Историја на македонскиот народ: Разлика помеѓу преработките

'''Историјата на македонскиот народ''' или воопшто на историја на човековото живеење и присуство на територијата на [[Македонија]], датира со пронаоѓањето на најстариот човечки скелет на територијата на [[Македонија]] стар 160 илјади години. Најстарите пронајдоци од први организирани човечки населби во [[Македонија]] датираат од [[младото камено време]] (неолитот). Прва државна организација на територијата на регионот [[Македонија (регион)|Македонија]] е [[Кралство Македонија|македонското кралство]] основано во 808 г.п.н.е. (според некои извори 825 г.п.н.е.) од страна на првиот македонски крал [[Каран]], кое доживеало најголем подем во времето на владеењето на македонските кралеви [[Филип II Македонски]] (359 - 336 г.п.н.е.) и [[Александар III Македонски]] (336 - 323 г.п.н.е) од династијата [[Аргеади]]. Со доаѓањето и населувањето на [[Стари Словени|словенските племиња]] во VI век, и нивното мешање со староседелското население ([[Тракијци]], [[Илири]], [[Стара Грција|антички Грци]], [[антички Македонци]] и др.), конечно во X и XI век се формира ликот на современиот [[македонски народ]], кој се до денес постои како мнозински на територијата на [[Македонија]] и зазема најзначаен дел од разните економски, политички, демографски, историски и други процеси во [[Македонија]].

[[античките Македонци]]. Средината на првиот милениум е време на подемот на двете антички држави од овој дел на Балканот - Македонија и [[Пајонија]]. Во обете ќе владеат засебни династии на кралеви, за чии имиња дознаваме од историските извори,натписите и од монетите што ги ковале. Како што е познато, експанзијата на Македонското кралство низ Балканот ќе земе замав во 4. век. п.н.е. со [[Филип II]]. Во сенката на помоќниот сосед, Пајонија ќе опстојува се до крајот на 3. век, кога ќе биде припоена кон него и границата се поместила на север и одела на просторот на [[Таор]]ската Клисура и [[Скопска Котлина|Скопската котлина]], останала под контролата на Дарданците. По смртта на Александар и разбивањето на големата македонска империја, нејзините територии се редуцираат во делови од Балканот. Продолжува веќе започнатиот процес на интеграција на популациите и традициите опфатени во оваа држава и формирањето на античко - македонската култура и етнос. Во овој процес најсилно ќе бидат вклучени јужните делови на денешна Р. Македонија ([[Гевгелија|Гевгели]]ско - [[Валандово|Валандовски]]от, [[Струмица|Струмички]]от, [[Пелагонија|Пелагониски]]от и [[Охрид|Охридски]]отскиот регион). Кон средината на II век пне., овој процес ќе биде забавен, поради поразот на Македонците во војната со Рим, со што нивната држава ќе ја загуби својата независност, а подоцна ќе влезе во границите на Римската империја. [[Дарданија (Европа)|Дарданија]] (денешните северни делови на Р. Македонија) била покорена од страна на Римјаните подоцна, најверојатно кон крајот на I век п.н.е. Постојат јасни докази дека наведените популации од подрачјето на Македонија говореле на свои јазици, макар што почнувајќи од овој период постепено ке започнат се повеќе, во јавните комуникации да го прифаќаат грчкиот јазик и писмо.

Народите кои живеле во Македонија во антиката го надживеали своето физичко исчезнување преку делата во материалната култура кои ги оставили зад себе. Денес е мошне тешко, речиси невозможно, процентуално да се одреди етничката слика на Македонија во римскиот период. Секако дека најголемиот дел го сочинувале на север [[Пајонци]]те, на југ [[Античките Македонци]], а на исток [[Тракијци]]те. Овде биле населени исто вака [[Илири]], [[Бриги]], [[Дарданци]], и [[Грци]]. Но, тука биле и доселениците [[Келти]], потоа [[Готи]]те и уште многу Римски легионери-колонисти. Тие имале различно потекло: шпанско, сириско, северноафриканско, далматинско, италско. Кон крајот на Римската епоха во Македонија, и создавањето на [[Византија]], сите овие народи веќе биле претопени во един [[христијани]]зиран етникум, коj го бил прифанал грчкиот јазик, познат како [[Ромеи]].

