Милета Јакшиќ

Милета Јакшиќ (29 март 1863 - 8 ноември 1935) бил српски поет. Имал голема љубов кон природата што се рефлектира во сите негови дела.

Биографија

Милета Јакшиќ е роден на 29 март 1863 година во Српска Црна во Банат. Тој беше внук на еден од најпознатите српски поети од 19 век, Ѓура Јакшиќ (1832-1878). Бил син на Јован и Емилија Јакшиќ; неговиот дедо Дионисије и неговиот татко Јован биле парохиски свештеници на Српска Црна. На седумгодишна возраст почина мајката на Милета. Од мајка си ги наследил повеќето негови одлики, ненаситна љубов кон природата, речиси педантна љубов кон редот и најригорозно чувство за должност. Во 1879 година Милета заминал во Нови Сад, каде што му овозможиле да оди во гимназија. По еден интервал на приватно учење во Осиек, во 1889 година заминал на Богословскиот колеџ во Сремски Карловци, а во 1893 година заминал во Виена, каде што потпаднал под влијание на Ватрослав Јагиќ и Јакоб Манор и други. По завршувањето на универзитетскиот курс по филологија се вратил дома, три години бил ректор на Српската православна богословија во Хопово каде предавал српски јазик, историја и хомилетика. Од 1891 до 1899 година работел во Темишвар пред да се врати во Српска Црна каде ја презел парохијата на неговиот татко до 1920 година. На педесет години се откажал од свештенството и се оженил со Зорка Андрејевиќ, учителка од блиското село Кларија. Тие ја добија ќерката Емилија, која загина во сообраќајна несреќа во 1949 година.

За време на Првата светска војна собирал средства за друштвата на Црвениот крст на Србија и Црна Гора и кога Оската ја окупирала Србија Јакшиќ бил затворен 15 дена. По напуштањето на Српска Црна и свештенството, тој станал главен библиотекар на Матица Српска во Белград. Таму на 8 ноември 1935 година починал Милета Јакшиќ и бил погребан во Ново гробље.

Поезија

Првите песни на Милета Јакшиќ се појавија во книжевната ревија наречена Јавор во 1891 година. Во нив чувствуваме силно влијание на Воислав Илиќ со кого споделуваше меѓусебно пријателство и литературни симпатии со Пушкин и Василиј Жуковски. Неговиот однос кон војиславистичкото движење, кое самото постојано регрутира нови татковци-основачи (или дедовци како во трасирањето на движењето до Пушкин од страна на Воислав Илиќ) и бара речиси бесмислено широк круг на потомство. Најфундаменталното прашање што го поставуваат овие поети е, секако, самата природа.

Тој го следеше - војиславизмот - од тоа време, иако не и единствениот. Меѓу најпознатите српски поети кои се осврнале на генијалноста на Воислав Илиќ, во тој период се Милорад Митровиќ (поет), Алекса Шантиќ, Даница Марковиќ, а за кратко време дури и Јован Дучиќ, кој набрзо го напушта „воиславизмот“ и го започнува своето сопствено движење со Милан Ракиќ. Милета Јакшиќ напишала голем број песни, од кои некои се појавиле во зафатнинска форма. Тој беше првиот што се раздели со војиславизмот и неговите Песме (Песни), објавени во Велика Кикинда во 1899 година (во том), демонстрираат оригинален поет во создавањето. Почна како следбеник на Воислав Илиќ, но набрзо се ослободи од сите „влијанија“, за да најде свој оригинален тон. Тој е редок и искрен поет од неговиот период: го пишува она што го гледа околу себе и она што го чувствува во себе.

Проза напиша и Милета Јакшиќ, најдобро дело му е „Мистерии“. Кога поетот Вељко Петровиќ (поет) почна да пишува раскази, Милета Јакшиќ се повлече, иако неговото прозно дело се сметаше за висока книжевна вредност. И Вељко Петровиќ и Милета Јакиќ се сметаат за најдобри поети на стара Војводина во своето време.

Секој српски поет кој игра висока игра - како поет и обожавател - во присуство на природата, сигурно мора да се чувствува себеси дека стои во сенката на Воислав Илиќ и Пушкин, или во нивната светлина. Според критичарот Јован Скерлиќ, Милета Јакшиќ можела да ги препознае романтичните поети и поетите на природата. „Зашто тој оди по патека што пред него ја изореа Јован Суботиќ и Јован Грчиќ-Миленко.