Заинаб Бишева

Заинаб Бишева (башкирски: Зәйнәб Биишева, вистинско име Заинаб Абдуловна Бишева) била родена на 15 јануари 1908 година во село Туембетово (сега - област Кугарчински во Башкортостан – 24 август 1996 година, Уфа) и била башкирски поет, писател и драматург.

Заинаб Бишева
Роден/а	Заинаб Абдуловна Бишева 15 јануари 1908(1908-01-15) Село Туембетово, Оренбург уезд (округот), Гувернерат на Оренбург, Руска империја (сега Округ Кугарчински, Башкортостан, Русија)
Починат/а	24 август 1996(1996-08-24) (возр. 88) Уфа, Башкортостан, Русија
Занимање	поет, романописец, драматург, либретист
Државјанство	Руска империја, СССР, Русија
Апсолвент на	Оренбург башкирски педагошки колеџ
Значајни дела	Трилогија „Кон светлината“ („Приказна за еден живот“) „Канхиљу“ (1949), „Чуден човек“ (1960), „Каде си, Ѓулниша? (1962), „Дума Дума“ (1963), „Љубов и омраза“ (1964).

Биографија

Заинаб Бишева била родена на 15 јануари 1908 година во селото Туембетово (сега - област Кугарчински во Башкортостан) во семејството на учителот Абдула Бишев. Уште од детството, била воспитана според најдобрите традиции на богато орално творештво.

Заинаб Бишева рано останала сирак. Нејзината мајка починала кога имала три години, во 1919 година починал и татко и. Првото образование го добила во селото Ибраево, а потоа го посетувала Башкирскиот педагошки колеџ во градот Оренбург.

Многу идни лидери на башкирската култура, наука и државници студирале на Педагошкиот колеџ, а во склоп на колеџот имало литературен кружок. Тука Зејнаб ги напишала своите први песни и раскази. По завршувањето на педагошкиот колеџ, во 1929-1931 година била учителка во селото Темјасово, округот Бајмак. Таму се омажила за Газиз Аминев. Имале четири деца, но едното починало во детството. Во 1941 година започнала војна со Германија, тогаш Аминев заминал на фронтот; но се вратил од фронтот како инвалид.

По завршувањето на студиите, од 1929 до 1931 година била учителка во селото Темјасово, округ Бајмак. По дипломирањето на курсевите за континуирано образование во Уфа (1931), станала уредник на книгоиздателството на Башкир и на списанието Пионер (во 1930 година била објавена првата приказна на Заинаб Бишева „Помеѓу водопадите“).

Нејзината прва книга, Партизанско момче (Момчето герила), била објавена во 1942 година. Била член на Сојузот на писателите на СССР од 1946 година. Во 1951 година станала професионален писател.

Заинаб починала во Уфа на 24 август 1996 година.

Создавање

Првата книга „Момчето герила“ била објавена во 1942 година.

Била член на Сојузот на писателите од 1946 г. Од 1951 година била професионален писател.

Во 1990 година и била доделена титулата „Народен писател на Башкортостан“.

Објавила повеќе од 60 книги на јазиците на народите на Русија и светот.

Заинаб Биешева пишувала различни жанрови. Напишала неколку дела за деца и млади, меѓу кои драмата „Пријателство“ и романот „Ајде да бидеме пријатели“, десетици песни и приказни. Има фин лирски стих во приказната „Гулјамал“. Поемата „Последниот монолог Салават“ (1984) е посветена на откривањето на ликот на националниот херој Салават Јулаев. Драмските дела „Магичен Кураи“ (1957), „Мистериозниот прстен“ (1959), „Гулбадар“ (1961 година), „Заветот“ (1966 година), „Зулхиза“ (1981) со голем успех дошле не само на сцената на драмата на Башкирскиот државен академски театар, но и во театрите далеку во странство.

Заинаб работела плодно во жанровите наратив, приказна и бајка. Најпознати се „Канхиљу“ (1949), „Чуден човек“ (1960), „Каде си, Ѓулниша? (1962), „Дума Дума“ (1963), „Љубов и омраза“ (1964).

