Википедија

Закон на Базаглија

Закон на Базаглија или Закон 180 (италијански: Legge Basaglia, Legge 180) е италијанскиот Закон за ментално здравје од 1978 година, кој означува голема реформа на психијатрискиот систем во Италија, содржел директиви за затворање на сите психијатриски болници[1] и довело до нивна постепена замена со цела низа услуги засновани на заедницата, вклучувајќи ги поставувањата за акутна болничка нега.[2] Законот Базаглија е основа на италијанското законодавство за ментално здравје.[3] Главниот предлагач на Законот 180[4] а негов архитект бил италијанскиот психијатар Франко Базаглија.[5] Затоа, Законот 180 е познат како „Закон за Базаглија“ од името на неговиот промотор.[6] Парламентот на Италија го одобрил Законот 180 на 13 мај 1978 година, и на тој начин иницирало постепено демонтирање на психијатриските болници.[7] Спроведувањето на законот за психијатриска реформа било постигнато во 1998 година што го означил самиот крај на системот на државната психијатриска болница во Италија.[8] Законот имал влијание низ целиот свет бидејќи другите земји нашироко го прифатиле италијанскиот модел.[9] Демократската психијатрија била суштинска во раѓањето на реформскиот закон од 1978 година.[10]

Законот 180 е познат и по името на неговиот главен предлагач, Франко Базанглија .

Самиот закон траел до 23 декември 1978 година. Потоа, неговите членови биле инкорпорирани, со многу мали измени, во поширок закон (италијански: legge 23 dicembre 1978, n. 833 - Istituzione del Servizio sanitario nazionale) што го вовел Националниот здравствен систем.[11]

Општи цели

уреди

Општите цели на Законот 180/1978 вклучувало создавање на децентрализирана служба на заедницата за лекување и рехабилитација на ментални пациенти и спречување на ментални болести и промовирање на сеопфатен третман, особено преку услуги надвор од болничката мрежа.[12] Законот 180/1978 вовел значителна промена во обезбедувањето психијатриска нега.[12] Акцентот се префрлил од одбрана на општеството кон подобро задоволување на желбите на пациентите преку грижата во заедницата.[12] Новите хоспитализации во душевните болници „стар стил“ веднаш престанале.[12] Законот барал повторното хоспитализација да престане без две години.[12] Никој не бил неволно отпуштен во заедницата.[12]

Историја

уреди

Новиот италијански закон бил создаден по спроведување на долгорочни пилот-експерименти за деинституционализација во голем број градови (вклучувајќи ги Горица, Арецо, Трст, Перуџа, Ферара) помеѓу 1961 и 1978 година.[13] Овие пилот-експерименти успеале да покажат дека е можно да се замени застарената грижа за старателство во психијатриските болници со алтернативна грижа во заедницата.[13] Демонстрацијата се состоела во прикажување на ефективноста на новиот систем на грижа според неговата способност да овозможи постепено и конечно затворање на психијатриските болници, додека новите услуги, кои соодветно може да се наречат „алтернативни“ наместо „комплементарни“ на психијатриските болници, се создавале.[13] Овие услуги вклучуваат апартмани без персонал, надгледувани хостели, групни домови, дневни центри и задруги управувани од пациенти.[13]

Во раните шеесетти, критичен фактор за развојот на новиот Закон бил достапноста на широко распространети реформски движења низ целата земја предводени од синдикатите, работничката класа, студентите и радикалните и левичарските партии.[4] Ова уникатно општествено милје довело до усвојување на иновативни законски нацрт-закони вклучувајќи законодавство за правата на работниците, абортусот, разводот и конечно, Законот 180.[4]

Главни одредби

уреди

Законот 180 се засновал на следните главни одредби:[4]

  1. Психијатриската помош требала да се префрли од душевните болници во Центрите за ментално здравје на заедницата, новоорганизирани на секторски или одделенски начин за да се осигураат интеграции и врски со услугите и ресурсите на заедницата.
  2. Не требало да се дозволи хоспитализација на нови пациенти во постојните душевни болници. Била забранета и изградба на нови душевни болници.
  3. Требало да се отворат психијатриски одделенија во општите болници со ограничен број кревети (не повеќе од 14-16).
  4. Задолжителните третмани требало да бидат исклучителни интервенции кои се применуваат само кога не можело да се пристапи до соодветни установи во заедницата и кога во исто време третманот надвор од болницата не бил прифатен од пациентот.

