Монах
Монах[1] или калуѓер[2] — лице кое по сопствена волја стапило во манастир. Зборот монах потекнува од старогрчки: μοναχός, односно од μόνος, што значи „еден“. Зборот, пак, калугер потекнува од καλό(ς)-γῆρος, што значи „добар старец“.
Монаштвото во христијанството
уреди
Монасите се појавиле за време на гонењето на христијаните при што некои толку свикнале на одвоен живот од другите луѓе, што и понатаму останале во пустините. Постојат два вида монаштво: анхоретски или пустински; и општожитие. Како основачи на монаштвото се сметаат св. Антониј Велики и св. Пахомиј Велики. Пред замонашувањето се поминува извесно време во послушание (искушеништво), задолжително под надзор на некој духовен отец. Потоа, искушеникот се постригува во мала схима и така станува монах. Поради огромниот углед на монасите, епископите ги земаат за свои советници (наречени сингели или протосингели) и од нив се бираат кандидатите за епископ од монасите. Монасите полагаат три завети при замонашувањето: сиромаштво, безбрачност и беспрекорно послушание. Главниот монах во манастирот се вика игумен, а во поголемите манастири тој се вика рхимандрит. исто така, и кај монасите постојат степени на напредувања, како: свештеноѓакон (јероѓакон), свештеномонах (јеромонах) итн. Целта на монахот е да се моли за сите луѓе. Кога христијанството било прогонувано од византиските цареви или од другите владетели, монасите се јавувале како бескомпромисни борци за верата и голем од нив пострадале во маченичка смрт.
Калуѓерите како мотив во уметноста и во популарната култура
уреди- „Просветлениот нос“ — краток расказ на македонскиот писател Живко Гроздановски.[3]
- „Песните на еден калуѓер“ (српски: Песме једног калуђера) — песна на српскиот поет Јован Јовановиќ - Змај.[4]
- „Монах стои пред портите манастирски“ — песна на македонскиот поет Анте Поповски.[5]
- „Откачени калуѓери“ (англиски: Funky monks) — песна на американската рок-група Ред хот чили пеперс (Red Hot Chili Peppers) од 1991 година.[6]
- Милосрдни сестри (англиски: The Sisters Of Mercy) — англиска рок-група, основана во 1980 година.[7]
Наводи
уреди- ↑ „монах“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ „калуѓер“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ Никола Гелевски и Владимир Мартиновски (приредувачи), Џинџуџе во земјата на афионите: Антологија на македонскиот краток расказ. Скопје: Темплум, 2022, стр. 316-317.
- ↑ Јован Јовановиħ Змај, Песме. Београд: Рад, 1963, стр. 209-215.
- ↑ Анте Поповски, Дрво што крвави. Скопје: Детска радост, Наша книга, Македонска книга, Култура, Мисла, 1991, стр. 95.
- ↑ Discogs, Red Hot Chili Peppers – Blood Sugar Sex Magik (пристапено на 8 март 2021)
- ↑ Discogs, The Sisters Of Mercy (пристапено на 9 ноември 2021)