Во нив, таа ги покренала филозофските проблеми на односот помеѓу поединецот и општеството и создала живописни слики на жените башкирок. Најзначајното дело на Заинаб Абдуловна е трилогијата „Светлината“, која ги вклучува романите „Понижување“ (1956-1959), „Големиот Ејек“ (1965-1967), „Јемеш“ (1967!1969). Башкирски јазик го превел „Тарас Булба“ од Н. Гогољ, „Бежинска ливада“ од Иван Тургењев, „Тимур и неговиот тим“ А Гајдар, „Драго мое момче“, Л. Касилија, раскази Толстој, С.Аксакова, А.

Каравансарајот Оренбург. Башкирски учителски колеџ (1921-1936)

Трилогија „Кон светлината“ („Приказна за еден живот“)

Трилогијата на Заинаб Бишева (1956-1969) била резултат на долгогодишна креативна работа и длабоки мисли „за времето на животот“. Во романите, вклучени во него, таа се покажала како „мајстор на епскиот опсег на реалноста“ (А. Журавлев). Во центарот на делата - судбината на башкирците во напнати, пресвртни точки во историјата. Нивната акција ги опфаќала годините пред Првата светска војна, Граѓанската војна, колективизацијата.

Главната хероина на трилогијата која ги обединила приказните е Гуљемеш (Јемеш), чие име во превод од башкирски значи „дива роза“ („бобинка“). На овој начин несомнено се вклучени автобиографските карактеристики, но во исто време Бишева успеала да ги покаже карактеристики на башкирската жена, нејзината храброст, цврстина, сила на духот, поезија. Исто така во романите има одлична слика за светот на детцата, формирање на карактер.

Големата река Ејек

Многу искушенија ја снашле Јемеш: смртта на нејзината мајка, живот во куќата на суровата маќеа, смртта на татко и, и на постарата сестра Јанеш. Но, тоа не е хероина која се откажува. Од првите страници на романот таа покажува бунтовнички удари на виталноста на судбината. Воспитана на делата на народната уметност, Јемеш ја сакала природата, го чувствувала зборот убавина на народната музика. Станувајќи студент, оди на часови, тоа вклучува предавања, социјална работа, читање книги, сопствена креативност. Омилената хероина го живеела заситениот емотивен живот на Бишева.

Во првиот роман од трилогијата („понижување“) го има прикажано животот во башкирското село во предреволуционерниот период (до 1917 година). Во преден план е темата за мала, социјално загрозена личност. Како што истражувачот П. Баимов рекол, „епската наративна лабавост овозможува широко прикажување во романот на животот и обичаите, социјалните и интимните семејни односи, социјалните традиции и новите трендови“.

Логично продолжение на „понижувањето“ е романот „Големиот Ејек“ (башкирска опција наречена „Будење“). Има исторички и револуционерни карактеристики. Додека Заинаб главно го запирала своето внимание на настаните што се случуваат во нормалното башкирско село, а не во редовите на црвено-белите. Историјата се гледа преку селскиот менталитет и начин на живот.

Романот „Јемеш“ бил посветен на младоста на главниот лик. Значителен дел од заплетот е префрлен во Оренбург. Во нејзината работа се одразуваат бурните настани од 20-30-тите години од 20. век и постои одредена идеализација на ерата.

Над 60 нејзини книги биле објавени на јазиците зборувани од народите во Русија и светот.

Споменици

• Башкирската книгоиздателска куќа Китап го носи името на Заинаб Бишева.
• Во Уфа, споменик на З. Биешева на авенијата Октомври.
• Во Уфа, Сибај, Бајмак, Мраково (област Кугарчински во Башкортостан) има улиците на З. Биишева.
• Средното училиште бр. 140 на градот Уфа го носи името на Заинаб Бишева.
• Во село Мраково средното училиште и музичкото училиште го носат името на З.Бишева.
• Годишната книжевна награда на областа Кугарчински во Башкортостан именувана по З. Бишева.
• Во селото Туембет од областа Кугарчински во Башкортостан се наоѓа куќа-музеј на З. Бишева.
• Режисерот и сценарист Амир Абдразаков го снимил документарниот филм Our Zainab (2008)
• Башкирската книгоиздателство Китап објавил книга-фото албум „Заинаб Бишева. Живот и дело“. (2008)

