Индиска книжевност: Разлика помеѓу преработките

'''Индиската литературакнижевност''' се развива на огромниот [[Индиски Полуостров]], односно потконтинент со преку милијарда жители и [[Култура|култури]] стари илјадници години. На овој полуостров, различните народности зборуваат околу 800 [[Јазик|јазици]]. Од 4 основни групи на јазици, високо е развиена литературатакнижевноста на [[Индоевропски јазици|индоевропските јазици]] (северна [[Индија]]) и на [[Дравидски јазици|дравидските јазици]] (југот на Индија и источен [[Декан]]), додека помалку значајна е литературатакнижевноста на [[Тибетско-бурмански јазици|тибетско-бурманските јазици]], додека на [[Мунда јазици|мунда-јазиците]] скоро и да не постои.

Индоевропската индиска литературакнижевност се дели на неколку периоди од нејзиниот развиток.

Најстарата индиска литературакнижевност во вид на збирка од химни и различни религиозни записи е напишана на архајски [[санскрит]]. Се смета дека овие литературникнижевни творби се собирани во [[10 век|X]] век п.н.е. Збирката од химните и религиозните записи се состои од 4 книги: ''риг-веди'', ''сама-веди'', ''јаџур-веди'' и ''атхарва-веди''. Најстари се риг-ведите и се верува дека тие настанале пред [[хомер]]овите спевови. ЛитературатаКнижевноста на ведите со векови е пренесувана усмено.

[[Сутра|Сутрите]] се најдоцна создадени и припаѓаат на литературнитекнижевните облици од околу 400 год. п.н.е. [[Упанишади]]те (тајните науки), [[брахман]]ите и [[аријанаки]]те се прозни дела со филозофско-религиозен карактер.

Овој период од развитокот на старата индиска литературакнижевност опфаќа најразлични [[еп]]ови. Главни дела се ''[[Махабхарата]]'' и ''[[Рамајана]]'', а покрај нив и делото ''[[Валмики]]''.

Златниот период на веќе ''санскритската'' литературакнижевност е поврзан со династијата [[Гупта]] од [[Канауџ]]. Тогаш особено се негувале [[Драма|драмите]], кои обично се изведувале во дворците на владетелите, со две карактеристични лика: [[Видушака]] и [[Вита]], односно будала и мрза. Писателот [[Судрака]] ја напишал една од најстарите класични драми - ''[[Мркчакатика]]'' (односно ''Глинена количка'', драмата се вика така бидејќи накитот на главната хероина по низа перипетии е најден во детски глинени играчки). Историската драма ''[[Мудриот Ракшаса]]'' (или ''Ракшаса и неговиот прстен'') се случува во дворот на владетелот [[Чандра]] од Гуптите. Најголем дострел од времето на Гуптите на полето на литературатакнижевноста е постигнат во делата на [[Калидасе]], лиричар и драматичар. Од него останале драмите ''[[Љубовта на Маловика и Агни]]'', ''[[Урваси]]'' и ''[[Сакунтала]]'' (''Изгубениот прстен''). Последното дело, Сакунтала, е ремек-дело на кое многу му се восхитувал и [[Јохан Волфганг-Гете|Гете]]. Калидаса ги напишал и еповите за ''[[Семејството Рагу]]'', за ''[[Создавањето на богот на војните]]'', ''[[Облакот на гласниците]]'' и други.

Посебен литературенкнижевен вид, особено негуван во Индија, се [[Басна|басните]] и приказните со морални и религиозни параболи и [[поука|поуки]]. Најпознати дела од ваков вид се ''[[Панчатантра]]'' (''Пет поглавја'') и ''[[Хитопадеса]]'' (''Книга со корисни совети''). Од овие зборници, преку класичната [[Грчка литературакнижевност|грчка]], а подоцна и [[арапска литературакнижевност]], многу мотиви преминале во приказните на [[Европа|европските]] народи. Констатирано е дека во [[езоп]]овите басни, во средновековниот ''[[Геста романорум]]'', во [[Џовани Бокачо|бокачовиот]] ''[[Декамерон]]'', па се до [[Лафонтен]], [[Браќа Грим|Браќата Грим]] и [[Вук Караџиќ]], одделни мотиви се црпени од Панчатантра.

