Фредерик Мистрал: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
с Јазична исправка, replaced: Тулуз → Тулуза |
|||
Ред 36:
| portaldisp =
}}
Жозеф Етјен '''Фредерик Мистрал''' ([[8 септември]] [[1830]], [[Мајан]], Франција - [[25 март]] [[1914]], [[Буш-ди-Рон]], Франција) — француски [[писател]], [[филолог]] и [[лексикографија|лексикограф]] на провансалскиот јазик. Мистрал бил член и основач на движењето „[[Фелибриж]]“, член на [[Марсејската академија]], на [[Академијата на Флоралиите]] во
== Биографија ==
Ред 49:
Мистрал тргнал на училиште во [[Мајан]] на седум години. Тој ја посетувал ''шумската школа'', како што раскажува во ''Спомени и раскази'', кога берел ''водени лилии'' за својата мајка. Во [[1839]] година, го запишале во пансионот на опатијата [[Abbaye Saint-Michel de Frigolet|Сен-Мишел-де-Фрижоле]] каде што учел само две години, затоа што училиштето било затворено, а потоа бил запишан во пансионот Мије во [[Авињон]]. Во [[1845]] година, бил сместен во пансионот Дипуј; тука се запознал со [[Жозеф Руманиј]]<ref name="maillane">[http://www.maillane.fr/tourisme/bibliographie.php Biographie de Frédéric Mistral sur le site maillane.fr]</ref>.
Во тој период, учел во Кралскиот колеџ во [[Авињон]], во улицата што го носи името
Потоа, тој станал поет на независноста на Прованса и особено на [[провансалскиот]] јазик, „првиот литературен јазик на цивилизирана Европа“. Во текот на своите студии на правниот факултет тој ја учи историјата на [[Provence|Прованса]] што некогаш била независна држава. Еманципиран од својот татко, тој носи одлука „да го подигне, да го оживее во Прованса национлното чувство (…); да ја поттикне ренесансата со воведување на мајчиниот јазик во тој крај(…); провансалскиот да биде на мода преку пламенот на божествената поезија“. За Мистрал, зборот „нација“ означувал „луѓе поврзани со јазикот, вткаени во една земја и во една историја“.
Фредерик и мајка му морале да заминат од имотот во [[1855]] година, по смртта на Франсоа Мистрал затоа што имотот му припаднал на неговиот полубрат Луј. Морале да се сместат во мала семејна куќа во селото што им припаднала со поделбата на наследството. Во својот расказ „Поетот Мистрал“, писателот [[Алфонс Доде]] ја опишува куќата на Мистрал како „куќа на крајот од селото, последна на левата страна, на патот што води во Сен-Реми (''Saint-Rémy'') - мала ѕидана куќа на кат, а пред неа градина..“<ref name="Alphonse Daudet 1986">Alphonse Daudet, ''Pisma iz mog mlina''. Zagreb: Znanje, 1986, стр. 130.</ref>
Во [[1903]] година, Мистрал ја нарекол куќата „Лезар“ (француски: [[гуштер]]) откако на неа поставил соларен [[часовник]] украсен со мал влекач. Тука го завршил делото ''Миреј'' што било почнато на имотот Ма ди Жиж, и ја напишал [[Calendau|Календау]].<ref name="lieux"/>{{,}}<ref name="B&B"/>{{,}}<ref name="univ-provence"/> Фредерик Мистрал живеел таму до [[1875]] година кога се преселил во куќата што ја изградил во Мајан и која се наоѓала пред куќата Лезар.<ref name="B&B"/> По една година, на 27 септември 1876 година, во Дижон се оженил со Мари Луиз Еме Ривиер и оттогаш живееле во новоизградената куќа. По смртта на поетот (25 март 1914), и по смртта на неговата жена (6 февруари 1943), куќата била претворена во музеј [[Museon Frederi Mistral|Музеј Фредери Мистрал]].<ref name="lieux"/>{{,}}<ref name="univ-provence"/>
Ред 63:
Фредерик Мистрал ги украсувал етикетите на книгите со свој личен грб со азурно-сина основа, а на неа [[Штурец|штурче]] со златна боја што пее под сонцето и го истакнува неговото мото „Сонцето ме тера да пеам“ (''Lou soulèu me fai canta'').<ref>{{ouvrage|langue=|auteur=|titre=Revue de Provence et de Langue d'Oc : artistique, littéraire, scientifique et historique|éditeur=P. Ruat|date=1905|passage=58|isbn=|lire en ligne=}}</ref>
Во својот расказ „Поетот Мистрал“, писателот [[Алфонс Доде]] го опишува Мистрал како „[[Индијанци|Индијанец]] во градски костум... со голема шапка која го притискаше како неговата слава“, со „блескави [[очи]], [[Јаболчна коска|јаболчници]] зарвенети од инспирација“, со „балга насмевка, убав како некој грчки овчар“.<ref
== Творештво ==
Ред 72:
[[Слика:02 Bonaventure Laurens Premier portrait connu de Mistral 18 juillet 1852 à Tarascon Inguimbertine de Carpentras.jpg|thumb|upright|Прв портрет на Фредерик Мистрал направен во [[Tarascon(Bouches-du-Rhône)|Тараскон]], на 18 јули 1852 година, од [[Жан-Joseph Bonaventure Laurens|Жан-Жозеф Бонавантур Лоран]]<br />[[Bibliothèque Inguimbertine|Библиотека Енгимбертин]].]]
