Аргентина: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето
Ознака: Изворно уредување 2017
с Правописна исправка, replaced: Мариа → Марија (2) using AWB
Ред 109:
[[Податотека:José de San Martín (retrato, c.1828).jpg|мини|лево|200px|Портрет на генерал [[Жозе де Сан Мартин]], ''ослободител'' на Аргентина, [[Чиле]] и [[Перу]]]]
 
Веќе во [[1810]] година започнало пропаѓањето на вицекралството по објавувањето на независност на [[Аргентина]] и [[Уругвај]] во [[1810]] година под името Соединетите покраини на Рио де ла Плата а во [[1816]] година објавила и независност, потоа [[Парагвај]] во [[1811]] година, [[Боливија]] во [[1825]]. [[Уругвај]] пак во периодот од [[1816]] до [[1828]] година се борел против [[Бразил]] и [[Португалија]] кои сакале оваа територија да ја приклучат кон нивната држава.
 
Во втората половина на [[19 век]], Аргентина се развила главно поради својата добра географска положба и пред се излегувањето на [[море]]. Во периодот од [[1865]]-[[1870]] година, Аргентина заедно со [[Бразил]] и [[Уругвај]] воделе војна против [[Парагвај]].
Ред 122:
Овој период од историјата на Аргентина е познат и како гнасен или валкан период, во кој биле убиени и затворени голем број на неистомисленици на воената диктатура, проследено преку кршење на основните човечки права. Се смета дека жртви на режимот биле околу 10.000 до 30.000 население. Сепак, милитаризмот на Аргентина дошол во криза главно поради нерешените економски проблеми на народот.
 
Во [[1982]] година се водела [[Фолкландска војна|Фолкландската војна]] помеѓу [[Аргентина]] и [[Обединетото Кралство]] за спорните [[Фолкландски острови]], [[Јужна Џорџија]] и [[Јужна Џорџија|Јужните Сендвички острови]]. Во времето пред војната, Аргентина била зафатена од голема економска криза и граѓански немири против воената хунта која владеела од [[1976]].<ref>[http://www.radionetherlands.nl/currentaffairs/arg060330mc Argentina - the horrors of a dictatorial past live on - Radio Netherlands Worldwide - English<!-- Bot generated title -->]</ref> Аргентинската воена власт настојувала да ја задржи моќта преку пренасочување на вниманието на јавноста на вековниот спор со Британија околу суверенитетот на островите<ref>http://www.me.gov.ar/curriform/publica/sirlin_conv_dictadura.pdf Argentine Government</ref>, но не очекувала дека Британија ќе одговори со воена сила.<ref>{{цмс| author = La Nación / Islas Malvinas Online | title = Haig: "Malvinas fue mi Waterloo"|url = http://www.malvinasonline.com.ar/g82/artic/aresp004.htm#Haig|accessmonthday = September 21|accessyear = 2006 }} {{es icon}}</ref> Суверенитетот на Фолкландските острови е предмет на тензии кој ескалирал кога на [[19 март]] група најмени аргентински трговци го истакнале знамето на Аргентина на Јужна Џорџија, што подоцна било сметано за првиот офанзивен акт во војната. Аргентинската воена хунта, сметајќи дека Британија може да го засили военото присуство во јужниот Атлантик,<ref> [http://www.portierramaryaire.com/arts/malvinas_1.php ''En Buenos Aires, la Junta comenzó a estudiar la posibilidad de ocupar las Islas Malvinas y Georgias antes de que los británicos pudieran reforzarlas'']</ref> ја наредила инвазијата на островите за [[2 април]]. Веста за инвазијата најпрво стигнала во Британија преку [[аматерско радио]].<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/6514011.stm BBC NEWS | UK | How BBC man scooped invasion news<!-- Bot generated title -->]</ref> Британија најпрво била изненадена од нападот на Аргентина, и покрај повеќекратните предупредувања од своите морнарички офицери за можната инвазија.<ref>[http://findarticles.com/p/articles/mi_qn4158/is_19970409/ai_n14118160 Obituary: Captain Nicholas Barker | Independent, The (London) | Find Articles at BNET.com<!-- Bot generated title -->]</ref><ref>[http://findarticles.com/p/articles/mi_qa3724/is_199705/ai_n8781734 high cost of cuts, The | Spectator, The | Find Articles at BNET.com<!-- Bot generated title -->]</ref> Само неколку недели подоцна, Британците започнале поморска и воздушна офанзива, и за кусо време ги зазеле островите и ги заробиле сите аргентински војници што биле стационирани на нив.
 
По крајот на војната, под голем притисок на јавноста, во Аргентина конечно биле вратени политичките слободи па од [[1983]] година биле распишани демократски избори.
Ред 130:
Аргентина зафаќа површина од 2.766.889 км², од кои 2.736.691 км² на копно и 30.200 км² на вода. Аргентина е приближно 3.700 км долга од север до југ, и 1.400 км од исток до запад. Земјата, географски може да биде поделена на четири делови: од плодните полиња на пампас во центарот на државата, изворот на аргентинското агрикултурно богатство; рамната, богата со [[нафта]] висорамнината [[Патагонија]] во јужната половина на [[Огнена Земја|Огнената Земја]]; Суппропските рамнини на [[Гран Чако]] во северот; и верижниот [[Анди]]те во должина на западната граница на [[Чиле]].
 