реката Нест (ден. Места) во Егејското Море. <ref name="ISMN08" />

Патот по кој мина македонскиот народ од своето будење па до полната [[национална афирмација]] беше толку сложен, што е многу тешко да се спореди со националното будење на кој и да е народ на [[Балкан|Балканот]]от. Од пробивот на [[капитализам|капитализмот]] на [[почва|почвата]]та на [[Македонија]], па до формирањето на [[македонска нација|македонската нација]], [[македонски народ|македонскиот народ]] минуваше низ повеќе фази на [[преобразување]] што траеја половина [[век]].

Штабот на [[Македонско-одринско ополчение|Македоно-одринските доброволечки чети]] во состав: Протогеров, Д'рвингов, Николов, Атанасов и Величков, ја започнал работата околу прифаќањето и организирањето, обуката и испраќањето на доброволечките чети преку граница, во Македонија.

Непосредно пред започнувањето на [[Првата светска војна]] Македонија била поделена на три дела, а македонскиот народ се наоѓал под власта на [[Србија]], [[Бугарија]] и [[Грција]]. Ангажирањето на Србија во војната со Австро-Унагарија довела до регрутација на Македонците во [[Вардарска Македонија]]. Соодветено регрутација на Македонцитѕе извршиле и [[Бугарија]] и Грција. Грција мобилизирала околу 20 000 Македанци. Најголем мобилизација извршила Бугарија сред Македонците во [[Пиринска Македонија]] и македонската емиграција.

Со влегувањето на Бугарија во војната доаѓа и до проимена во поделбата на Македонија. Бугарија ги освоила [[Вардарска Македонија]], каде била формирана Македонската воена иснпекциска област, дел од источна [[Егејска Македонија]] и [[Пиринска Македонија]] која ја добила со [[Букурешки договор, 1913|Букурешкиот договор]]. Останатиот дел од [[Егејска Македонија]] бил како и дотогаш во рамките на [[Грција]], односно под воена управа на Анатната.

Пролетта [[1916]] година потпомогната од своите германски и австро-унгарски сојузници, ја освојува Рупелската Теснина и навлегувајќи во источниот дел на [[Егејска Македонија]] ги зазема градовите [[Сер]], [[Драма]] и [[Кавала]]. Кон средината на август истата година бугарските сили, предводени од генерал [[Климент Бојаџиев]] ги разбиваат трупите на Антантата на просторот [[Добро Поле]] - Баница - [[Лерин]] и продирајќи кон [[Костур (град)|Костур]] го заземаат [[Лерин]] со околните населби. Во жестокиот судир кај Горничево, српско-француските трупи ја пробиваат одбраната на бугарската Прва армија принудувајќи ја на повлекување. На [[19 ноември]] тие ја заземаат [[Битола]]. По тешките тримесечни борби офанзивата на силите на Антантата спласнува и настанува затишје на целиот фронт.

КПЈ во Македонија било променето во ''„Покраински комитет на Работничката партија на Македонија“''. Сета оваа активност била доволна причина Шарло да биде отсранет од раководната позиција на ПК на КПЈ за Македонија, зад оваа одлука застанала [[Коминтерна |Коминтерната ]]та, која сметала дека комунистичката партиска организција во Вардарска Македонија треба да остане рамките на КПЈ.