Дела

• Бишева З.А. Дела: во 5 кн. / З. А. Бишева. - Уфа: Китап, 1995-2007. – на башкирски
• Бишева, З. А. Ајде да бидеме пријатели: приказна / Зайнаб Бишева; [пер. с башк. А. Леонтьева]; худож. Азат Мухтаруллин. - Уфа: Китап, 2018. - 328 с.: портр., цв. ил.; 27 см. - на башкирски и руски
• Бишева З. А. Ајде да бидеме пријатели / З. А. Бишева; сост. И. А. Шарапов. - Уфа: Китап, 2008. - 338 с. - (Школьная библиотека)- на руски.
• Бишева З. А. Емеш: трилогија / З. А. Бишева; пер. с башк. Ю. Аминова. - Уфа: Китап, 1998. - 320 с- на руски.
• Бишева, З. А. Живи писма / З. А. Бишева. - Уфа: Аркаим, 2013. - 40 с: цв.ил. - на башкирски.
• Бишева, З. А. Омилени / Зайнаб Бишева. - Уфа: Китап, 2009. - 384 с.- на руски.
• Бишева, З. А. Летечка кочија: приказни / З. А. Бишева. - Уфа: Аркаим, 2013. - 113 с: ил. - на башкирски.
• Бишева, З.А. Љубов и омраза: приказни / З. А. Бишева. - Уфа: Аркаим, 2013. - 75 с: ил. - на башкирски.
• Бишева, З. А. Биишева; худож. А. Василов. - Уфа: Китап, 2013. - 119 с.: цв.ил. - на башкирски, англиски, руски.
• Бишева, З.А. Монолог: песни / З. А. Бишева. - Уфа: Уфимский полиграфкомбинат, 2014. - 110 с. - на башкирски.
• Бишева, З.А. Приказна за девојката на среќата / З. А. Бишева. - Уфа: Аркаим, 2013. - 46 с. - на башкирски.
• Бишева З. А. Кај големиот Ејек: роман / З. А. Бишева; пер. с башк. Ю. Аминова. - Уфа: Китап, 2009. - 302 с. - (Народная книга)- на руски.
• Бишева, З. А. Кај големиот Ејек: роман / З. А. Бишева; пер. с башк. Ю. Аминова. - Уфа: Башкирское книжное издательство, 1985. - 376 с. - (Библиотека башкирского романа)- на руски.

Библиографија

• Алибаев СА Заинаб Биишева: живот и дело / СА Алибаев. - Уфа: Китап, 1993 година. --стр. 285.
• Биишева, Л. Заедно со својот народ / Л. Биишева // Уфа. - 2008 година. - бр. 12. - стр. 72-73.
• Заинаб Биишева: биобиблиогр. уредба. / Нат. бк нив. А.-З. Валиди Р.Б. комп. Г.С. Ахмадиев; отворено ед. ТА Калиулина. - Уфа: RIO NB RB, 2008 година. -- 134 стр. - На баш. и руски. јазик
• Заинаб Биешева. Живот и дело: фото албум: на баш. и руски. јазик / комп. К. Аралбаев, Г. Галимова, И. Кињабулатов; уметник А.Л. Чудинов. - Уфа: Китап, 2009 година. -- 255 стр. : col.il. , ph.
• Килмухаметов Т. Талент. Работа. Мудрост: на 100-годишнината од раѓањето на националниот писател на Башкортостан Заинаб Биишева / Т. Килмухаметов // Ватандаш. - 2008 година. - бр. 1. - S. 51-55.
• Народна писателка Заинаб Биишева / комп. И.Л. Кињабулатов, Г.А. Кисамов. - Уфа: Китап, 2008 година. -- 360 стр.
• Узиков Ју. Куќата во која живеела З.А. Биешева / Ју. Узиков // Историски споменици на Уфа. - Уфа, 1999 година. -- S. 121-122.
• Улица Заинаб Биешева // Уфа. Улиците на нашиот град. - Уфа: Информреклама, 2011 година. -- С. 18.

Надворешни врски

• Биишева Зайнаб - Культурный мир Башкортостана
• Зайнаб Биишева - Гордость района - Биографии - Каталог статей - Сайт Отдела культуры
• ufalit.ufa-lib.ru › улица-зајнаб-биешевој
• Зайнаб Биишева