Сметалка: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
поправка на правопис - евтин
Нема опис на уредувањето
Ред 1:
{{внимание}}
'''Абакусот''', познат и како рамка за пресметување, е средство за пресметување кое се користи првенствено во делови на [[Азија]] за вршење на [[Аритметика|аритметички процеси]].Денес, абакусите најчесто се конструирани како бамбус рамка со мониста што се лизга на жици, но првично тие биле зрна грав или камења кои се движеле во браздите на песок или на плочи од дрво, камен или метал.Абакус е во употреба векови пред донесувањето на пишаниот модерен броен систем и сè уште се користи од страна на [[Трговец|трговци]] и чиновници во Азија, [[Африка]] и други места.
 
== Етимологија ==
=Кинески абакус=
''Зборот абакус'' во 14-от век значел , "песочна табла за цртање, пресметување и сл., потекнува од [[Латински јазик|латинскиот]] збор abacus, од [[Старогрчки јазик|грчкиот]] збор ἄβαξ ''abax'' (во генитив abakos) "сметачка табла, табла за цртање,". Потеклото на зборот не е утврдено,но се смета дека има корен во семитските јазици, [[Феникиски јазик|феникиски]] или [[Хебрејски јазик|хебру]] каде абак значело "површина од песок за цртање," буквално "прашина,"<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.etymonline.com/index.php?term=abacus|title=abacus {{!}} Origin and history of abacus by Online Etymology Dictionary|work=www.etymonline.com|language=en|accessdate=2017-09-30}}</ref><ref>{{harvnb|de Stefani|1909|p=2}}</ref><ref>{{harvnb|Gaisford|1962|p=2}}</ref><ref>{{harvnb|Lasserre|Livadaras|1976|p=4}}</ref>
[[Слика:Abacus_6.png|рамка|Кинески абакус(бројот претставен на сликата е 6.302.715.408)]]
Најраниот писмен запис на кинескиот Абакус датира од 2 век пред нашата ера. Кинескиот абакус, познат како suànpán (算盘, "Бројачка лента"), е обично 20 cm висок и доаѓа во различни ширини во зависност од операторот.Тој вообичаено има повеќе од седум дрвца. Постојат две монистра на секое дрвце во горната палуба и по пет монистра на долниот дел и на делот за децимални и хексадецимални пресметки.Монистрата обично е заоблена и направена од дрво. Монистрите се бројат со движење нагоре-надолу во онднос на светлината по дрвцата. Кинескиот абакус ги извршувал сите аритметички операции а имал и можност за пресметување на [[функции]]. Техники се развиени за да се пресметува [[множење]], [[делење]], [[собирање]], [[одземање]], [[квадратен корен]] и [[квадрат]] кои се извршуваат со голема брзина при што кинескиот абакус бил усовршен. Во моментов постојат [[Училиште|училишта]] кадешто ги учат учениците како да го користат.
 
=Јапонски=Кинески абакус==
[[Слика:Abacus_6.png|рамка|Кинески абакус (бројот претставен на сликата е 6.302.715.408)]]
Најраниот писмен запис на кинескиот Абакусабакус датира од [[2 век п.н.е.|2 век пред нашата ера]].<ref>{{harvnb|Ifrah|2001|p=17}}</ref> Кинескиот абакус, познат како suànpán'''суанпан''' (算盘, suànpán "Бројачка лента"), е обично 20 cm висок и доаѓа во различни ширини во зависност од операторот. Тој вообичаено има повеќе од седум дрвца. Постојат две монистра на секое дрвце во горната палуба и по пет монистра на долниот дел и на делот за децимални и хексадецимални пресметки.Монистрата обично е заоблена и направена од дрво. Монистрите се бројат со движење нагоре-надолу во онднос на светлината по дрвцата. Кинескиот абакус ги извршувал сите аритметички операции а имал и можност за пресметување на [[функции]]. Техники се развиени за да се пресметува [[множење]], [[делење]], [[собирање]], [[одземање]], [[Корен (алгебра)|квадратен корен]] и [[квадрат]] кои се извршуваат со голема брзина при што кинескиот абакус бил усовршен. Во моментов постојат [[Училиште|училишта]] кадештокаде што ги учат учениците како да го користат.
 