Ефекти од Законот 180

уреди

Дихотомија во третманот на менталното здравје

уреди

Од донесувањето на Законот 180 во 1978 година, италијанскиот Закон за ментално здравје предизвикал сериозна дебата, оспорувајќи ги неговите социополитички импликации, оценувајќи ги неговите позитивни точки и критикувајќи ги неговите негативни.[14] Меѓутоа, меѓународната дискусија никогаш не го довела во прашање она што Законот 180 го направил за да се подобри судбината на менталните болни кои вршат кривични дела.[14] Италијанското искуство покажува како, кога нема погодни решенија, тешките прашања може да се заобиколат.[14] Италијанското законодавство создал дихотомија во третманот за ментално здравје: за негова заслуга им дал право на ментално болните кои го почитуваат законот да го одбијат лекувањето и го прекинал секој понатамошен прием на ментални пациенти; во исто време, им овозможува на ментално болните кои го прекршуваат законот да бидат затворени во посебни установи на неопределени казни, со што се лишуваат од сите граѓански права.[14]

Главните последици

уреди

Главните долгорочни последици од спроведувањето на Законот 180 се дека:[15]

  1. Пациентите кои престојувале во душевните болници пред 1978 година постепено биле отпуштени во заедницата и;
  2. Достапноста на психијатриски кревети во Италија е помала отколку во другите споредливи земји: Италија има 46 психијатриски кревети на секои 100.000 жители, во споредба со 58 во Обединетото Кралство и 77 во Соединетите Американски Држави.

Наследство

уреди

Американскиот психијатар Лорен Мошер го нарекоч Законот на Базаглија револуционерен[16] и верувал дека може да се научат вредни лекции од постепеноста на моделите што се користат во развојот на законот и од поддршката за националното здравствено осигурување што го спроведуваше.[17]

Во 1993 година, италијанскиот психијатар Бруно Норсио изјавил дека Законот 180 од 1978 година бил и сè уште е важен закон:[18] дека тој бил првиот што утврдил дека ментално болните мора да се лекуваат, а не да се изолираат; дека психијатриските болници мора да престанат да постојат како места на изолација; и дека на ментално болните мора да им се дадат граѓански права и да се интегрираат во животот во заедницата.[18]

Во 2009 година, П. Фусар-Поли изјавил дека благодарение на законот Базаглија, психијатријата во Италија почнала да се интегрира во општите здравствени услуги и повеќе не била настрана од периферната област на медицината.[19]

Британскиот клинички психолог Ричард Бентал тврдел дека откако Франко Базаглија ја убедил италијанската влада да го донесе Законот 180, со кој новите хоспитализации во големите душевни болници се незаконски, резултатите биле контроверзни.[20] Во следната деценија, многу италијански лекари се пожалиле дека затворите станале складишта за тешко ментално болните и дека се нашле „во состојба на психијатриско-терапевтска импотенција кога се соочени со неконтролираниот параноичен шизофреник, манијак со вознемирени мешаници или кататоник“.[21] Овие поплаки биле запленети кај психијатри на други места, желни да ја покажат глупоста на напуштање на конвенционалните начини.[20] Сепак, постепено се развила ефикасна мрежа на помали клиники за ментално здравје во заедницата за да го замени стариот систем.[20]

Џована Русо и Франческо Карели наведувалет дека во 1978 година реформата во азаглијаа можеби не можела целосно да се спроведе бидејќи општеството не било подготвено за таков авангарден и иновативен концепт на менталното здравје[22] Триесет години подоцна, станлоа поочигледно дека оваа реформа го одразува концептот на модерна здравствена и социјална грижа за менталните пациенти[22] Италијанскиот пример потекнува од примероци на ефективни и иновативни модели на услуги и го отворли патот за деинституционализација на менталните пациенти.[22]

Според Корадо Барбуи и Микеле Тансела, по 30 години спроведување, Законот 180 останувал единствен во законот за ментално здравје ширум светот, бидејќи Италија е единствената земја каде традиционалните психијатриски болници се надвор од законот.[15]