Во 1942 година биле формирани девет партизански одреди кои водлеле повеќе борби со окупаторските сили. За омасовување на народносолободителната борба допринелапридонела и новата политика на КПЈ кон македонското национално прашање. Во однос на оваа нова политика влијаел инструкторот [[Добривое Радосавлјевиќ]], кој ја согледал реланата состојба на теренот и барањата на Македонците. Меѓутоа во тој период и покрај обидот за разбирање на барањето за создавање на макеоднската држава, раководителите на Југословенскиот фронт ја избегнувале рамката за решавање на макеоднското прашање во рамките на Југославија.

СФР Југославија. </ref><ref>Периодот помеѓу 1944-1991 може да се подели на неколку потпериоди кои се разликуваат според организацијата на стопанскиот и политичкиот живот: асномски од 2 август 1944 до 16 април 1945, втор или период на административно - централистичко управување со економијата, трет период - самоуправување од 1953 до 1991 година, овој период некои историчари го делат на два потпериода. Прв од 1953 до 1970 година кога доминирале мерките за стабилизирање на сиситемот за самоуправување и вториот од 1971 година до 1991 година - период на делегатски сиситем и договорна економија</ref>. Со [[Првото заседание на АСНОМ|првото заседание на АСНОМ]] била формирана државата на македонскиот народ, меѓутоа само на еден дел од етно-географската територија на Македонија, односно на територијата на [[Вардарска Македонија]]. Голем дел од македонските национални дејци, членови на АСНОМ и истакнати борци за македонската кауза, создавањето на македонската држава во рамките на [[Социјалистичка Федеративна Република Југославија|југословенската федерација]] ја перцепирале како етапа во процесот на обединување на македонскиот народ и Македонија.

Во февруари 1945 година бил формирана институцијата Јавен обвинител, а во август 1945 година бил донсен Законот за уредување на народните судови. [[КПМ]] имала целосна контрола над милицијата и [[Оделение за заштита на народот|Оделението за заштита на народот]] (ОЗН)<ref>Од 1946 година ОЗН била преименувана во Управа за државна безбедност и била под јуриздикција на Министерството за внатрешни работи</ref>. Ова оделение било посебно користено од страна на [[КПМ]] за пресметка со своите неситомисленици и политички преставници. Политичките права и слободи на граѓаните биле ограничени со ''Законот за кривични дела против народот и државата'', ''Законот за видовите на казни'' и ''Законот за печатот''. [[Комунистичката партија на Македонија]], односно [[КПЈ]], станала единстевн арбитер во општествотото. Бил воспоставен крвичен сиситем во кои доушништвото имало голема улога, а секое јавно истапување било следено од [[Управа за државана безбедност|Управата за државана безбедност]].

Во овој период дејствувале остатоци на [[Балисти|балиститебалисти]]те како и разни албански националстички организации кои се залагале оставарување на идејата за [[Голема Албанија]], односно за отцепување на западниот дел од [[НРМ]]. Овие структури дествувале сред албанското малцинсво но структурите на државната безбедност се пресметале со нив. Во 1948 година започнал периодот на [[Информбиро|Информбирото]]то, види [[Информбирото и Македонија]], а во 1949 година започнала колективизацијата на селото, преплетувњето на овие процеси го означуваат најсталинистичкиот период во историјата на македонскиот народ и неговата современа држава. Истовремено се започнало со идеолошки чистки исполнети со засилена репресија во тогашните затвори и логори, радикализација на аграрната политика, политичко самоволие, непочитување на правото и слично. На [[Голи Оток]] биле испратени 883 Македонци <ref>Драган Марковиќ, Истина о Голом Отоку, НИН 28.12.1988</ref>, а меѓу нив се нашле: [[Панко Брашнаров]], [[Петре Пирузе]], [[Павел Шатев]], [[Богоја Фотев]] и др.

