduction to Special Relativity|year=1992|publisher=W.H. Freeman|location=New York|isbn=0716723271|pages=84–88|edition=2nd ed.|author2=John Archibald Wheeler }}</ref>

[[Општа теорија за релативноста|Општата релативност]] (ОР) е [[теорија за гравитација]]та кој била развиена од страна на [[Алберт Ајнштајн]] меѓу 1907 и 1915 г., и со придонеси од многу други по 1915 г.