Наводи

уреди
  1. ↑ Ramon S. (1983). „Psichiatria democratica: a case study of an Italian community mental health service“. International Journal of Health Services. 13 (2): 307–324. doi:10.2190/76CQ-B5VN-T3FD-CMU7. PMID 6853005.
  2. ↑ De Girolamo G.; Barbato A.; Bracco R.; Gaddini A.; Miglio R.; Morosini P.; Norcio B.; Picardi A.; Rossi E. (August 2007). „Characteristics and activities of acute psychiatric in-patient facilities: national survey in Italy“. British Journal of Psychiatry. 191 (2): 170–177. doi:10.1192/bjp.bp.105.020636. PMID 17666503.
  3. ↑ Piccione, Renato (2004). Il futuro dei servizi di salute mentale in Italia. FrancoAngeli. стр. 64, 95. ISBN 978-88-464-5358-7.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Sapouna, Lydia; Herrmann, Peter (2006). Knowledge in Mental Health: Reclaiming the Social. Hauppauge: Nova Publishers. стр. 69–73. ISBN 978-1-59454-812-3.
  5. ↑ Benaim S. (January 1983). „The Italian Experiment“. Psychiatric Bulletin. 7 (1): 7–10. doi:10.1192/pb.7.1.7.
  6. ↑ Vincenzo Bongiorno (2013). „Proposals for Mental Health in Italy at the End of the Nineteenth Century: between Utopia and Anticipating the "Basaglia Law"“. Clinical Practice and Epidemiology in Mental Health. 9: 210–213. doi:10.2174/1745017920131029001. PMC 3866620. PMID 24358051.
  7. ↑ De Girolamo; и др. (August 2008). „Franco Basaglia, 1924–1980“. American Journal of Psychiatry. 165 (8): 968. doi:10.1176/appi.ajp.2008.07111761. PMID 18676602.
  8. ↑ Burti L. (2001). „Italian psychiatric reform 20 plus years after“. Acta Psychiatrica Scandinavica. Supplementum. 104 (410): 41–46. doi:10.1034/j.1600-0447.2001.1040s2041.x. PMID 11863050.
  9. ↑ Saillant, Francine; Genest, Serge (2007). Medical Anthropology: Regional Perspectives and Shared Concerns. Oxford: Wiley-Blackwell. стр. 125–127. ISBN 978-1-4051-5249-5.
  10. ↑ Fioritti A.; Lo Russo L.; Melega V. (January 1997). „Reform said or done? The case of Emilia-Romagna within the Italian psychiatric context“. American Journal of Psychiatry. 154 (1): 94–98. doi:10.1176/ajp.154.1.94. PMID 8988965. Архивирано од изворникот на 2011-08-07. Посетено на 2023-03-31.
  11. ↑ „LEGGE 23 dicembre 1978, n. 833 - Normattiva“.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 Junaid O. (1994). „Italian mental health law (Correspondence)“ (PDF). Psychiatric Bulletin. 18 (2): 112. doi:10.1192/pb.18.2.111-b.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Tansella M. (November 1986). „Community psychiatry without mental hospitals — the Italian experience: a review“. Journal of the Royal Society of Medicine. 79 (11): 664–669. PMC 1290535. PMID 3795212.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 Fornari U.; Ferracuti S. (September 1995). „Special judicial psychiatric hospitals in Italy and the shortcomings of the mental health law“. Journal of Forensic Psychiatry & Psychology. 6 (2): 381–392. doi:10.1080/09585189508409903.
  15. ↑ 15,0 15,1 Barbui C.; Tansella M. (December 2008). „Thirtieth birthday of the Italian psychiatric reform: research for identifying its active ingredients is urgently needed“. Journal of Epidemiology and Community Health. 62 (12): 1021. doi:10.1136/jech.2008.077859. PMID 19008365.
  16. ↑ Mosher L.R. (February 1982). „Italy's revolutionary mental health law: an assessment“. American Journal of Psychiatry. 139 (2): 199–203. doi:10.1176/ajp.139.2.199. PMID 7055290.
  17. ↑ Mosher L.R. (October 1983). „Recent developments in the care, treatment, and rehabilitation of the chronic mentally ill in Italy“. Hospital and Community Psychiatry. 34 (10): 947–950. doi:10.1176/ps.34.10.947. PMID 6629349.
  18. ↑ 18,0 18,1 Norcio B. (12 June 1993). „Care for mentally ill in Italy“. BMJ. 306 (6892): 1615–1616. doi:10.1136/bmj.306.6892.1615-b. PMC 1678036. PMID 8329937.
  19. ↑ Fusar-Poli P.; Bruno D.; Machado-de-Sousa J.P.; Crippa J. (October 2009). „Franco Basaglia (1924—1980): Three decades (1979—2009) as a bridge between the Italian and Brazilian mental health reform“. International Journal of Social Psychiatry. 57 (1): 100–103. doi:10.1177/0020764009344145. PMID 19833677.
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 Bentall, Richard (2009). Doctoring the mind: is our current treatment of mental illness really any good?. NYU Press. стр. 74. ISBN 978-0-8147-9148-6.
  21. ↑ Bentall cites Palermo’s article: Palermo G.B. (February 1991). „The 1978 Italian mental health law — a personal evaluation: a review“. Journal of the Royal Society of Medicine. 84 (2): 99–102. doi:10.1177/014107689108400215. PMC 1293098. PMID 1999825.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 Russo G.; Carelli F. (May 2009). „Dismantling asylums: The Italian Job“ (PDF). London Journal of Primary Care. Архивирано од изворникот (PDF) на 2017-03-16. Посетено на 2014-04-16.

Литература

уреди

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Закон_на_Базаглија&oldid=4991081“