Највисоката точка на Аргентина е лоцирана во [[Мендоза]]. [[Аконкагва]], на 6.962 метри е највисоката [[планина]] во [[Јужна Америка]] и во [[западната полутопка]]. Најниската точка е [[Лагуна дел Кабон]] во Санта Круз, −105 метри под морскота ниво. Ова е најниската точка во [[Јужна Америка]].
 
Земјата има терироријална претензија врз дел од [[Антартик]]от (непризнаена од ниедна земја) каде, од [[1904]] г. до денес има постојано присуство.
Ред 162:
== Брегови и мориња ==
 
Аргентина има 4.665 &nbsp;km долг брег. Континенталната платформа е необично долга; Во Аргентина ова плитко место во Атланскиот Океан се вика Мар Аргентино. Водите се богати со риби и се сомнева дека во неа се има важно хидројаглеродно богатсво. Аргентинскиот брег варира помеѓу места со песочни плажи и со гребени. Две поголеми океански струи влијаат на брегот се Топлата бразилска струја и Ладната фокландска струја. Поради различната брегова височина, двете струи го зголемуваат или намалуваат своето влијаење и не дозволуваат тампературата да се намалува правопропорционално со височината. Јужните брегови на Огнената Земја го формираат северниот брег на Дракенскиот Премин.
 
== Клима ==
Ред 168:
Поради лонтудата и елевацијата на амплитудите, Аргентина е земја со многу клими. Како по правило, климата е со голема лепеза на температури од суптропски на север до субполарни на југ. Северот на земјата е карактеризиран со многу жешки суви лета со млаки и влажни зими, истотака и со периодични суши. Централна Аргентина има жешки лета со бури и ладни зими. Јужните региони имаат топли лета и ладни зими проследени со многу снег, посебно во планинските предели.
 
Најжешката и најладната температура забележани во Јужна Америка се случиле во Аргентина. Рекордно жешко било во Вила Де МариаМарија во Кордоба на 2 јануари 1920 изнесувала 49.1&nbsp;°C. Најниската температура која била забележана била -39&nbsp;°C во Вале де лос Патос Поголемите во Сан Хуан, 17 јули 1972.
Поголеми ветрови во Аргентина се ладниот Памперо кој дува на рамнините на Патагонија и во Пампас, Виенто Норте, топол ветер што дува на северот во средината или касна зима креирајќи благи услови. Зонда жежок сув ветер кој дува во западно-централна Аргентина.Исцедени од сите влаги за време на 6,000 метарското спуштање од Андите. Зонда може да дува со часови со брзина до 120 милји на час. Кога Зонда дува (Јуни-Ноември) снежни бури се појавуваат на повисоките височини.
 
Ред 174:
Во јужните региони обично на далечен југ за време од ноември до февруари се појавува феномен на повеќе дневна светлина (до 19 часови) и продолжени ноќи од мај до август.
 
Најисточната точка на Аргентина е градот Бернардо де Иригојен, Мисионес ( 26°15′S, 53°38′W), нај западната точка е МарианноМаријанно Морено Ранге во Санта Круз( 49°33′S, 73°35′W). Најсевернета точка е Гранде де Сан Хуан и Мојинете Реките во Хухуј ( 21°46′S, 66°13′W), и најјужната точка е Капе Сан Пио во Огнена Земја( 55°03′S, 66°31′W).
извор од Б.в.
 
Ред 227:
Аргентина има прилично развиена спортска инфраструктура, а во некои спортови се наоѓа и во самиот врв. Национален спорт е пато, спорт кој настанал на почетокот на седумнаесеттиот век. Пато е спорт сличен на хорсбол.
 
[[Фудбал|Фудбалот]]от е најпопуларен спорт во државата, а аргентиската фудбалска репрезентација е една од најуспешните во светот. Покрај националните тимови на Бразил и Франција, Аргентина е единствена држава која успеала да ги освои трите најпрестижни натпреварувања: [[Светско првенство во фудбал|светско првенство]], [[куп на конфедерации]] и златен медал на [[Олимписки игри|олимписките игри]]. Исто така четиринаесет пати го освоила американскиот куп, шест пати златен медал на панамериканските игри и освоила други бројни трофеи. Аргентиските фудбалери Алфрефо ди Стефано, [[Диего Марадона]] и [[Лионел Меси]] се сметани за едни од најдобрите фудбалери во историјата на светскиот фудбал.
 
[[Хуан Мануел Фанџо]] е петкратен светски шампион во [[Формула 1]]. Победил на 102 од 184 меѓународни трки и се смета за еден од најдобрите автомобилисти во историјата на овој спорт.
Ред 249:
 
{{Нормативна контрола}}
 
[[Категорија:Аргентина]]
[[Категорија:Држави во Јужна Америка]]