Кога се вратил во Мајан, заедно со поетот [[Жозеф Руманиј]] (на провансалски: ''Жозе Романијо'', ''Joseph Roumanille''), Мистрал ја организирал обновата на провансалскиот јазик. Во [[1854]] година, со уште петмина провансалски поети во [[Шатонеф-де-Гадањ]] (''Châteauneuf-de-Gadagne''), во Воклизите, тие го основале „[[Фелибриж]]“ (''Félibrige''), регионално здружение кое им овозможило да го унапредуваат јазикот. „Фелибриж“ било движење под заштита на [[света Естела]] и ги обединувало [[Каталонија|каталонските]] поети кои шпанската кралица [[Изабела II]] ги избркала од [[Шпанија]]. Притоа, Мистрал бил првиот претседател на друштвото од 1876 до 1888 година. Покрај Мистрал, основоположници на „Фелибриж“ се: [[Жозеф Руманиј]], [[Теодор Обанел]] (''Théodore Aubanel'', на првансалски: Теудор Обенеу), [[Жан Брине]] (''Jean Brunet'', на првансалски: Јан Брунет), [[Пол Гиера]] (''Paul Giéra'', на првансалски: Пау Гиера), [[Анселм Матје]] (''Anselme Mathieu'', на првансалски: Ансеум Матиеу) и [[Алфонс Таван]] (''Alphonse Tavan'', на првансалски: Анфос Таван). „Фелибриж“ и денес е културна организација присутна во департманите со провансалски јазик.
Со своето дело, Мистрал го вратил провансалскиот јазик и го довел до највисоки поетски рамништа: поради квалитетот, неговото дело било наградено со највисоки награди. Напишал речник, пишувал песни и романи во стихови, по примерот на Хомер и во првиот стих на „Миреј“ за себе вели дека е „понизен ученик на великиот [[Хомер]]“.
Ред 80:
* ''A través de la Crau, vers la mar, dins li blad,''
* ''Umble escoulan dóu grand Oumèro, iéu la vole segui. »''
* „Пеам за млада девојка од Прованса,
* И за нејзините младешки љубови,
Ред 96 ⟶ 95:
=== „Миреј“ и Нобеловата награда за литература за 1904 година ===
Негово главно дело е ''[[Миреј]]'' (''Mirèio'' или ''Mireille''), објавено во 1859 година, по осум години творечки напори. ''Миреј'' е долга поема на [[провансалски јазик]], напишана во стихови и во дванаесет пеења, која зборува за забранетата љубов на Венсан и Миреј, двајца млади кои потекнуваат од различни општествени средини. Името „Миреј“, на провансалски Мирејо, е [[doublet lexical|јазичен дублет]] од зборот „меравијо“ што значи „чудо“. За Мистрал, тоа е можност да го прикаже провансалскиот јазик но исто така и да ја сподели и културата на една област кога зборува за други јазици. Во предговорот на својата поема стои и кратко „Објаснување за провансалскиот изговор“.
Миреј, девојка за мажење, ќерка на провансалски земјопоседник, се вљубува во Венсан, сиромашен ткаач кој исто така се вљубува во неа. Откако одбива тројца богати кандидати за женење, Миреј, очајна од тоа што родителите не ѝ дозволуваат да се омажи за Венсан, оди во [[Saintes-Maries-de-la-Mer|Сент-Мари-де-ла-Мер]] за да ги моли заштитниците на Прованса да ги разубедат нејзините родители. Но, заборавајќи да ја понесе својата шапка, таа добива сончаница и кога ќе пристигне на целта умира во рацете на Венсан и пред очите на своите родители.
Мистрал му го посветува ова дело на [[Alphonse de Lamartine|Ламартин]] со зборовите:
Ред 112 ⟶ 111:
Ламартин се одушевува: „Денес ќе ви кажам добра вест! Се роди голем поет.(…) Вистински поет, хомерски за денешново време; (...) Да, твојата епска поема е ремек-дело;(…) мирисот на твојата книга нема да испари ни за илјада години.“<ref>''Cours familier de littérature'', quarantième entretien, Alphonse de Lamartine, Paris 1859.</ref>
Поемата ''Миреј'' е преведена на петнаесеттина европски јазици,<ref>[http://loiseaudefeudugarlaban.blogspot.com/2010/10/traduire-frederic-mistral-en-espagnol.html Mirèio (Mireille) traduit en espagnol]</ref> а на француски ја превел самиот Мистрал. За оваа поема, [[Француска академија|Француската академија]] го наградила Мистрал со [[пари]]чна награда во износ од 3.000 [[Француски франк|франци]].<ref>Alphonse Daudet, ''Pisma iz mog mlina''. Zagreb: Znanje, 1986, стр. 135.</ref> Во 1863 година, [[Charles Gounod|Шарл Гуно]] ја напишал [[опeра]]та „[[Миреј (опера)|Миреј]]“.
Нобеловата награда за литература на Фредерик Мистрал му е доделена во 1904 година, за делото „[[Миреј]]“, напишано на провансалски јазик, јазик на малцинство во Европа, што претставува исклучок. Уште во 1901 година, при првото заседавање на комитетот за Нобеловата награда за литература, Мистрал бил фаворит, поддржан од интелектуалците-[[Романистика|романисти]] од [[Северна Европа]]. Меѓутоа, шведскиот комитет му ја доделил првата Нобелова награда на [[Сили Придом]], официјален кандидат на [[Француската академија]].<ref name="locirdoc">[http://www.locirdoc.fr/E_loblog/?p=1640 Le prix Nobel de Frédéric Mistral en 1904]</ref>
| |||