Почетокот на оваа етапа од развитокот на индиската литературакнижевност ја сочинуваат еповите и [[Балада|баладите]] од ''[[Раџпутани]]те'', во кои се опишуваат јуначките подвизи на [[хинди]] кралевите против [[Ислам|муслиманските]] завојувачи. Пресврт означува едно големо дело - ''[[Притхви-раџ-Расо]]'', кое го напишал [[Чанд Бардаи]].

[[Вишна|Вишнаистичките]] идеи повторно оживеале, а литературатакнижевноста од т.н. период [[БхактиБакти]] ја има за главна тема вербата во еден семоќен бог со човечки облик кој се бори против злото во светот. Во овој потпериод се истакнале поетите [[Кабир]], кој основите на [[Хиндуизам|хиндуизмот]] и исламот ги прилагодил на својата филозофија; потоа [[Тулсидас]], кој во [[16 век|VI]] и [[17 век|XVII]] век одново ја напишал "Рамајана" на стариот [[аватхи]] облик на источниот хинди јазик; поетесата [[Мирабаи]] од [[Раџастан]] испеала химна во божја слава со многу голем успех.

Помеѓу XVII и [[19 век|XIX]] век е напишана одлична лирска поезија која на почетокот на XIX век го изгубила својот висок квалитет. Со отворањето на печатниците и под влијание на [[Англиска литературакнижевност|англиската литературакнижевност]] силно се развила прозата, достигнувајќи го својот врв во делата на [[Прем Чамд]] (кој пишувал на [[Урду јазик|урду]]), а кој воедно ја вовел и кратката приповетка. Освен овој писател, други млади автори ги негуваат сите литературникнижевни облици.

Еден од најпознатите [[бенгал]]ски поети од [[14 век|XIV]] и [[15 век|XV]] век е [[Чандидас]], кој пишувал одлични лирски песни, додека [[Кришандас Кавираџ]] ја дал одличната биографија на ''[[Чаитање]]'', вишнуански религиозен реформатор. Ова дело е едно од најпознатите на бенгалската индиска литературакнижевност.

Пишувани се и многу јуначки приповетки и романтични балади. Пред [[Рабиндранат Тагоре]], за најистакнат писател на модерната бенгалска литературакнижевност се смета [[Банким Чандра]], додека голема популарност во Бенгал стекнал и [[Исварчандра Видјасагар]]. [[Мајкл Матхусудан]] пишувал на [[Англиски јазик|англиски]] и бенгалски успешни лирски песни. Рабиндранат Тагоре е најпознат и најголем бенгалски книжевник. Во [[1913]] година ја добил [[Нобелова награда|Нобеловата награда]] и негова е заслугата што бенгалскиот јазик се претворил во виртуозен литературенкнижевен јазик.

Асамската индиска литературакнижевност се состои главно од [[побожност|побожни]] списи. Од писателите во XV и XVI век се истакнува [[Санкардева]], а важно место завземаат прозните историски записи наречени [[буранџис]], настанати под влијание на [[сијам]]ските хроничари.

Оваа литературакнижевност се пишувала во западниот дел на Индија, каде и се зборува маратхи[[маратски јазикотјазик|маратскиот јазик]]. [[Инандава]] дал значаен коментар за ''[[Бхагавадгита]]'', дел од "Махабхарата" во кој богот [[Кришна]] дава божествена санкција: да се употреби насилство во уништувањето на злото. Од низа на поети и реформатори, најпознат е [[Тукарам]]. Одредени делови од историјата на овие области на Индија се опишани во баладите или [[проповед]]ите.

Во оваа индиска литературакнижевност, со своите прилози се истакнале [[Махатма Ганди]] и [[К.М. Мунши]]. Може да се каже дека модерните индиски писатели, за разлика од оние до крајот на [[Прва светска војна|Првата светска војна]], се повеќе ја напуштаат темата за индиското минато и [[митологија]], и како Прем Чанд, и [[Мулк Раџ Ананд]] наоѓа свежи извори во секојдневниот живот на селанецот и граѓанинот, во нивните проблеми, борби, во настанувањето на индиската работничка класа, која со индустријализацијата на земјиштето станува се побројна.

[[Категорија:Индиска книжевност| ]]