==Јапонски абакус==
[[Слика:Soroban.JPG‎|мини|Јапонскиот соробан]]
Во Јапонија, Абакусабакусот се нарекува soroban'''соробан''' (算盘, そろ ばん, soroban "Бројачка лента"), увезен од Кина околуво 1600[[14 век|14-от век]] година.<ref name="Gul">{{harvnb|Gullberg|1997|p=169}}</ref> 1 / 4 абакусот, кој е погоден за децимална пресметка, се појавипојавил приближнооколу 1930 година, и станастанал широко распространет одкакооткако јапонија[[Јапонија]] ја напуштинапуштила хексадецималната тешка пресметка која бешебила сè уште честа појава во Кина. Абакус сè уштеАбакусот се произведува во Јапонија денес и покрајнаспроти практичноста , и достапноста на електронските џебни [[Електронски калкулаториКалкулатор|електронски џебни калкулатори]]. УпотребатаКористењето на sorobanсоробанот се предаваучи во јапонските основни училишта како дел од [[Математика|математиката]], првенствено како помош за побрза ментална пресметка. Со користење на визуелна слика на sorobanсоробан, може да се дојде до одговорот во исто време, или дури и побрзо отколку со физички инструмент<ref>{{harvnb|Murray|1982}}</ref>.
 
=Кинески= Римски абакус ==
 
 
=Римски абакус=
[[Слика:RomanAbacusRecon.jpg|рамка|Копија на римскиот абакус]]
Нормалниот метод на пресметка во антички[[Римско Царство|Стариот Рим]], како и во [[Стара Грција|Грција]], е со движење на бројачите на мазна маса. Првично се користеле камчиња и камења. Подоцна, и во средовековна [[Европа]] , биле произведени специјални уреди за движење по мазната маса наречени жетони. Слично како кај римските броеви каде со буквата V се заменуваат пет, а со X десет букви I, така и абакусот заменувал поголеми групи објекти со еден поопшт. Овој систем на "контра кастинг" продолжи во доцните Римската империја и во [[Среден век|средновековна Европа]], и опстојува во ограничена употреба во деветнаесеттиот век. Поради реинтродукцијата на Абакусотабакусот од страна на [[Папа|папата]] Силвестер Втори со многу корисни промени, станастанал широко користен во Европа уште еднаш во текот на [[11 век|11-ти век]].<ref>{{harvnb|Brown|2010|pp=81–82}}</ref><ref>{{harvnb|Brown|2011}}</ref> Пишувајќи во [[1 век п.н.е.|1 век пред нашата ера]], [[ХорасХорациј]] го споменува абакусот направен од [[восок]], табла покриена со тенок слој на црн восок, на кој колони и бројки биле испишани со помош на игла<ref name="rome">{{harvnb|Ifrah|2001|p=18}}</ref>.
 
 
== Руски абакус ==
[[Податотека:Schoty_abacus.jpg|мини|Руски абакус]]
Рускиот абакус обично има едена искосена палуба, со десет зрна на секоја жица (освен една жица која има четири монистри, за четврт-[[рубља]] фракции. Ова жица е обично во близина на корисникот). Тој најчесто се користи вертикално, со жици од лево кон десно како книга.Жиците се обично потклекнати на испакнатина нагоре во центарот, за да се задржи [[монистра]] закачена на било која од двете страни. Абакусот е расчистен кога сите монистри се поместени надесно. За време на манипулацијата, монистрите се поместуваат налево. За полесен преглед, двете монистри што се наоѓаат во средината на абакусот се во различна боја од останатите 8. Исто така најлевата монистра од илјадарките (милионите ако постојат) е од различна боја. Како едноставна , евтина и доверлива алатка , рускиот абакус се користел во сите продавници и маркети за време на поранешниот [[Советски Сојуз]], и исто така се вршела обука за негово користење во училиштата се до [[1990]]-тите години. <ref>{{harvnb|Burnett|Ryan|1998|p=7}}</ref><ref>{{harvnb|Hudgins|2004|p=219}}</ref>Руските абакуси почнаа да ја губат популарноста по масовното производство на микрокалкулатори кое започна во Советскиот Сојуз во [[1974]] година. Денес се смета како архаизам и се заменува со рачен калкулатор.
 
=Школски абакуси=