Кон крајот на седумдесеттите години [[СФРЈ]] западна во најсложената политичка и економска криза. Во почетокот на мај 1980 година, по смрта на [[Тито]], иако било воведено колективно Претседателство во државата и во СКЈ, меѓутоа тие органи не можеа да се снајдат и успешно да ја водат државата која остана без дотогашниот неприкосновен авторитет. Титовото име уште десетина години беше употребувано како синоним на иднината и како обединувачко лого на државата, но се појасно стануваше дека нејзе и претстои распаѓање. Летото 1980 година економската нестабилност кулминираше со најголемата инфлација во повоена Југославија, од 45%. Опаѓаше животниот стандард, се зголемуваш е незадоволството и порасна националната нетрпеливост.

Бугарија и се приближи на Југославија, меѓу другото, и поради претстојните мировни преговори во [[Париз]], 1946 година, т.е. нејзиното ослободување од воени репарации па, иако формално, сепак прифати некои југословенски барања за решавање на македонското национално прашање. Но, на Париската мировна конференција македонското прашање не било поставено како југословенско барање за негово решавање, туку било одбегнато меѓу другото и поради грчкото противење. Тоа било неформално поставено во контекстот на територијалните претензии на Грција спрема Југославија, односно Македонија.

Централниот комитет на БРП(к) уште на Десеттиот пленум од 9 август 1946 година донел посебна резолуција по која се создала поволна клима за Македонците. Подоцна, на Третата обласна конференција на БРП(к) во [[Горна Џумаја]] (денешен Благоевград), меѓу другото, било побарано да се работи на широк културен план преку заемни посети и културна размена за зближување на Македонците од двата дела на Македонија и изучување на македонската историја во пиринскиот крај. Истовремено било побарано отворање македонска книжарница и областен државен театар во Горна Џумаја. Книжарницата била отворена на 1 мај 1947 година, а на 7 ноември истата година и театарот. Првата претстава била ''„Печалбари“'' од [[Антон Панов]], во која учествувале и актерите [[Петре Прличко]] и [[Тодорче Николовски]]. Од Македонија во театарот во Горна Џумаја биле испратени артистите [[Илија Милчин]], [[Крум Стојанов]] и [[Вера Вучкова]]. За Пиринска Македонија есента заминале и стотина учители, кои во повеќе села и градови ги изучувале децата на македонски литературен јазик. Тогаш 43 години по загинувањето, од [[Софија]] во [[Скопје]] беа пренесени моштите на [[Гоце Делчев]], со што беше исполнета желбата на неговите соборци тие да бидат погребани во слободна Македонија. Сместени во саркофаг изработен посебно за таа цел, тие тргнаа од Софија кон тогашна Народна Република Македонија на 7 октомври 1946 година и преку Пиринска Македонија, [[Струмица]] и [[Штип]] стасаа во [[Скопје]] на 10 октомври. Нив на претставниците на Македонија им ги предадоа раководители на [[Илинденската организација]]. На свеченото испраќање за да се збогуваат од Гоце дошле околу 5 000 Македонци од повеќе места во Бугарија. Посмртните останки во присуство на највисоки македонски раководители беа погребани во [[Црква „Св. Спас“ - Скопје|црквата „Свети Спас“]], а на овој голем чин присуствувале и неговите живи сестри - Тина Андонова, Лика Станишева и Елена Пејнерџиева.

Во 1948 година поради Резолуцијата на [[Информбиро|Информбирото]]то доаѓа до влошување на односите помеѓу Бугарија и Југославија со што беше ставен крај на надежите за интегрално решавање на македонското национално прашање, а ''„културната автономија“'' згасна. За Македонците од Пиринска Македонија 1948 година беше една од најстрашните години. [[Герасим Тодоров]] од селото [[Влахи]], родното место на [[Јане Сандански]], една година пред тоа формира илегална организација, а штом бугарските комунисти го дознаа тоа доведоа полиција од речиси цела држава и го блокираа целиот регион со триесетина села и градови. Блокадата траеше повеќе од еден месец, а желбата Македонија да ја видат обединета со живот ја платија неколку десетици Македонци.